Er moet gegeten worden. Elke dag weer, door iedereen. De Amerikaanse president Barack Obama zou op elk moment van de dag speciaal voor hem bereide diners kunnen eten, als hij dat zou willen. Bijvoorbeeld alleen biologisch. Of alleen het beste stukje vlees. Of alleen de groene M&M’s, omdat hij die het lekkerste vindt. 

Hij is immers de president.

Maar Obama houdt van fastfood. Dus zo nu en dan stopt hij zijn hele caravaan om bij een diningroom een hamburger met patat en milkshake te bestellen. Het schijnt dat hij dit soms totaal onverwacht doet, wat de nodige chaos voor zijn PR-team en bodyguards oplevert. Alles wat hij doet wordt weken, of zelfs maanden, vooruit gepland. Zo kan de locatie worden gescand, de werknemers worden gescreend en alleen blije klanten worden uitgenodigd, om er zeker van te zijn dat er geen onverwachte dingen gebeuren. 

Maar plannen wanneer je zin hebt in fastfood kan eigenlijk niet. Het is juist lekker omdat je ertoe wordt verleid, nog voor je wist dat je honger had. Dat geldt ook voor de president van de Verenigde Staten. En dat is ook de reden waarom de fotograaf van het Witte Huis Pete Souza altijd bij Obama in de buurt is. Om ook die onverwachte momenten vast te leggen. En hij moet rennen om er op tijd bij te zijn, want Obama hoeft nooit in de rij te staan voor hij kan

Hoe groot zal de verrassing van zo’n spontaan bezoek van Obama werkelijk zijn, als er al fotojournalisten achter de toonbank staan en cameraploegen aanwezig zijn? Foto: Pete Souza/the White House
Foto: Pete Souza/The White House

De losse beelden (zowel foto als film) tonen de feiten. Het is fascinerend om te zien hoe het van een hamburger in zichzelf al nieuws kan zijn. Hoe geboeid mensen observeren hoe Obama zijn keuze maakt. Feitelijk komen we niet veel meer te weten dan dat Obama van tomaten, sla en mosterd houdt op zijn hamburger, en niet van ketchup. (Vice-president Joe Biden houdt juist weer wel van ketchup op zijn hamburger.) 

Maar hiervoor zijn de beelden niet bedoeld. Waarom Obama ervoor kiest deze fastfoodrestaurants te bezoeken, wordt duidelijk door in het fotoarchief verschillende momenten te verzamelen. Dan worden patronen zichtbaar. Die patronen tonen zijn motieven voor deze bezoeken, en laten zien hoezeer deze situaties bewust door Obama worden opgezocht. Omdat het goed is voor zijn imago.

Obama schudt handen:

Foto’s: Pete Souza/the White House

Obama inspecteert:

Foto’s: Pete Souza/The White House

Obama luistert:

Foto’s: Pete Souza/The White House

Obama doet alsof zijn aanwezigheid de normaalste zaak van de wereld is:

Foto’s: Pete Souza/The White House

Wat we niet zien

In de foto’s van Souza is nooit de chaos te zien die Obama wel degelijk veroorzaakt. Zeker als zijn bezoek onaangekondigd is, trekt hij zwermen mensen en pers aan. In sommige beelden is het echt opvallend hoe rustig iedereen om Obama heen zit te eten, alsof de andere gasten hem niet eens opmerken. Wat je niet ziet, is hoe bodyguards constant bezig zijn om camera’s op afstand te houden. Want die kunnen wel inzoomen. Het is onbeleefd om bovenop zijn lip te zitten, terwijl de president net als alle andere gasten van een hamburger komt genieten. 

Wie Obama niet (her)kent, zou niet kunnen raden dat links op de foto de president van de Verenigde Staten te zien is. Foto: Pete Souza/the White House

De pogingen van Souza om de foto’s een ontspannen uitstraling te geven, zal een bewust gekozen benadering van hem zijn.  Het moet er zo alledaags mogelijk uitzien. 

Als Obama zo gek is op hamburgers, zou hij zijn koks zoveel hamburgers kunnen laten maken als hij zou willen. Een president kan alles eten wat hij wil, waar hij wil, hoeveel hij wil. Maar daar gaat het hier niet om. Obama zoekt deze situaties op omdat hij zo zich aan zijn kiezers kan spiegelen. En belangrijker, zijn kiezers zich ook aan hem. Obama is erbij gebaat om enerzijds van de wereld te worden gezien, en anderzijds - tegelijk - heel alledaags, sociaal, vriendelijk en benaderbaar over te komen. Want gelijken vertrouwen wij de macht wel toe. 

En wát er gegeten wordt is ook niet toevallig. De hamburger is typisch Amerikaans. Het is dat wat alle Amerikanen bindt. Sterker nog, de hamburger die door (toen nog de Russische president) wordt gegeten is een metafoor voor politieke toenadering tussen Rusland en de Verenigde Staten. 

Medvedev (toen nog Russische president) eet er een tijdens zijn bezoek aan Obama op 24 juni 2010. Foto: Pete Souza/The White House

We weten dat Obama een van de meest belangrijke mannen ter wereld is, maar in deze foto’s zien we dat niet. Deze foto’s zijn het contrast van macht, wat het beeld van macht juist versterkt. Zo kan de kijker zich met de president identificeren, maar blijft hij toch op gepaste afstand.

Verzameling 10: Obama en de grote uitzondering In mijn tiende en laatste verzameling foto’s van Witte Huis-fotograaf Pete Souza aandacht voor die ene foto die afwijkt van alle andere foto’s van de Amerikaanse president Barack Obama. Een uitzondering, die juist laat zien hoe sterk de beeldvorming rondom zijn persoon is. Lees hier het stuk Verzameling 9: Obama en de lachwekkende lach Glimlachen moet hij de hele dag. Lachen, en mensen laten lachen, doet hij ook vaak. Maar heeft de Amerikaanse president Barack Obama ook echt humor? Tijdens mijn één na laatste speurtocht door het enorme fotoarchief van huisfotograaf Pete Souza vond ik het bewijs. Lees hier het stuk Verzameling 8: Obama en de selfish selfies Wat doe je als president Barack Obama langsloopt? Een foto maken natuurlijk, het liefst met jezelf erop. En de president weet alles van selfies. Lees hier het stuk Verzameling 7: Als de president van huis is, danst de First Lady Vaker dan haar man staat Michelle Obama raar op de foto. Hoewel dat spontaan lijkt, is het dat juist niet. Want ook de First Lady heeft een agenda, en ook zij gebruikt beeldvorming om dat te verkopen. Lees hier verzameling 7 Verzameling 6: Obama, zijn uitzicht en het verlangen Waaraan zou Obama denken als hij door het raam naar buiten kijkt? Deze poëtische foto’s van Witte Huis-fotograaf Pete Souza verklappen dat niet, maar verbeelden wel wat anders. Lees hier het stuk Verzameling 5: Obama en zijn geheim in de liefde In deze vijfde verzameling foto’s van Witte Huis-fotograaf Pete Souza aandacht voor foto’s van Obama met zijn vrouw, Michelle. Terwijl de hele wereld meekijkt omhelst hij haar. En het werkt. Lees hier het stuk Verzameling 4: Obama en de vliegende baby’s Fotograaf van het Witte Huis Pete Souza weet: kinderen zijn goed voor Barack Obama’s imago. In zijn archief vind je daarom eindeloos veel foto’s van de president poserend met vliegende baby’s en smeltende ouders. De vraag is: waarom doen andere wereldleiders dat nooit? Lees hier het stuk Verzameling 3: Obama voert graag het hoogste woord In het Witte Huis-fotoarchief van Pete Souza is Obama tijdens vergaderingen meestal degene die spreekt. Door foto’s van verschillende soorten vergaderingen met elkaar te vergelijken, wordt zichtbaar dat de setting steeds informeler wordt naarmate de concentratie van macht toeneemt. Lees hier het stuk Verzameling 1: Obama aan het werk De meeste foto’s die de fotograaf van het Witte Huis Pete Souza van Barack Obama maakt, spelen zich af in The Oval Office. Het blijkt het ideale decor voor de macht van de president. Lees hier het stuk Intro: De Witte Huis-fotograaf Barack Obama kennen we door de foto’s die van hem zijn gemaakt. Pete Souza is Witte Huisfotograaf en legt alle gangen van de president vast. Dat blijkt een machtig middel in de beeldvorming. Lees hier het introducerende verhaal