Lees de prachtige ontslagbrief van deze basketbalmanager

De gewaagdste strategie ooit in het Amerikaanse basketbal – en misschien wel in de sport als geheel – is vorige week tot een onverwachte en fascinerende stop gekomen.

Sam Hinkie (38), de general manager van de basketbalploeg Philadelphia 76ers en architect van de strategie, nam ontslag via een brief met verwijzingen naar onder meer Elon Musk, Max Planck, Warren Buffett en een uitgestorven niet-vliegende vogel, de moa.

Op het eerste gezicht lijkt het ontslag logisch. In Hinkie’s eerste jaar waren de Sixers slecht en verloren ze 26 wedstrijden op rij, een record in de basketbalcompetitie NBA. Het jaar erna waren de Sixers abominabel, met 18 gewonnen en 64 verloren wedstrijden. Dit seizoen is de ploeg gênant: 10 winst- en 72 verliespartijen, met een nieuwe recordserie van 28 nederlagen. De tijd voor Hinkie was inderdaad op, zou je zeggen.

Maar – en dit maakte de strategie van de Sixers zo opmerkelijk – slecht spelen, jarenlang slecht spelen, was precies de bedoeling.

De ultieme consequentie van het systeem

Verliezen was het plan waarmee Hinkie - briljante student financiële economie van Stanford, liefhebber van data-analyse - op de baan had gesolliciteerd. Het idee was: door de komende jaren slecht te zijn, of in elk geval verliezen op de koop toe te nemen, kunnen we later oogsten.

Verliezen is in de NBA een vorm van winnen

Dat dit mogelijk is, heeft met de organisatie van de Amerikaanse sport te maken. Verliezen is daarin namelijk ook een vorm van winnen.

Dat zit zo. Wie in seizoen 1 verliest, krijgt in seizoen 2 en latere seizoenen het eerste recht in de transferperiode, de ‘draft’, te kiezen uit de beschikbare spelers. Het beoogt een soort herverdeling van basketbaltalent. Achter deze socialistisch klinkende aanpak zit een kapitalistisch motief: als de competitie te voorspelbaar wordt, verliest het publiek zijn interesse.

Een en ander heeft een opmerkelijke logica tot gevolg:

1. Wedstrijden win je door erg goede spelers te hebben.
2. Erg goede spelers krijg je door vroege keuzes (rechten) te hebben op de transfermarkt.
3. Zulke rechten krijg je door slecht te zijn.

En veel rechten krijg je door erg lang erg slecht te zijn. Transferrechten zijn namelijk te verhandelen, waardoor je een tegoed kunt opbouwen. Dat tegoed kun je op een geschikt moment benutten, waardoor je niet één of twee, maar een heel blik goede spelers tegelijk kunt kopen.

Deze uit de competitieopzet voortvloeiende logica is er in theorie altijd geweest. Hinkie was slechts de eerste die ze - zo extreem - in de praktijk bracht. Als de Sixers wilden winnen - groots winnen - dan moesten ze bereid zijn seizoenen lang slecht te spelen.

Hoe dit consequente masochisme sommigen te veel werd

En slecht waren ze dus - historisch slecht. Niet zozeer door opzettelijk te verliezen, dat mag namelijk niet. Wel door te spelen met spelers die pas over een jaar of drie, vier, vijf mogelijk klaar zouden zijn voor de NBA. De beste van die talenten zouden dan worden samengevoegd met sterke spelers die de club zou kunnen aantrekken met alle opgepotte transferrechten. De werkwijze kreeg een naam: ‘The Process.’

Klinkt logisch. Even logisch is dat niet iedereen in Philadelphia dol was op de voorwaarde voor dat eventuele toekomstige succes: een masochistische serie van gênant slechte seizoenen.

‘Is Sam Hinkie een gestoord genie of gewoon gek?,’ vroeg de site SB Nation zich vorig jaar af. ‘De Sixers worden geleid door een belachelijke, TED-minnende mafketel,’ schreef Deadspin. De coach van de Sixers uitte openlijk kritiek toen Hinkie een sterspeler verhandelde aan een ander team in ruil voor toekomstige transferrechten. En spelers begonnen dat verliezen-met-een-bedoeling aardig vermoeiend te vinden.

