De blogger die meer weet van voetbal dan voetbaltrainers

Het is de droom van zo’n beetje elke voetbalblogger: dat een bekende trainer jouw werk leest en je uitnodigt voor een gesprek.

In de zomer van 2012 overkwam het de scholieren en studenten van het blog Spielverlagerung.de. Een jaar eerder waren ze begonnen met het schrijven van diepgravende analyses over wedstrijden, trainers en trainingsmethoden, zonder al te veel lezers te trekken en zonder te weten of wat ze schreven hout sneed.

‘Het was alsof we in het luchtledige werkten,’ zegt René Marić, een van de oprichters.

Tot op 7 juli een mail binnenkwam. Afzender: de assistent van Thomas Tuchel, de trainer van Bundesligaclub FSV Mainz 05.

Het bleek dat Tuchel zeer geïnteresseerd was in twee stukken, geschreven door de negentienjarige vwo-scholier Marić en de achttienjarige Tim Rieke, over de wedstrijden van Mainz tegen Bayern.

Tuchel was trots op wat zijn ploeg had gedaan in de twee wedstrijden tegen het grote Bayern. Ze hadden – kort gezegd – op een slimme manier de toevoer naar Bayerns centrale middenveld afgesneden. Tuchel en collega’s hadden in kranten gezocht of het een journalist was opgevallen, maar niets kunnen vinden.

Op de stukken van Spielverlagerung na. En Marić en Rieke hadden het niet ongeveer gezien, ze hadden het precies gezien.

Het kwam tot een afspraak in Mainz. Tuchel wilde weten: Wie waren deze jongens? En hoe hadden ze dat voor elkaar gekregen?

Een wonderlijke ontmoeting

Vier jaar later kijkt Marić (23) terug op die wonderlijke ontmoeting. Hij was vanuit Salzburg met de trein naar Dortmund gereisd, waar hij twee collega-bloggers van Spielverlagerung ontmoette, Martin Rafelt en Malte Born. Ze kenden elkaar al enkele jaren via internet, maar zagen elkaar voor het eerst.

Illustratie: Gijs Kast (voor De Correspondent)

De volgende dag reden ze naar Mainz. Zou Tuchel er zelf wel zijn, zoals beloofd? Want Tuchel was Tuchel - misschien wel de talentvolste trainer van Duitsland. En wat waren zij nou helemaal? Scholieren en studenten. Zolderkameranalisten.

‘Kennelijk wist iemand als Tuchel ook weer niet zó veel meer over voetbal dan wij’

Ze hadden zichzelf geleerd voetbal te analyseren - door online eindeloos wedstrijden te kijken, door goed te luisteren naar de zeldzame keren dat een trainer iets inhoudelijks zei tijdens persconferenties (met name Jürgen Klopp, de trainer van Dortmund, kon het niet laten), dat vervolgens te toetsen aan hun eigen indrukken van diezelfde wedstrijd en dat online weer te bediscussiëren met gelijkgestemden.

En toch leek het moeilijk voorstelbaar dat Tuchel tijd voor hen zou vrijmaken.

Maar Tuchel was er. Het maakte hem niet uit wie zij waren, hij was geïnteresseerd in wat ze konden. En hij was zo onder de indruk van hun capaciteiten, dat het tot een nieuwe afspraak kwam: de jongens van Spielverlagerung zouden de rest van het seizoen de tegenstanders van Mainz analyseren.

Geen gekke bijbaan.

Het aanbod verraste Marić. Iets anders verraste hem nog meer. ‘Kennelijk,’ zegt hij, ‘wisten wij genoeg over voetbal om met iemand als Tuchel een gesprek over voetbaltactiek te voeren.’

De start van het blog

Zo ver kon de online zelfstudie je dus brengen.

En niet alleen Tuchel was geïnteresseerd in de gedachten van Marić c.s. over voetbal. Spielverlagerung.de heeft naam gemaakt in Duitsland. De site heeft 28.000 likes op Facebook en krijgt honderdduizenden bezoekers per maand.

En niet met clickbait: het zijn lange, diepgravende analyses van vele duizenden woorden over half spaces, juego de posición en de trainingstheorie van Johan Cruijff.

De bloggers hebben intussen diverse boeken gepubliceerd, maken analyses voor de Duitse publieke omroep en zijn in het voetbal gaan werken.

Zo deed Marić scoutingwerk voor Bayer Leverkusen. En vorig jaar was hij bijna begonnen als fulltime analist bij de Engelse club Brentford. Maric zou daar gaan samenwerken met de Nederlandse trainer Marinus Dijkhuizen.

Toen ik Dijkhuizen vorig jaar sprak, was hij lyrisch over Marić, die een analyse had gemaakt van Dijkhuizens oude ploeg Excelsior. ‘Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt. Die jongen wist meer van mijn eigen ploeg dan ikzelf.’

Als voetbaltrainer heb je geen tijd om te leren

In de zomer van 2012 was Marić verrast dat hij mee kon op het niveau van Tuchel. Inmiddels vindt hij het logisch. ‘Ik heb er alle kansen voor gehad.’

Hij komt uit een Kroatische familie waar voetbal het belangrijkste debatonderwerp was. Als hij zich als kind staande wilde houden, had hij argumenten nodig. En die argumenten vond hij op internet.

Daar kon hij zoveel voetbal kijken als hij wilde - iets wat hij nog meer ging doen toen hij door een chronische heupblessure zelf niet meer kon voetballen. Een andere aanzet tot analyseren was Louis van Gaal, die in 2009 trainer werd van Marić’ favoriete club Bayern München, en die net als Jürgen Klopp de neiging had interessante dingen over voetbal te zeggen.

Nieuwe wedstrijden, oude wedstrijden, alles keek hij terug. Op krochten van algemene voetbalfora discussieerde hij erover, met gelijkgestemden met wie hij in 2011 Spielverlagerung begon, een blog dat alleen gewijd zou zijn aan tactische vraagstukken.

‘Mensen als ik hebben het makkelijker. Het enige wat ik wil, is het voetbal beter begrijpen’

Het doel: intelligente reacties uitlokken, en zo meer te weten komen over het spel.

Zijn generatie - de digital natives - heeft hierin een voordeel, denkt Marić. ‘We leven in een luxemaatschappij, met veel vrije tijd. En online is er eindeloze goede informatie te vinden over alle denkbare onderwerpen. Je kunt je in van alles specialiseren. Wij kozen voor voetbal.’

Veel mensen die in het voetbal werken, zegt Marić, hebben die mogelijkheden niet gehad. Omdat voetbal online terugkijken pas sinds kort mogelijk is. Maar ook omdat het bestaan als profvoetballer en trainer te veeleisend is om er al te veel naast te doen. Wat telt, is de volgende wedstrijd - er is nauwelijks tijd om nieuwe trends te volgen, laat staan ze te deconstrueren zoals Marić en de zijnen doen.

De trainers leren nu van de bloggers

ntelligentie helpt natuurlijk ook. Marić is naar eigen zeggen een snelle leerling: hij verveelde zich op school en sloeg een klas over, nu studeert hij psychologie. Constantin Eckner, een andere Spielverlagerungschrijver, is promovendus moderne geschiedenis.

En Rafelt verwaarloost zijn studies economie en statistiek aan de Technische Universiteit van Dortmund, om meer met voetbal bezig te zijn. ‘Als mensen met onze intellectuele capaciteiten zoveel tijd in voetbal steken,’ zegt Rafelt, ‘dan is het op zich niet zo gek dat we tot iets zinvols komen.’

Marić en Rafelt draaien het dus om. Als je voetbal wilt begrijpen, is het een voordeel als je geen profvoetballer bent geweest. Je hebt zeeën van tijd om de sport te bestuderen, op een leeftijd waarop leerprocessen snel gaan.

Zo snel, dat Marić (23) zichzelf in zekere zin ziet als ervaren. ‘Ik heb inmiddels zo’n 4.000 wedstrijden geanalyseerd. En het tempo waarin ik werk, neemt toe. Als je zoveel wedstrijden hebt gezien, ken je de basispatronen en hoef je alleen nog maar te letten op afwijkingen daarvan.’

