Rijke families in 1427 zijn zeshonderd jaar later nog steeds rijker

Dat is de schokkende bevinding uit een nieuw wetenschappelijk paper van de Bank of Italy. De onderzoekers gebruikten belastinggegevens uit 1427 over de stadstaat Florence en vergeleken deze met gegevens uit 2011. Ze gebruikten achternamen om te herleiden wie de voorouders waren in 1427.

Zo konden ze de vraag beantwoorden: is er een verband tussen het inkomen nu en het inkomen van voorouders zeshonderd jaar geleden?

In die zeshonderd jaar werd Florence belegerd door Spanjaarden (1530), bezet door Fransen (1799-1814), bezet door Duitsers (1943-44), kwamen de Medici (1532), verdwenen de Medici (1743), ging de stadsstaat op in Italië (1864), verdubbelde de bevolking in de negentiende en verdrievoudigde het in de twintigste eeuw en zo gebeurde er nog het een en ander.

En toch: ja, er is een verband.

Het verband tussen het inkomen van de ene en de andere generatie meten economen door de ‘intergenerationele inkomenselasticiteit’ te schatten. Een elasticiteit van 1 betekent dat het relatieve inkomen van de ouders precies hetzelfde is als dat van de kinderen. Een elasticiteit van 0 betekent dat het relatieve inkomen van de ouders geen enkele relatie heeft met dat van de kinderen.

Meestal kijken economen naar één enkele generatie als ze sociale mobiliteit berekenen. Wat is de kans dat je rijk bent als je ouders ook rijk zijn? (In Nederland is dat bijvoorbeeld 0,22.) In dit geval ging het echter over een generatie of twintig.

Voor de goede orde: het effect is klein. De onderzoekers schatten de elasticiteit op 0,04. Het is vooral verrassend dat er überhaupt een effect is na zeshonderd jaar.

Want ga maar na: stel de elasticiteit van ouders op kinderen is 0,5 (ongeveer zo hoog als in de VS), één generatie verder (van grootouders op kleinkinderen) is die dan nog maar 0,25, nog een generatie verder 0,125, nog één 0,0625, en ga zo maar door. Na vijf generaties zou je eigenlijk al bijna geen invloed meer moeten zien.

Deze data laten echter zien dat die invloed er na twintig generaties nog steeds is.

Waarschijnlijk zegt dit vooral veel over het verre verleden en minder over het heden. Want in oldschool Florence, zeg maar Botticelli Florence, was de inkomensmobiliteit vrijwel nihil. Voor de vijftiende eeuw schatten de onderzoekers de elasticiteit ergens tussen 0,8 en 0,9.

Ze suggereren dan ook dat pas in de afgelopen honderd jaar (door onderwijs en de industriële revolutie) er sprake is van substantiële sociale mobiliteit. Nog maar een paar generaties dus.

Overigens zou iets soortgelijks ook in Nederland gedaan kunnen worden. Ook wij hebben stokoude data over inkomens en vermogen van inwoners van de Nederlandse Republiek. In 1742 voerde de Republiek namelijk een nieuwe belasting in: de personele quotisatie (een soort inkomstenbelasting).

Als iemand zin heeft?