Word veganist en red de wereld.

Dat is de boodschap van de documentaire ‘Geen andere levensstijlkeuze heeft een grotere positieve impact op de planeet [...] dan te stoppen met het consumeren van dieren en veganist te worden,’ zo betoogt een van de sprekers aan het einde van de film. Volgens maker Kip Anderson is een veganistisch dieet de enige manier om het met 7 miljard mensen vol te houden op deze planeet.

Ook fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, Marianne Thieme, ziet veel heil in een plantaardig Afgelopen december benadrukte Thieme het belang van een verschuiving richting een plantaardig dieet voor het behalen van de in Parijs gestelde

Jesse Klaver, fractievoorzitter van GroenLinks, besprak Cowspiracy in Volgens hem heeft de film een goed punt: de milieu-impact van dierlijke producten is te groot en daar moeten we iets aan doen. Toch zegt hij zelf drie dagen in de week vlees te eten. Volgens Klaver is er namelijk niets mis met het eten van dierlijke producten, maar is de huidige mate van vleesconsumptie in Nederland ‘absurd.’ Vaker kiezen voor een broodje kaas in plaats van een broodje bal, dat is de richting die we uit moeten.

YouTube
De trailer van Cowspiracy.

Heeft Klaver gelijk? Is een paar avonden zonder vlees voldoende om ‘de aarde te redden’? Of moeten wij net als Thieme veganist worden? Met afspraken die bij de klimaattop in Parijs zijn gemaakt in het achterhoofd, ben ik op onderzoek gegaan naar de relatie tussen de consumptie van dierlijke producten en

Hoeveel ‘dierlijks’ eten we?

Het zal niet verbazen: wereldwijd eten we steeds meer dierlijke producten. De Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties dat in 2050 de vraag naar producten uit de veeteelt is toegenomen met 70 procent. Dit om een populatie te voeden die dan rond de 9,6 miljard zal

De consumptie van eiwitten ligt hier 70 procent hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert

In Europa is de consumptie van dierlijke producten de laatste vijftig jaar met 50 procent Europeanen eten daarmee tweemaal het wereldwijde gemiddelde aan dierlijke producten en vier- tot vijfmaal zoveel dierlijke eiwitten als mensen in minder welgestelde

Dat is ongezond veel; de consumptie van eiwitten ligt hier 70 procent hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie Volgens de FAO is in Europa inmiddels een plafond bereikt; de komende tien jaar zal de inname van dierlijke producten naar verwachting niet nog verder

Waarom eten we nu zoveel vlees?

Traditioneel gezien had vee de functie om lokaal organisch afval en grondstoffen met weinig ander nut om te zetten in nieuwe waardevolle producten. Met wat kippen en een varkentje in de achtertuin transformeerden aardappelschillen en groenteresten in eieren met spek. Dit gebeurde op kleine schaal en met een geringe milieu-impact.

Dat systeem is verdwenen. Terwijl ons organisch afval in de gft-bak belandt, krijgt vee speciaal voor hun geteelde te eten. Grofweg één derde van de mondiale graanoogst dient als veevoer. Veeteelt wordt nu grotendeels gedreven door vraag en is daarmee uitgegroeid tot een wereldwijde industrie die concurreert om water en grond met andere vormen van landbouw.

Wat is dan het probleem?

Met de groei van de intensieve veehouderij in de tweede helft van de vorige eeuw, ontstond een discussie over de milieu-implicaties van deze industrie. In 2006 publiceerde de FAO een over de mondiale gevolgen van veeteelt. Toen werd geschat dat veeteelt verantwoordelijk zou zijn voor 18 procent van de uitstoot van alle broeikasgassen. In het recentste rapport over veeteelt en klimaat ligt dit percentage lager. Hierin stellen de onderzoekers dat veeteelt verantwoordelijk is voor van alle uitstoot ‘door menselijk

