Golog Jigme is de stem van de Tibetanen. Dit is zijn gruwelijke verhaal

Golog Jigme had nooit gedacht dat je een mens op zo’n manier pijn kon doen. De Tibetaanse monnik werd sinds 2008 drie keer gearresteerd. ‘Het was een vorm van marteling die je niet kunt uitleggen aan iemand die het niet zelf heeft meegemaakt. Er zijn gewoon geen woorden voor.’

De 44-jarige Golog Jigme is een van de prominentste Tibetaanse mensenrechtenactivisten van dit moment. Hij maakte de Chinese repressie van Tibet van dichtbij mee en ervoer aan den lijve wat de gevolgen kunnen zijn voor diegenen die zich daartegen verzetten.

In aanloop naar de Olympische Spelen in China van 2008 maakt hij met filmmaker Dhondup Wangchen de film Leaving Fear Behind, waarin Tibetanen kritiek uitten op de Chinese bezetting van Tibet en de vele mensenrechtenschendingen tegen Tibetanen in de regio. De film wordt de regio uit gesmokkeld en bereikt vervolgens via festival-, bioscoop- en tv-uitzendingen een groot publiek.

Voor Golog Jigme volgen tussen 2008 en 2012 drie keer arrestaties en 51 dagen van ernstige martelingen. In 2012 vreest hij dat de autoriteiten hem willen vermoorden door hem onder valse voorwendselen te vaccineren en ontsnapt hij. Meer dan twintig maanden is hij op de vlucht, maar in mei 2014 weet hij veilig India te bereiken.

In 2015 vraagt hij asiel aan in Zwitserland en besluit hij de zorgen en dromen van de Tibetanen met de hele wereld te delen. Hij schetst een onthutsend beeld van Tibet: ‘De onderdrukking wordt door iedereen gevoeld. Vandaag de dag is ons land een gevangenis voor de Tibetanen.’

Ik luisterde naar zijn verhaal en vroeg hem naar de rol van het hedendaagse Tibetaanse verzet, de situatie voor Tibetanen en de toekomst van het land dat geen land mag zijn.

Het land van de Tibetanen

Maar eerst kort wat geschiedenis. In 1951 lijven Chinese troepen het militair onmachtige Tibet in, wat zij als onderdeel van China beschouwen. Na een korte maar heftige opstand in 1959 neemt China de volledige controle over de regio over. De geestelijke leider van de Tibetanen – de Dalai Lama – vlucht naar India en de Chinese Communistische Partij voert een streng socialistisch regime in.

Nu, ruim een halve eeuw later, is Tibet onderdeel van drie Chinese provincies. Waaronder een die de naam ‘Tibet’ draagt, maar in feite slechts een deel van het voormalige Tibet omvat. De meeste kloosters zijn verdwenen, de Tibetaanse nationale vlag is verboden en spreken over vrijheid en mensenrechten wordt streng bestraft.

Toch is de droom van een vrij en onafhankelijk Tibet nog lang niet vergeten. Vlak voor de Olympische Spelen in China in 2008 laait het Tibetaanse verzet zelfs even op. Talloze Tibetanen gaan de straat op om hun onvrede te uiten, vanuit buurland India wordt een protestmars georganiseerd om de vele mensenrechtenschendingen in Tibet voor het voetlicht te brengen en in Europa wordt de Olympische fakkeltocht geregeld verstoord door activisten.

Maar na de korte protesteruptie werd het weer stil. Tibet is afgesloten van de buitenwereld, journalisten en mensenrechtenactivisten worden geweerd, en de grensbewaking is verscherpt om te voorkomen dat Tibetanen het land weten te ontvluchten. Slechts af en toe verheft een dissident zijn of haar stem en komt er iets van informatie naar buiten.

Het verhaal van de Tibetanen

U heeft zich ten doel gesteld het verhaal van de Tibetanen met de wereld te delen. Wat is dat verhaal?

‘Dat is het verhaal over een volk dat geen rechten heeft. Of je nou een Tibetaanse zanger, intellectueel, of nomade bent, het maakt niet uit. Van iedereen worden de basaalste rechten geschonden.’

‘In Tibet is zelfs het woord ‘vrijheid’ verboden. Maar ondanks alle repressie en het geweld blijven we onze boodschap herhalen: Tibet bestaat en we willen vrijheid voor de Tibetaanse natie.’

In Tibet is zelfs het woord ‘vrijheid’ verboden

Hoe moeilijk is het om die boodschap te verkondigen?

‘Sinds China Tibet annexeerde, zijn meer dan een miljoen Tibetanen vermoord. Ook nu worden mensen gearresteerd, gemarteld, vermoord en krijgen we talloze restricties opgelegd.’

‘Zo mogen we niet vrij reizen of onze cultuur beleven, is onze nationale vlag verboden en is het niet geoorloofd om onze zorgen te uiten.’

