Luisteren: Zo kan de politiek haar geloofwaardigheid terugwinnen

Er zijn vijf redenen om te luisteren naar het gesprek met Gabriël van den Brink.

1. Met een tomeloze nieuwsgierigheid en dito werklust heeft hij zich veertig jaar lang verdiept in de gevolgen van de modernisering. Hij deed dat vanuit telkens wisselend perspectief: tien jaar filosofie, tien jaar geschiedenis, tien jaar sociologie, tien jaar bestuurskunde. Het levert een verrassend inzicht op in een aantal problemen van onze tijd. Zoals de kloof tussen burger en politiek, of de toenemende agressie en intolerantie.

2. Bij zijn afscheid als hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde hield hij onlangs een uitdagend pleidooi om de kennis die leeft bij professionals (van politieagenten tot musici) even sterk te waarderen als de universitaire kennis. Zij belichamen een andere vorm van weten en die dreigt door de moderne nadruk op rationaliteit geweld te worden aangedaan. Hetzelfde geldt voor het intieme weten, dat een bron van wijsheid is.

Waarom hebben bijna alle hedendaagse politici voor een groot deel van de bevolking hun geloofwaardigheid verloren?

3. Waarom hebben bijna alle hedendaagse politici voor een groot deel van de bevolking hun geloofwaardigheid verloren? Omdat zij gehoorzamen aan de wetten van de modernisering. Politiek is technocratisch bestuur geworden gericht op rationaliteit, gelijkheid, doelmatigheid. Een van de fundamentele aspecten van politiek is volledig uit het oog verloren: politiek als podium waarop met passie morele vraagstukken, dilemma’s, ambivalenties worden uitgespeeld.

4. Belichaming is een voornaam begrip in zijn ogen. Hij gaat er uitgebreid op in. De jongste resultaten van hersenonderzoek en ethologie bieden wellicht een verklaring voor het onwaarschijnlijke succes van het christendom. Jezus als de goddelijke belichaming van de aangeboren neiging tot moreel gevoel.

5. Bij zijn afscheid als hoogleraar publiceerde hij drie essays. In het derde probeert hij in 26 lemmata, gerubriceerd volgens de letters van het alfabet, de belangrijkste grondbegrippen te verhelderen. Bij de F van Fictie schrijft hij: ‘Fictie zou weleens het geheime wapen van onze beschaving kunnen zijn.’