Het zweet staat hem op het voorhoofd als Nebi Elgen de dozen speelgoed het park in het Turkse Gaziantep binnensleept. De is al zeven jaar gepensioneerd, maar nog altijd onvermoeibaar.

Bij de gemeente hield hij zich bezig met infrastructuur, nu zet hij zich namens de religieuze Bülbülzadestichting in voor de meer dan 400.000 Syriërs in de stad. De opbrengst van het verkochte speelgoed komt ten goede aan de stichting.

Het is een van de vele religieuze organisaties die steun verleent aan Syriërs in zowel Turkije als Syrië. In zijn sobere werkkamer in het centrum van Gaziantep vertelt Elgen trots hoe dat in zijn werk gaat: met onderwijs voor kansarme kinderen, middels het uitdelen van voedselpakketten en door het bieden van noodhulp in Syrië.

Nebi Elgen in zijn werkkamer. Foto: Huib de Zeeuw

Terwijl hij ons te woord staat, stapt een Syrische man de werkkamer binnen. Hij leeft al meer dan een jaar in Gaziantep en is volledig door zijn spaargeld heen. De man kan niet meer in het onderhoud van zijn familie voorzien en hoopt dat de stichting een plekje voor hem kan regelen in een vluchtelingenkamp. Elgen belt direct met de kampverantwoordelijke in de grensplaats Kilis en vraagt de man morgen terug te komen. Elgen: ‘Zulke verzoeken krijgen we wel vaker, maar de kans dat we hem en zijn gezin ook echt kunnen plaatsen is heel klein. Vrijwel alle kampen zitten vol.’

Hoe Turkije de Syriërs opvangt

Het overgrote deel van de 1,7 miljoen geregistreerde, naar Turkije gevluchte Syriërs woont (met familie of vrienden) in grote steden als Gaziantep, Urfa, Izmir of Istanbul. Ongeveer verblijven in de 22 speciaal hiervoor opgezette gefinancierd door de Turkse overheid. Waar in Libanon, Jordanië en Noord-Irak ngo’s verantwoordelijk zijn voor de opvang van Syrische vluchtelingen, wil Turkije vooral zelf de controle houden.

De massale aanwezigheid van Syriërs leidt tot steeds meer onvrede onder de lokale bevolking

Dat blijkt als we het grootste vluchtelingenkamp bezoeken in het grensplaatsje Suruç. Op een kale, stoffige vlakte verblijven 25.000 Syrische vluchtelingen, vooral Koerden afkomstig uit Kobani. De drie meter hoge hekken, de beveilingspoortjes en bewakers bij de ingang geven het geheel een deprimerende aanblik. In de witte tenten van ongeveer twintig vierkante meter zijn voor een gezin van vier à vijf personen alleen de meest elementaire voorzieningen aanwezig: een keukenblok, een koelkast en dekens.

We mogen de geen vragen stellen en Alleen een bezoek aan de gekoelde persruimte is mogelijk. Aan de wanden hangen foto’s van de verwoeste stad Kobani, de vluchtelingenstroom naar Turkije en de bouw van het vluchtelingenkamp met talloze Turkse hoogwaardigheidsbekleders. Dat is het verhaal dat Turkije graag vertelt aan de eigen bevolking en de Maar hoe langer de oorlog duurt, hoe zwaarder de en demografische last wordt. De massale aanwezigheid van Syriërs leidt bovendien tot steeds meer onvrede onder de

‘Soennitische agenda’

Critici wijzen op de soennitische agenda achter deze hulp. Een Syrische journalist uit Gaziantep vertelt ons dat hij zijn kind nooit naar het gratis onderwijs van de Bülbülzadestichting zou sturen; hij vindt het onderwijs veel te sterk op religie gericht. Wanneer we een kijkje nemen bij een voedseluitdeelpunt in een buitenwijk van Gaziantep zien we vooral in het zwart geklede Syrische vrouwen en talloze kinderen.

Alleen met een speciaal pasje hebben deze vluchtelingen recht op dit maandelijkse voedselpakket, bestaande uit producten als bulgur, suiker en olijfolie. Maar hoe de Bülbülzadestichting - die de distributie regelt- bij deze gezinnen komt, blijft onduidelijk. Wel zichtbaar is de financiële betrokkenheid van de Saoedische ngo op alle dozen staat hun logo.

