Luisteren: Nieuws van ver weg heel dichtbij. En een podcast over ons onbewuste onbewuste

1. Verhalen uit alle hoeken van de wereld

Voordat ik in 2012 Ruslandcorrespondent werd voor NRC Handelsblad, luisterde ik graag naar From Our Own Correspondent. Een wekelijkse podcast van een halfuurtje waarin een stuk of vijf buitenlandcorrespondenten van de BBC een persoonlijke indruk geven van wat er gebeurt in hun hoekje van de wereld.

From Our Own Correspondent loopt al zestig jaar als radio-uitzending en was een van de eerste radiorubrieken van de BBC die als downloadbare serie - podcast dus - op het wereldwijde web verscheen. Het online archief reikt drie jaar terug.

Paradoxaal genoeg stopte ik met luisteren toen ik zelf buitenlandcorrespondent werd. Ik belandde in de nieuwshectiek die je achter dit rustige programma niet zou vermoeden en had geen tijd meer voor podcasts.

Voor de aanbeveling van vandaag zocht ik het programma weer op. En nu ik weet wat de gejaagde, onrustige omstandigheden zijn waaronder de meeste van deze correspondenten ongetwijfeld werken, ben ik nog meer gecharmeerd van dit zachtaardige, reflecterende programma.

In hun berichten doen de correspondenten een minuut of vijf alles wat ze in de gewone, snelle, sobere nieuwsverslaglegging niet mogen

In hun berichten doen de correspondenten een minuut of vijf alles wat ze in de gewone, snelle, sobere nieuwsverslaglegging niet mogen. Zoals fantasierijke metaforen gebruiken. De correspondent in Irak vergeleek ingestorte huizen in Ramadi afgelopen week met gezonken boten.

Of uitweiden over iets schijnbaar irrelevants: de correspondent op Lesbos, waar nog steeds vluchtelingen aankomen, begon over een school flamingo’s die daar rondloopt. Het doet je als luisteraar weer beseffen dat de werkelijkheid zoveel rommeliger en kleurrijker is dan ‘het nieuws.’

Wat From Our Own Correspondent overtuigend maakt, en enorm prettig om naar te luisteren, is dat de correspondent het idee van objectief de feiten verslaan even mag loslaten. Via zijn eigen zintuigen en zijn eigen perspectief mag hij zijn volgers in dit programma zijn wereld ver weg laten beleven. Dat de correspondenten hun vertelling zelf inspreken in dat mooie Britse Engels, brengt het nieuws van heel ver weg heel dichtbij. Ideaal dus voor een podcast.

2. Verhalen die je bewust maken van je onderbewuste

Een andere podcast waar ik soms naar luister, is You Are Not So Smart van David McRaney. Het centrale thema is, in zijn woorden, dat je niet bewust bent van hoe onbewust je bent. Ken je die video waarin je moet tellen hoe vaak de bal overgespeeld wordt door het witte team? Of die video van illusionist Derren Brown met die wisseltruc op straat achter een schilderijlijst?

Het waren die video’s - waarin duidelijk zichtbaar wordt hoe selectief de menselijke aandacht is en hoe slecht we dat van onszelf doorhebben - die de aanleiding vormden voor McRaney’s blog en podcast. Steeds weer maakt hij afleveringen over hoe structureel mensen hun waarnemingsvermogen, kennis en capaciteiten blijken te overschatten. Vaak interviewt hij daarvoor wetenschappers, die ruim de gelegenheid krijgen om hun verhaal te doen. Voor wie de rust of gelegenheid niet heeft om te luisteren naar het programma, dat vaak wel een uur duurt, transcribeert McRaney zijn podcast.

Een leuke recente aflevering gaat over hoe moeizaam onze hersenen begrijpen dat extern opgeslagen kennis (die in rekenmachines, bij specialisten, of op het internet) niet in ons eigen hoofd zit.

Eerder in deze serie: