Wat kan een theaterstuk over het brein teweegbrengen wat populair-wetenschappelijke bestsellers niet kunnen? In elk geval de esthetische ervaring dat je jezelf waarneemt alsof je een andere persoon bent.

Terwijl Nina Willems (1986) op het podium van de Muzerije in ‘s-Hertogenbosch verwarde zinnetjes herhaalt - ze speelt een vrouw die ’s ochtends opstaat met een beginnende hersenbloeding - staat haar evenbeeld, gespeeld door haar jongere zus Sarah Willems (1988) achter een semi-transparante deur in een labyrint van wit plastic.

De zussen hebben hetzelfde figuur en hetzelfde kastanjebruine kapsel, dragen identieke blauwe jurkjes en dezelfde zwarte lakschoentjes. Het hele toneelstuk door zijn er alleen die twee bijna identieke lichamen. Eentje praat, in steeds chaotischer flarden, zakt ineen, staat weer op. De ander zakt ineen terwijl de ander praat, loopt tergend traag terwijl de ander ligt.

Inslag, onder regie van Marijke de Kerf, is geïnspireerd op het boek My Stroke of Insight van neurowetenschapper Jill Bolte Taylor dat ik onlangs besprak in een verhaal over wat er dagelijks misgaat in je hoofd - waarna Sarah Willems me uitnodigde voor het theaterstuk.

Lees mijn verhaal terug over het (dis)functioneren van ons verdeelde brein Dankzij onze capaciteit om te grijpen en taal te begrijpen ? zaken waarin onze linkerhersenhelft uitblinkt ? zijn mensen de baas op aarde. Maar waarom zijn we er zo belabberd in? Over wat er misgaat in de hersenpan van de westerse mens en wat daaraan te doen. Dit is wat er dagelijks misgaat in je hoofd

Jill Bolte Taylor kreeg een hersenbloeding op haar 37ste en schreef een bestseller over haar herstel. Het is een bijzonder, want relatief positief verhaal over de emotionele rust die ze ervoer na het volbloeden van haar linkerhersenhelft. Het verbale centrum van het brein, waarmee ze zichzelf definieerde, was tijdelijk weggevallen. Het maakte normaal handelen onmogelijk, maar bracht wel een euforisch gevoel teweeg. Sarah en Nina Willems - de laatste deed ook de toneelacademie - lazen het boek en besloten: er moet een toneelstuk over deze ervaring komen.

Advocaat wordt schilder

Het komt voor, een positieve ervaring na een hersenbloeding (links). Zie ook deze wonderlijke over een advocaat die kunstenaar werd nadat er een tien meter lange camerahengel op zijn hoofd viel tijdens een popconcert. Zijn juridische carrière kon hij wel vergeten, maar ineens zag hij hoe hij de wereld in verf kon vatten.

Maar, zo blijkt ook tijdens de nabespreking van het toneelstuk in ‘s-Hertogenbosch met een GZ-psychologe uit de revalidatiezorg: veel meer mensen hebben moeite de gevolgen van hun hersenbeschadiging te accepteren.

Inslag laat dan ook geen positief gevoel achter. Het geeft vooral de verwarring weer waaraan mensen met een hersenbloeding ten prooi vallen.

Wie zonder voorkennis bij het toneelstuk belandt, zou misschien wel de beste indruk krijgen van dat gevoel: ‘Wat gebeurt er in vredesnaam?’ Woorden raken vermorzeld, de functie van spullen belandt in de vergetelheid, de tijd verloopt soms tergend traag.

Geen scherm vol informatie

Waarom de zusjes-psychologen het theater opzochten, in plaats van een lezing te geven of een dissertatie te schrijven over dit onderwerp?

Juist weetjes en woorden worden betekenisloos voor veel mensen met een linkszijdige hersenbloeding. Op het podium kun je laten zien en horen hoe die veranderen in vage vormen en bonzende geluiden. Nina Willems: ‘Het brein is niet zomaar een scherm vol informatie. In het toneelstuk hebben we dus ook niet alle kennis willen verwerken die er over hersenbloedingen bestaat, maar juist de ervaring centraal gesteld.’

Inslag lijkt wat dat betreft meer op Hersenschimmen van J. Bernlef dan op My Stroke of Insight. Het publiek krijgt geen informatie en raakt verdwaald in het doolhof waarin een beschadigd brein verandert.

De verbale, feitelijke kant van de hersenen worden na de voorstelling prompt weer tot leven gewekt in een nabespreking met een gast met een wetenschappelijke, klinische achtergrond.

Vandaag en morgen is nog te zien in de Muzerije in s-‘Hertogenbosch, vandaag met revalidatiearts Ineke Kortland in de nabespreking, morgen met logopedist Miriam de Bekker.