Het logo van de Saoedische ngo International Islamic Relief Organization staat op alle dozen. Foto: Huib de Zeeuw

Elgen vertelt in zijn kantoor verder over het werk van zijn stichting in Syrië. Tot de grens organiseert zijn stichting de hulptransporten, daarna neemt een Syrische partner het over. Soms zijn dat rebellengroepen. Voor ngo’s is het vaak de enige manier om bepaalde gebieden te bereiken. Elgen: ‘We weten niet altijd waar onze hulp precies terechtkomt, maar we weten wel zeker dat het bij de

Als we hem voorleggen dat veel mensen in het Westen vraagtekens plaatsen bij de Turkse steun aan islamitische rebellen - bij vergelijkbare transporten ging niet alleen voedsel, maar ook wapentuig de grens over - schudt hij zijn hoofd. Met verschillende cirkels op zijn aantekenblaadje doet hij zijn (samenzwerings)theorie uit de doeken. Het Britse kapitaal is, in samenwerking met de Joodse lobby en de Verenigde Staten verantwoordelijk voor de onrust in de regio. Zo houden ze het kapitalistische systeem en hun hegemonie in de wereld in stand: ‘Zij willen alleen maar chaos creëren. Maar het is aan ons moslims om onze broeders te steunen,’ vertelt Elgen.

Foto: Huib de Zeeuw

Turkije als weldoener

Als een collega even later doorkrijgt dat we journalisten zijn, vraagt ze achterdochtig of we goed of slecht nieuws komen halen. Ze laat op haar telefoon zien hoe vijf Duitse journalisten toen ze verslag deden van de onlusten in Zuidoost-Turkije na het beleg van Kobani. In werkelijkheid doordat ze geen accreditatie hadden, volgens de regeringspers omdat ze de onlusten wilden aanwakkeren.

De samenzweringstheorie van Elgen en de achterdocht van zijn collega staan niet op zichzelf. Ze passen in het verhaal dat de regering de laatste jaren structureel presenteert: het Westen en westerse media meten met twee maten en wakkeren de onrust in Turkije en de regio alleen maar verder aan. Vorige week verweet president Recep Tayyip Erdoğan het Westen nog Koerdische terroristen te steunen door Arabieren en Turkmenen in Syrië te Turkije is in dat verhaal de weldoener die soennitische moslims steunt die door westerse mogendheden in de steek zijn gelaten.

Deze serie verhalen wordt mede mogelijk gemaakt door het Postcode Loterij Fonds voor journalisten van

Eerdere verhalen uit deze serie:

Waarom helpt Turkije islamitische rebellen in Syrië? Een zoektocht langs de grens Waar westerse landen in Syrië alleen strijden tegen IS, vecht NAVO-partner Turkije vooral tegen het Assadregime. Ook het aan Al-Qaeda gelieerde Al-Nusra ontvangt steun. Waarom doet Turkije dit? Gastcorrespondenten Huib de Zeeuw en Tan Tunali reizen langs de Turks-Syrische grens op zoek naar het lokale perspectief. Een vooruitblik. Lees hier het openingsverhaal van de serie terug De oorlog in Syrië brengt de Koerden dichter bij elkaar Reizend langs de grens leggen gastcorrespondenten Huib de Zeeuw en Tan Tunali vast welke impact de Syrische oorlog op Turkije heeft. In deel 1 van de serie: de dilemma’s rond een Turks-Koerdische strijder/terrorist. Lees het stuk hier terug Vlak over de Turkse grens kun je de IS-vlag al zien wapperen Reizend langs de grens leggen gastcorrespondenten Huib de Zeeuw en Tan Tunali vast welke impact de Syrische oorlog op Turkije heeft. In deel 2 van de serie: een portret van Ghaith aal Fakhri, de organisator van het eerste protest tegen IS in Syrië. Hij zag zijn stad bevrijd worden van een dictator, maar kreeg er nieuwe onderdrukkers voor terug. Lees het stuk hier terug Deze Syrische dokter helpt elke strijder in Turkije, ongeacht voor wie hij vecht Reizend langs de grens leggen gastcorrespondenten Huib de Zeeuw en Tan Tunali vast welke impact de Syrische oorlog op Turkije heeft. In deel 3 van de serie: het verhaal van een Syrische dokter die zijn landgenoten in Turkije verzorgt. Hij helpt elke strijder, ongeacht voor wie die vecht. Lees het stuk hier terug