Volgens een artikel gepubliceerd door het Worldwatch-instituut zou de veeteelt zelfs uitmaken van alle uitstoot. De auteurs stellen dat de FAO in zijn berekeningen een aantal zaken over het hoofd ziet, zoals de gassen die vrijkomen wanneer veedieren Uit wetenschappelijke hoek is kritiek op dit Worldwatch-artikel Het International Panel on Climate Change beschouwt CO2 die vrijkomt door uitademing van veedieren niet als een bron die we moeten meenemen voor de berekening van het broeikaseffect. Deze uitstoot maakt namelijk deel uit van een korte CO2-cyclus en voegt niets toe aan de langdurige opbouw van broeikasgassen in de atmosfeer. De schatting van 14,5 procent van de FAO is in dit licht betrouwbaar.

Veeteelt is verantwoordelijk voor 14,5 procent van alle uitstoot ‘door menselijk handelen’

Maar de uitstoot moet omlaag, want de aarde warmt gevaarlijk snel op. De urgentie hiervan dringt op mondiaal niveau door; op de klimaattop in Parijs stemden bijna tweehonderd landen in om de opwarming van de aarde beneden twee graden Celsius te houden, met 1,5 graad opwarming als

Het United Nations Environmental Programme (UNEP) heeft uitgerekend dat er sinds 2012 een ‘budget’ over is van 1.000 gigaton aan Overschrijden we het, dan is het aannemelijk dat we voorbijgaan aan de grens van 2 graden Celsius

Van dit budget hebben we al flink wat opgesnoept. Zo is in 52,7 gigaton aan CO2–equivalent De uitstoot moet dus snel dalen, maar dat doet hij niet. De groei in uitstoot is weliswaar in 2014 ten opzichte van de jaren ervoor, maar dit is niet voldoende; een radicale krimp is vereist.

Dan maar planten eten?

Met een jaarlijkse veeteeltuitstoot van 7,1 gigaton CO2-equivalent, zou een afname in de consumptie van vlees, zuivel en eieren een aanzienlijke bijdrage kunnen leveren aan de klimaatdoelstellingen.

Maar zelfs wanneer we - in lijn met wat Cowspiracy beoogt - compleet veganistisch gaan eten, zijn we niet in een klap van deze 7,1 gigaton af. We moeten ons dieet dan immers aanvullen met plantaardige alternatieven die, in ieder geval met de reguliere landbouw, eveneens voor uitstoot zorgen.

Daarnaast is het de vraag wie het betoog van Cowspiracy het meest aangaat. Er zijn wereldwijd miljoenen kleine boeren en herders afhankelijk van veeteelt voor voedsel en inkomsten. Zij kunnen niet zonder problemen overstappen op een plantaardig dieet - ook al zou dat vanuit klimaatoogpunt misschien een goed idee zijn - omdat dat honger of nog meer armoede tot gevolg zou hebben. Inwoners van landen met een relatief hoge CO2-voetafdruk én toegang tot alternatieve eiwitten kunnen vlees, melk en eieren wel zonder problemen laten staan. Wat zou er bijvoorbeeld gebeuren als we het pleidooi van Cowspiracy in heel Europa overnemen?

Een samengesteld door de Europese economische commissie van de VN deed een studie naar de milieu-implicaties van een dieetverschuiving binnen Europa. Wat bleek: wanneer de Europese bevolking de helft van alle vlees en zuivel laat staan, kan de uitstoot van de landbouw in Europa met ten minste 196 miljoen ton afnemen. Hiervoor moeten op de huidige veeteelt grond, bomen en gewassen geplant worden die extra CO2 in de bodem

Deze dieetverschuiving betekent een besparing van 42 procent op de totale uitstoot van de Europese landbouw. Om dit in mondiaal perspectief te plaatsen: dit maakt minder dan 0,5 procent uit van alle uitstoot

Een druppel op een gloeiende plaat? Niet wanneer je je bedenkt dat dit het effect is van een gedeeltelijke dieetaanpassing voor slechts 7 procent van de