Het verzet van de Tibetanen

Is er de afgelopen jaren iets veranderd aan de bewegingsvrijheid voor Tibetanen?

‘Ieder jaar wordt dit juist minder. De militaire repressie en de bezetting nemen toe, alle wetten en verdragen zijn erop gemaakt om de Tibetaanse cultuur, de taal, de levenswijze en de geschiedenis van de Tibetaanse natie te laten verdwijnen. Uiteindelijk is het doel van de Chinezen om de Tibetanen te vernietigen.’

‘Daarom zijn Tibetanen tot alles in staat om hun cultuur en nationale identiteit te beschermen. Hoewel de wetten en begrenzingen strikt zijn en de repressie zwaar, staan de Tibetanen op eigen benen en het verzet is sterk. We doen er alles aan om onze nationale identiteit te behouden.’

Hoe doen de Tibetanen dat?

‘Het verzet in Tibet is erg divers. Zo is er een studentenbeweging die de Tibetaanse taal beschermt, zijn er protesten tegen mijnbouwbedrijven om het milieu te beschermen, wordt vanuit kloosters de strijd voor religieuze vrijheid geleid, steken mensen zichzelf uit protest in brand en zijn er hongerstakingen.’

‘Ik hoorde verder van een dorp waarvan de inwoners hun gewassen niet zaaiden voor twee jaar om te rouwen om de vele Tibetaanse doden. Toen de politie hen dwong hun land toch te bewerken, vernietigden ze later hun eigen oogst.’

Heeft vreedzaam verzet effect?

‘Het klopt dat er geen echte politieke resultaten zijn geboekt, maar ik zie wel positieve ontwikkelingen. Zo is er een nieuwe generatie Tibetanen binnen en buiten Tibet die hoogopgeleid zijn en weten wat er speelt in de wereld. Zij zijn erg betrokken bij de Tibetaanse strijd en weten hoe ze onze boodschap effectief moeten uitdragen. Ik denk dat deze generatie de hoop niet opgeeft en blijft strijden voor Tibet.’

‘Maar de problemen zijn groot en de nood is hoog. Naast de culturele onderdrukking komen de Chinezen naar Tibet om de grondstoffen te winnen en naar China te brengen, ten koste van het milieu en de Tibetanen. Wanneer lokale inwoners hiertegen protesteren, wordt op hen geschoten.’

‘Ik denk dat het belangrijk is te beseffen dat we onze vijand niet kunnen beïnvloeden, daar is China te machtig voor. Daarom ben ik ook zo teleurgesteld in westerse staten die zakendoen met China. Het is hypocriet van ze om te spreken over vrijheid, mensenrechten en democratie terwijl ze in de praktijk steun verlenen aan een autoritair regime als China. Hoe machtiger China wordt, hoe makkelijker het voor hen is om de Tibetanen met bruut geweld te onderdrukken.’

Is het moeilijk om het verzet geweldloos te houden?

‘Tibetanen zijn mensen van vlees en bloed en woede is een menselijke emotie. Dus als je iemand vernedert, onderdrukt en slaat zal deze persoon boos worden en terugslaan.’

‘De reden dat Tibetanen al zestig jaar een geweldloze strijd propageren is omdat we het bredere plaatje proberen te zien. Ik denk dat het belangrijk is om deze niet-gewelddadige principes van de beweging te hebben en ik heb er vertrouwen in dat de Tibetaanse vredesbeweging vreedzaam door zal blijven gaan.’

Is jouw film daar een voorbeeld van?

‘Er is een nauwe band tussen het medium film en het Tibetaanse verzet. We moeten de wereld de werkelijkheid laten zien over wat er in Tibet gebeurt, en een documentaire film is de beste manier om dit te doen omdat je niet kunt doen alsof. Daarom denk ik dat er in de toekomst meer documentaires uit Tibet zullen komen.’

‘Maar daarvoor moet een hoge prijs worden betaald. De kans dat je in de gaten wordt gehouden is groot, talloze mensen worden al gevolgd. We moeten speciale technieken gebruiken om websites te bezoeken en contact te onderhouden met de buitenwereld. Dat is erg moeilijk en gevaarlijk.’

De toekomst van de Tibetanen

‘Er zijn dus nieuwe dreigingen, maar toch is het internet vandaag de dag een nieuw en effectief middel. Als er iets gebeurt in Tibet kunnen we dat direct delen met de rest van de wereld. Ik denk dat het internet een enorm belangrijk onderdeel is geworden van het Tibetaanse verzet.’

‘Nu veel Tibetanen beseffen dat westerse staten ons niet kunnen of willen steunen, wordt de noodzaak om zelf in actie te komen nog sterker, ook wanneer dat ons leven kost. Maar ik geloof dat er een dag komt dat gerechtigheid zal overwinnen en de Tibetanen hun rechten zullen terugkrijgen.’

Lees ook: