Luie ambtenaar met riant pensioen (en meer clichés over de Griek)

‘We krijgen ons geld niet terug!’ zo kondigde Matthijs van Nieuwkerk een item over de verkiezingswinst van het Griekse Syriza aan. Er was genoeg om op te reflecteren die avond: een collectief veto tegen vijf jaar opgedrongen economisch beleid, hakenkruisnazi’s die als derde eindigden en mens­onterende werkloosheid.

Maar nee, de hoofdvraag van de avond was anders: krijgen we onze poen terug? ‘Wat betekent dit, Martin, wij denken ‘dat kan toch niet’, we zijn in de maling genomen!’ vraagt Van Nieuwkerk aan Telegraaf-columnist Martin Visser.

Het is de kwaal van de hele Griekenlanddiscussie. Clichés alom.

• Grieken zijn lui: ze werken immers maar 2.037 uur per jaar, terwijl die noeste Duitse arbeiders liefst 1.388 uur maken.
• Grieken gaan te vroeg met pensioen: gemiddeld met 61,9 jaar - 0,2 jaar eerder dan de Duitsers.
• Grieken kennen een veel te grote overheidssector: 8,6 procent van de werkenden is in overheidsdienst, in Duitsland is dat maar 11,1 procent.

Steun aan Grieken? Of steun aan Griekse crediteuren?

Maar het ergst zijn de opper­vlakkige frases, die veel verhullen en weinig verhelderen. Te beginnen met ‘steun aan de Grieken.’ De Griekse econoom Yiannis Mouzakis becijferde dat van de 226,7 miljard euro die de eurozone en het IMF aan Griekse ‘steun’ uitkeerden maar 27 miljard (11 procent) ging naar het bekostigen van de overheid. De rest ging naar rentebetalingen, aflossing en banken­steun. Steun aan de Grieken komt eigenlijk neer op steun aan Griekse crediteuren.

Al bijna even ergerlijk is de constante oproep dat Griekenland eerst maar eens moet ‘hervormen.’ Niemand is tegen hervormen, in Griekenland niet, in Nederland niet of waar dan ook. Hervormen, zo lezen we namelijk in de Dikke Van Dale, is ‘veranderen om te verbeteren.’ Het democratisch proces bestaat er juist uit om te selecteren welke veranderingen een verbetering vormen. Niet in Griekenland. Daar is deze taak uitbesteed aan een buitenlandse commissie van wijzen, beter bekend als de trojka, die bepaalt wat goed en verstandig is.

Het is verfrissend de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis simpelweg woorden over te zien nemen om ze een andere betekenis te geven

Vorige maand onthulde het Griekse maandblad HotDoc e-mails van de trojka aan de Griekse regering. In de kantlijn van wetsvoorstellen zetten trojka-ambtenaren opmerkingen als ‘verworpen,’ ‘niet genoeg,’ ‘volstrekt niet genoeg.’ In een brief van de staatssecretaris van Arbeid aan voormalig premier Antonis Samaras valt te lezen hoe de trojka voorstelde het parlement te omzeilen om een voorstel tot het vereenvoudigen van massa­ontslagen tot wet te maken. ‘Het is niet verstandig om parlementaire onrust te veroorzaken, als we andere mogelijkheden hebben om ons doel te bereiken,’ valt te lezen.

Een van de maatregelen van de trojka die Syriza nu wil stopzetten, is het privatiseren van staats­eigendommen. ‘Ze willen structurele hervormingen terugdraaien,’ zei bank­econoom Elwin de Groot bij RTL Z. ‘Zo zijn ze gestopt met privatiseringen, dat is helemaal de verkeerde weg, dan ga je de langetermijngroei onder druk zetten.’

Wie wat meer bekend is met de Griekse privatiserings­operatie en zich niet baseert op zogenaamde economische wetmatigheden als ‘overheid slecht, private sector goed,’ kan hier vraagtekens bij zetten.

In eerste instantie wilde de trojka met de verkoop van Griekse staatseigendommen in 2016 nog 50 miljard euro ophalen. Inmiddels is die schatting teruggebracht tot 15 miljard euro en zelfs dat bedrag gaat niet gehaald worden. Tuurlijk, privatiseringen hebben vertraging opgelopen, maar ook worden veel eigendommen tegen afbraakprijzen verkocht.

Neem OPAP, het staatsbedrijf dat het gokmonopolie exploiteert, en dat in oktober 2013 werd verkocht aan de familie Melissanidis, een familie van Griekse scheepvaartmiljardairs. Het hoofd van het Griekse privatiseringsagentschap Taiped werd een paar uur na het tekenen van het contract gefoto­grafeerd in het privévliegtuig van Melissanidis, waarop hij werd ontslagen om ‘ethische redenen.’ Opbrengst: 652 miljoen euro. Beurswaarde per februari 2015: 922 miljoen euro. Syriza suggereerde dat wat hen betreft deze privatisering nog geen ‘gedane zaak’ was. En daar gaat je ‘langetermijngroei.’

Praten over Griekenland zonder er echt iets van te weten

We praten over Griekenland, maar weten verdomde weinig van wat zich daar daadwerkelijk afspeelt. Daarom is het zo verfrissend om de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis simpelweg woorden over te zien nemen om ze een andere betekenis te geven. ‘Niet alleen willen wij hervormen,’ zei hij in een interview met de BBC. ‘We willen dieper en meer hervormen dan voorgaande regeringen.’

Maar Varoufakis heeft het niet over massa­ontslagen van overheids­personeel, verlaging van het minimum­loon en ontslagrecht­versoepeling, hij heeft het over het tegengaan van belastingontduiking, het afbreken van de scheepvaartmonopolies en het bestrijden van corruptie.

Dat is broodnodig. Want te vaak doet de discussie over Griekenland denken aan Tacitus’ opmerking over het Romeinse Rijk: ‘Ze maken een woestijn en noemen het vrede.’

Dit artikel verscheen ook in De Groene Amsterdammer.