Een paar kanttekeningen bij deze studie:

  • De afname in consumptie van dierlijke producten werd voor dit onderzoek gecompenseerd door een hogere inname van granen. Wat we werkelijk zouden gaan eten ter vervanging van dierlijke eiwitten, is niet te voorspellen. Aangezien ook de productie van plantaardige alternatieven voor uitstoot zorgt, zal de uiteindelijke uitstoot afhankelijk zijn van hoe ons dieet er dan uitziet. Wat wel duidelijk is, is dat we aanzienlijk minder eiwitten nodig hebben dan we nu consumeren.
  • Zoals eerder genoemd, ligt de consumptie van eiwitten in Europa 70 procent hoger dan gezond is. Voor het genoemde onderzoek is de overconsumptie aan eiwitten niet geschrapt uit het dieet. Er is uitgegaan van een proteïne-inname (deels gecompenseerd uit granen) die nog steeds 50 procent hoger ligt dan de WHO adviseert. Wanneer we onze eiwitinname verlagen tot een gezond niveau, is het voordeel op de uitstoot mogelijk dus nog groter.
  • Met de dieetverschuiving vinden buiten Europees grondgebied milieuvoordelen plaats die voor dit onderzoek niet zijn meegerekend. Wanneer alle Europeanen 50 procent minder vlees en zuivel consumeren, daalt bijvoorbeeld de import van soja als veevoer met 75 procent. Dit zal met name in Zuid-Amerika tot lagere uitstoot leiden, waar oerbos op grote schaal plaatsmaakt voor sojaplantages. De onderzoekers verwachten dat de milieuvoordelen van een dieetverandering in Europa mogelijk zelfs groter zijn buiten Europees grondgebied dan binnen Europa
  • Een ander niet meegerekend voordeel is dat een lager verbruik van kunstmest de uitstoot verder terugdringt. Voor veeteelt is over het algemeen meer kunstmest nodig dan voor landbouw. De onderzoekers schatten dat met de verandering in ons dieet het gebruik van kunstmest 23 procent lager wordt. Hoeveel verschil dit zou maken qua uitstoot, is (nog) niet duidelijk.

Dus, hoe zit het?

Het is duidelijk dat dierlijke producten een aanzienlijke bijdrage leveren aan klimaatverandering. Afhankelijk van de effecten van de producten die we dan eten, kan een verschuiving richting een meer plantaardig dieet de uitstoot verlagen. Zeker wanneer we planten en bomen laten groeien op het land dat vrijkomt.

Bovendien zijn er vormen van kleinschalige veeteelt mogelijk waarbij de uitstoot aanzienlijk lager is. Denk aan vee dat groenteresten te eten krijgt, of dieren die deel uitmaken van een ecosysteem in een

Zulk vlees vind je alleen niet in je lokale supermarkt. We moeten dus onze consumptie van dierlijke producten serieus terugdringen. Ik zou zelf zeggen: schrap op zijn minst die 70 procent eiwitten die je toch al te veel eet van je dierlijke boodschappenlijst. Een strikte afname kan hand in hand gaan met om de uitstoot te verminderen. Want alleen een combinatie van grootschalige veranderingen kan de gevolgen van klimaatverandering nog beperken.

Meer voedselverhalen?

Waarom minder vlees eten zo moeilijk is Als we het voedselsysteem willen veranderen - zodat het de aarde minder belast - moeten we ons voedselpatroon aanpassen. Maar kunnen we dat wel, minder vlees en chocolade eten? Lees het verhaal van Janno Lanjouw hier terug Factcheck: ‘Kippen in de wei zijn slecht voor het milieu’ De vraag is al vaak gesteld: is een gangbare kip milieuvriendelijker dan een biologische scharrelkip? Yorick Smakman en ik bekeken alle Nederlandse onderzoeken en concluderen: een toename in vleesproductie is nooit milieuvriendelijker. Lees het verhaal van Remmelt de Weerd en Yorick Smakman hier terug