Luisteren: Een ode aan de vergankelijkheid (want is de dood niet geniaal?)

‘De dood is geniaal!’ zegt de euthanasiedeskundige. Alleen dat al maakt nieuwsgierig, maar er zijn nog vijf redenen om te luisteren naar het gesprek met Eugène Sutorius.

1. Leven en dood zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Spreken over het leven impliceert voor Sutorius altijd ook de dood. Maar je kunt het ook omdraaien: je moet leren sterven, en dat doe je vooral door te leren leven. Het gaat dus uiteindelijk om de kunst van het leven. En dat doet hij met grote vreugde. Dansen met het raadsel.

2. Twee keer kreeg hij de dood aangezegd. Een keer als jongetje van zes, toen hij bijna verdronk in de haven van Jakarta. En een tweede keer, vijftien jaar geleden, toen de artsen longkanker bij hem constateerden en hij nog zes maanden te leven had. Het bleek vals alarm.

3. Maar ouder worden, hoe doe je dat? Sutorius schakelt tussen vertragen en versnellen. Vertragen doet hij met de literatuur van de mystici in de hand die hem vertrouwd maken met het grote mysterie van het leven. Versnellen doet hij onder ander aan De Bildung Academie. Jonge mensen levenskunst bijbrengen.

Misschien moeten we euthanasie wel weghalen bij artsen, de goede dood ontmedicaliseren

4. Hij heeft ongeveer 120 artsen verdedigd in euthanasiezaken. Nog voordat de wet er kwam (dat was in 2002). Hij werkte actief mee, met Els Borst onder anderen, aan de ontwikkeling van die wet. Toch is hij er nu niet meer zo zeker van dat hij toen de goeie weg is ingeslagen. Misschien moeten we de euthanasie wel weghalen bij de artsen, wellicht is het beter om de goede dood - een oefening in empathie - te ontmedicaliseren.

5. Opvallend, in het hele gesprek duiken telkens de bergen op. In verhalen en metaforen. Dat begint al met een citaat van Sigmund Freud die een bergwandeling maakte in Italië, samen met Rainer Maria Rilke en Lou Salomé. Ook Sutorius zelf heeft een levendige metafoor voor de laatste jaren van zijn leven, waarin hij afdaalt van een berg. Zo blijken metaforen en verhalen een onmisbare, zingevende en troostende rol te spelen in ons leven.

Meer over oud worden?