Verzameling 4: Obama en de vliegende baby’s

President Obama en kleine kinderen. Het lijkt de perfecte combinatie. Hij knuffelt ze. Ze knuffelen hem nog liever. Hij laat ze lachen. Nooit zijn ze bang voor hem, heel soms verlegen. Kinderen kunnen de machtigste man ter wereld ontwapenen. Net als iedereen eromheen. Ze kijken vertederd toe. Zowel de mensen op de foto zelf, als de mensen die naar de foto’s kijken. Tenminste, daar zijn deze foto’s voor bedoeld.

Harde cijfers heb ik niet, maar spittend door het archief lijkt het thema kinderen vooral in zijn tweede ambtstermijn steeds vaker voor te komen. Het kan toeval zijn, of campagnestrategie, of Obama is moe geworden van grote mensen. 

Maar de fotograaf Pete Souza weet ook: kinderen zijn kijkcijferkanonnen. Ze zorgen voor een extra ingang in het beeld, omdat het kijken naar kinderen extra emoties oproept. Kinderen associëren we met onschuld, oprechtheid, vertedering. Kinderen zijn onbevangen en moeten extra beschermd worden. Dus een foto van een kind in nood maakt de afgebeelde ramp nog erger. En een foto van een blij kind maakt alles wat is afgebeeld positiever.

Een foto van een kind in nood maakt de afgebeelde ramp nog erger

Wanneer Obama met kinderen in beeld wordt gebracht, straalt die onschuld en vertedering op hem af. Het wordt bij zijn imago opgeteld. Kinderen zijn een zeer goed gereedschap voor beeldvorming. 

Kinderen vertederen

Wekelijks staat Obama voor menigtes joelende mensen. Overal waar hij komt, staan mensen te kijken. Zijn bezoeken worden altijd grondig voorbereid. Er worden dranghekken opgesteld, of een linten gespannen, of plantenbakken die een buffer vormen tussen Obama en het publiek. Wat opvalt: kinderen staan altijd vooraan. Ze worden naar voren geschoven, of omhoog gehouden door hun ouders. 

Het decor is dat van een pop- of filmster. Een spel tussen fan en ster, die elkaar nodig hebben. De ster kan zich vrijelijk bewegen, hij kan kiezen op wie hij toe wil stappen, welke handen hij wil schudden en wanneer hij door wil lopen. Hoe meer mensen er schreeuwen en hem aan willen raken, hoe beter dat op de ster afstraalt. Als een graadmeter voor hoe goed en geliefd hij is. 

Maar het decor is ook handig voor het beeld, want wachtend achter hekken zijn alle blikken dezelfde kant op gericht. Over de schouders van de president kan Souza al die gezichten fotograferen die uitbundig en gelukkig kijken. Of proberen de president te fotograferen. 

Wat deze verzameling foto’s interessant maakt, is niet zozeer hoe Obama met kinderen omgaat (want het kan geen verrassing zijn dat in het Witte Huis-fotoarchief alleen maar positieve foto’s te vinden zijn), maar hoe de mensen die eromheen staan reageren. Gelukkige gezichten die nog gelukkiger kijken als vlak voor hun neus Obama heel vertederend een kind aait of knuffelt. Of zelfs kust. Het zichtbare succes dat Obama daar op locatie met zijn acties oogst, is precies wat Souza met zijn foto’s bij de kijkers van deze foto’s wil bereiken. Hiermee scoort Obama punten. 

Zijn glimlach is vaak enorm en het lukt Obama goed om ook bij kinderen een grote glimlach tevoorschijn te toveren in dat korte moment dat hij contact met ze maakt. Alle emoties zien er echt uit en het valt moeilijk te betwijfelen dat het oprecht is wat hier gebeurt.

De vraag is: wat zie je niet? Van alle mensen die hij de hand zal schudden in zo’n menigte, is die waar Obama het kind op de arm neemt vaak het enige wat als visueel bewijs overblijft van zijn bezoek. Beeldvorming gaat over wat je niet ziet, minstens net zoveel als over wat je wel ziet. Deze vrouwelijke, liefdevolle, zachte kant van Obama doet de vrouwenharten (een belangrijk deel van zijn kiezers) smelten. 

In de schoolbanken

Soms bezoekt Obama een school. Dan zijn de ouders er niet bij en kan Obama zich vrijer bewegen. Zijn rol is anders, net als die van de kinderen. Die zijn voorbereid op zijn bezoek en weten hoe ze zich moeten gedragen. Ze staan niet te schreeuwen (want hun ouders staan niet naar hen te schreeuwen) en zitten voorbeeldig te werken. Obama doet mee en trekt gekke bekken. Hij voelt zich op z’n gemak en durft zich (een beetje) te laten gaan. Hij is daar bij de kinderen op bezoek, maar het publiek (van de foto’s) zijn de ouders. Belangrijker voor de beeldvorming dan wat hij hier doet, is dát hij dit doet. 

Boks

Dagelijks schudt Obama veel handen en Pete Souza is er altijd bij om dat allemaal vast te leggen. Maar die foto’s zijn maar weinig terug te vinden in het fotoarchief. Behalve als het om bekende personen gaat, als er iets moois, grappigs of bijzonders gebeurt, of als de context waarin Obama deze mensen ontmoet zichtbaar is. Zoals militairen in Afghanistan of tijdens een kerstviering of vlak na een ramp. Een begroeting is geen reden om een foto te selecteren.

Behalve als het om kinderen gaat. Ook al zijn ze voor het grote publiek net zo onbekend als hun ouders, hun vastgelegde begroeting heeft een andere waarde. Want het gaat niet om wie het kind is, maar om hoe de president tussen al die mensen door zijn knieën gaat en een kind om een high five vraagt. De kinderen zullen er vaak niet op zijn voorbereid, en toch weet Obama een reactie te ontlokken. Maar het kan toch niet dat er nooit een kind is gaan huilen, zich heeft verstopt achter zijn ouders, of de boks van Obama niet heeft beantwoord? 

Vliegende baby’s

De vreemdste categorie in deze verzameling zijn de foto’s waarop te zien is hoe Obama een kind uit de handen van de ouder pakt om het boven zijn hoofd te laten vliegen. Ouders bieden hun kind echt aan. Het is de president van de Verenigde Staten. Maar toch. Het is misschien wel het meest waardevolle dat je uit handen kan geven. Aan een vreemden zouden we dat nooit doen. Zo straalt Obama vertrouwen uit, ideaal voor de foto. 

Ik heb gezocht naar andere grote leiders (Rutte, Balkenende, Merkel en Poetin) maar niemand lijkt dit te doen zoals Amerikaanse staatsmannen dat doen. Obama, Joe Biden, George W. Bush, Mitt Romney, ze doen het allemaal. Zelfs Hillary Clinton neemt kinderen uit het publiek in haar armen. Dit is echt een cultuurverschil met hoe wij tegen de rol van onze leiders aankijken en wat Amerikanen van hun leiders verwachten. Een president heeft een sterrenstatus, en gedraagt zich daarnaar. Maar het zijn geweldige foto’s om naar te kijken. Hoe Obama doet, hoe de baby’s kijken, hoe de mensen glimlachen en het tafereel massaal fotograferen. En dan te beseffen dat ook deze beelden onderdeel uitmaken van bewust ingestoken beeldvorming.