En alles wat ze zien en leren, beschrijven ze in detail op Spielverlagerung - een site die intussen de aandacht heeft van het hele Duitstalige trainersgilde. Diverse trainers melden zich met vragen of opdrachten bij de redactieleden, zeggen Rafelt en Maric.

Rafelt: ‘Eerst wilden wij vooral leren van proftrainers, nu is het bijna zo dat zij leren van ons.’

De strijd tussen stamtafel en collegezaal

Het succes van Spielverlagerung leidt ook tot kritiek. De site is onderdeel geworden van een Duits debat over de intellectualisering van het voetbal, door een collega van Marić treffend ‘een strijd tussen de stamtafel en de collegezaal’ gedoopt.

Aan de ene kant staat een jonge generatie trainers - ‘laptoptrainers’ - die voetbal eindeloos analyseren, aan de andere kant de ex-profs die intuïtief willen handelen en weinig van deze nieuwlichterij willen weten.

In maart noemde Der Kicker – Duitslands versie van Voetbal International - Spielverlagerung het ‘huisorgaan’ van de laptoptrainers (ook wel ‘ Konzepttrainer’). Als je de teksten op Spielverlagerung leest, schreef Der Kicker, ‘kun je zomaar denken dat je de algemene verkoopvoorwaarden leest van een Chinese internethandelaar.’

Marić vindt de ophef overdreven - ‘waarom maakt Der Kicker zich druk om ons?’ - maar weerlegt de kritiek niet.

‘Ik ben een matige schrijver,’ zegt hij. ‘En nee, jargon als abkippender Sechser is niet mooi. Maar het is ook niet mijn doelstelling om aantrekkelijk of simpel te schrijven, of om lezers te trekken. Het punt is dat voetbal nu eenmaal een ingewikkelde sport is.’

‘Het punt is dat voetbal nu eenmaal een ingewikkelde sport is’

Een voorbeeld? Verschillen tussen winst en verlies zijn vaak subtiel. Je kunt het wel simpel proberen te houden, zoals media vaak doen, zegt hij. Die gooien verlies op ‘een gebrek aan beleving,’ ‘vermoeidheid,’ of het wel of niet opstellen van een bepaalde speler.

Maar de werkelijkheid is ingewikkelder, denkt Marić. ‘Die verklaringen zijn misschien leuk om te lezen, maar ze zijn ook verkeerd. Trainers als Pep Guardiola denken heel complex over voetbal en wij proberen dat te begrijpen.’

Complexiteit in de praktijk brengen

Een helder doel heeft Marić’ honger naar kennis niet. Spielverlagerung begon hij als een middel om meer te weten te komen over het spel, en dat is nog steeds zijn ambitie.

Zijn leerzucht is nogal groot, namelijk. ‘Over een paar jaar,’ schreef hij me een paar maanden geleden via Twitter, ‘wil ik het voetbal voor mezelf verklaard hebben.’

Als hij moet kiezen, wordt hij het liefste trainer. Dat is hij al bij een lokale amateurvereniging, en hij heeft vorig jaar een theorieboek voor trainers gepubliceerd, Fussball durch Fussball. Hij wil zien of zijn gedachten over voetbal ook werken op het veld.

De baan om voor Brentford tegenstanders te analyseren weigerde hij vorig jaar. Een van de redenen was zijn angst om zijn vrijheid te verliezen, om vast te komen zitten in de dagelijkse taken, waardoor hij niet meer bij zou leren.

Zal het trainerschap hem niet evenzeer opslokken? Deels wel, zegt Marić. ‘Maar ik zie het trainerschap ook als een nieuwe bron van informatie. ‘Ik denk dit in theorie, werkt het ook in de praktijk?’ Mijn theoretische ideeën zullen ongetwijfeld deels fout zijn. Ervaringen als trainer zullen mijn denken over voetbal weer aanscherpen.’

Mocht hij straks het gevoel hebben als trainer niet meer te leren, stopt hij simpelweg tijdelijk. ‘Net zoals Guardiola en Tuchel, die namen ook een sabbatical zodat ze niet stil kwamen te staan. Als ik me niet meer ontwikkel, dan vind ik het voetbal niet interessant meer.’