Het was allemaal ingecalculeerd. Stoïcijns zijn was het devies, hoe moeilijk ook. En om dat allemaal nog even wat moeilijker te maken, had Hinkie de rotsvaste overtuiging dat hij critici niets hoefde uit te leggen over ‘The Process.’ Dat zou de concurrenten alleen maar wijzer maken, en de kans op succes verkleinen. ‘Sam ziet alles wat je in het openbaar zegt als gratis weggegeven informatie,’ zei een collega in een stuk over Hinkie’s aanpak.

Ergens gedurende dit seizoen werd dit consequente masochisme sommige aandeelhouders van de Sixers toch te veel. Afgelopen december stelden de eigenaren een ervaren basketbalbestuurder aan die Hinkie van advies moest voorzien, Jerry Colangelo. Voor Hinkie kennelijk reden om zijn ontslag in te dienen.

En die ontslagbrief dan?

Was Hinkie’s tijd ook daadwerkelijk een mislukking? In zijn uitgelekte ontslagbrief geeft hij fouten toe. Maar spijt heeft hij niet: de Sixers staan er volgens hem goed voor. Of dat waar is, valt pas over enkele jaren te beoordelen.

En die ontslagbrief, die is het lezen meer dan waard. Ten eerste lekken ontslagbrieven van sportbazen doorgaans niet uit. Ten tweede: als dat wel zou gebeuren, zou waarschijnlijk blijken dat ze saai en slecht geschreven zijn.

Maar niets van dat. Lees maar:

• Op de korte termijn lijkt wat hij doet misschien zinloos. Maar, zo citeert hij de Amerikaanse president Abraham Lincoln: ‘Geef me zes uur om een boom om te hakken, en ik ben de eerste vier uur bezig met het slijpen van mijn bijl.’
• Dat mensen hem bekritiseren? Ze begrijpen hem gewoon niet, en dat is niet erg. Integendeel, citeert hij Amazonoprichter Jeff Bezos: ‘Je moet bereid zijn lang niet te worden begrepen.’
• Dat anderen het anders zien dan Hinkie? Kwestie van geduld. Hij citeert natuurkundige Max Planck: ‘Een nieuwe wetenschappelijke waarheid triomfeert niet doordat tegenstanders overtuigd raken, maar doordat tegenstanders uiteindelijk sterven.’
• Over het belang dat hij toekende aan leren, citeert hij, onder het kopje Het belang van intellectuele nederigheid, Teslabaas Elon Musk: ‘Je moet ervan uitgaan dat je fout zit. Het doel is om minder vaak fout te zitten.’
• En dus moet je tegenspraak organiseren. ‘Je moet bereid zijn tegenargumenten te tolereren, ​hopelijk op zo’n manier dat je de argumenten van de tegenpartij goed begrijpt en kunt samenvatten. En daarna moet je nog steeds de overtuiging hebben om jezelf te onderscheiden van de massa.’
• Het verwijt dat hij als datafreak spelers alleen maar op statistieken beoordeelt? Onzin. Hinkie reisde de wereld rond om spelers in het echt te bekijken. ‘Hoe is hij als ploegmaat? Hoe speelt hij onder druk? Hoe matig is zijn schottechniek? Kan hij een screen aan? Hoe reageert hij op coaching? Hoe hard zal hij zijn best doen om beter te worden? En de belangrijkste: offert hij zichzelf - en zijn minuten, zijn balaanrakingen, zijn schoten, zijn energie, zijn lichaam - op voor de ultieme teamsport die offers beloont? Die informatie, zo gemankeerd en subjectief als ze is, zie je het beste in trainingszalen, en door stromen en stromen video’s te kijken.’

Het doel van dit alles, zo schrijft Hinkie, was om van de Sixers een disruptieve kracht in de NBA te maken - een soort Maori’s. De moa, een niet-vliegende vogel, had een fantastisch leven op het zuidelijke eiland van Nieuw-Zeeland, schrijft Hinkie. ‘Tot de Maori’s kwamen aanzetten in hun kano’s, en dat was dat.’

En om Maori’s te worden, mochten de Sixers geen angst kennen. ‘Een van de redenen om angst te verwerpen en door te ploegen, was juist dat angst voor te veel mensen te lang de belangrijkste motivatie was geweest,’ beëindigt Hinkie zijn brief.

Pompeus en clichématig of diepzinnig en inspirerend? Beide, waarschijnlijk. Maar het is moeilijk om geen respect te hebben voor iemand die zich zo lang zo ongeliefd heeft durven maken.

Lees ook deze artikelen over coaches: