‘Nou, veel sterkte en plezier vandaag. Ik probeer zo vroeg mogelijk thuis te zijn.’
Mijn vriend geeft mij en onze drie weken oude zoon een kus en vertrekt. Wat wanhopig kijk ik naar de deur. We besloten samen een kindje te krijgen, maar vanaf vandaag sta ik er het grootste deel van de dag alleen voor. Mijn vriend moet immers weer werken.
En terwijl hij naar zijn fiets loopt, dringt de realiteit tot me door: we worden in het pak genaaid door de verzorgingsstaat. Voor mij zestien weken betaald verlof, voor mijn vriend een schamele twee dagen.
De traditionele opvatting achter deze regels: de moeder is hoofdouder, de vader is kostwinner. Misschien verwacht ik te veel van een samenleving waar pas zestig jaar geleden de handelingsonbekwaamheid van vrouwen werd afgeschaft, maar dit valt me toch vies tegen.
Want op deze manier wordt het voor mannen (en elke andere ‘tweede ouder’) in Nederland moeilijk om zich vanaf dag één als gelijkwaardige ouder te ontwikkelen. Wetgeving beperkt individuele keuzevrijheid – wie gaat voor het kind zorgen? – en houdt de vrouw verantwoordelijk.
Maar waar komt de impliciete veronderstelling vandaan dat de moeder de hoofdouder is? Het goed kunnen zorgen voor je kind is namelijk vooral een kwestie van gemaakte meters. Van oefening, niet louter van biologie.
Die ervaring wordt in mijn ogen te vaak verward met een zogenaamde natuurlijke voorsprong van vrouwen op mannen. Van ons vrouwen wordt simpelweg verwacht dat we heel veel tijd investeren in het begrijpen van zo’n kindje, en dat wordt ons door wetgeving en arbeidsregelingen ook makkelijk gemaakt.
Daarom zouden we de vader meer tijd moeten gunnen met het kind. Oefening baart kunst. Maar te weinig oefening baart een parttimepapa.
Geef in ieder geval de keuze
Vaders die het wel belangrijk vinden om gelijkwaardig ouder te zijn, wacht een reeks hindernissen. Van de verlofregeling tot commentaar dat een papadag niet voor echte mannen is. Van de moederinstinctkaart (‘ja maar ik voel nu eenmaal aan wat ons kind wil’) tot de moeders op het schoolplein die hem niet serieus nemen.
Oefening baart kunst. Maar te weinig oefening baart een parttimepapa
Cultureel, sociaal, economisch en politiek krijgt de man steeds weer te horen: mamma knows best.
Voor wie tevreden is met die rolverdeling, is dit geen probleem. En ik heb ook geen probleem met de individuele keuze voor die rolverdeling.
Maar de overheid ontneemt andere gezinnen de keuzevrijheid om een eigen invulling te geven aan het ouderschap. Bijna zestig jaar na het verschijnen van Het onbehagen bij de vrouw en het begin van de tweede feministische golf zijn de traditionele man-vrouwrolpatronen nog altijd verankerd in de wet.
Tijd voor gelijkwaardig ouderschapsverlof
En dat is meteen het goede nieuws. Want wetten en regels kunnen aangepast worden. En dat schept ruimte voor gelijkwaardig en betaald ouderschapsverlof.
Een pleidooi dat al vaker gehouden is. Het is bevrijdend voor vrouwen die hun carrière serieus nemen. Het is bevrijdend voor vaders die hun gezin serieus nemen. En het is hard nodig voor onze verzorgingsstaat. Omdat vrouwen steeds vaker denken: of (veel) kinderen, of een carrière, is het aantal kinderen dat wordt geboren inmiddels structureel onder het vervangingsniveau van 2,1 kind per vrouw gedaald.
Maar toch vinden deze mooie woorden nog geen weg in de praktijk. Elk substantieel voorstel voor betaald ouderschapsverlof sneuvelt dankzij de werkgeverslobby. Dat is onnodig, want er zijn tal van andere opties. Van sociaal tot liberaal.
En waar dan te beginnen?
De eerste stap is het huidige ouderschapsverlof eerlijker te verdelen. De zestien weken die nu exclusief voor de vrouw zijn gereserveerd, kunnen verdeeld worden over beide ouders. Het salaris dat het UWV normaal overmaakt aan de werkgever van de vrouw, kan simpelweg overgemaakt worden aan de werkgever van de vader. Feitelijk hebben we het dan over twee weken, want Europees is vastgelegd dat de vrouw recht heeft op veertien weken verlof.
De tweede stap: volledige keuzevrijheid voor de ouders. Er komt een vast aantal weken verlof voor de vrouw die het kind baart. De Europese richtlijn is veertien weken, die houden we aan. Bovenop die veertien weken komen nog eens veertien weken. Daarvan zijn er vier gereserveerd (niet verplicht) voor de andere ouder(s) en die weken kunnen niet door de moeder worden opgenomen. De overige tien weken zijn vrij te verdelen.
Hoe gaan we dit betalen?
Maar hoe gaan we dat betalen? Laten we zeggen dat veertien weken verlof gemiddeld bruto 7.500 euro kost. Voor dit bedrag ontwerpen we financiële producten waarmee het mogelijk wordt om het benodigde bedrag gespreid af te lossen. Zo valt te denken aan het meefinancieren van verlof bij het kopen van een huis. Of een constructie zoals bij de studiefinanciering, waarbij de ouders naar rato het geleende bedrag over dertig jaar terugbetalen.
Is zo’n financiering niet mogelijk voor een gezin, dan verleggen we de lasten naar een moment in hun leven dat het makkelijker te dragen is. In ruil voor veertien weken verlof, werkt een tweede ouder veertien weken door na de pensioengerechtigde leeftijd. Of ontvangt hij of zij veertien weken minder AOW.
Ter aanvulling moet het mogelijk zijn voor de ouders om beneficianten aan te trekken als financiers. Waarom maken we het bijvoorbeeld niet mogelijk om belastingvrij ouderschapsverlof te kunnen schenken?
Het is rond zessen als ik de sleutel in het slot hoor. Mijn vriend neemt onze zoon in zijn armen en ik vertel hem over de opties. ‘De volgende keer doen we het anders,’ zeg ik, terwijl ik me omkleed. Vanavond ga ik met vrienden naar de kroeg en zorgt hij voor de kleine.
Zijn er nog betere oplossingen te bedenken? Hebben we met de zes maanden voor beide ouders een goede termijn te pakken? Met jullie hulp en input wil ik mijn eerste aanzet aanscherpen tot een voorstel voor betaald ouderschapsverlof waar voor elke politieke kleur iets te halen valt. Denken en doen jullie mee?
Lees ook:
Zo krijg je mannen achter het aanrecht
De meeste pleidooien voor vrouwenemancipatie richten zich op de vrouw. Maar er is een tovermiddel dat steevast over het hoofd wordt gezien: het vaderschapsverlof.
Zwanger anno 2015: wie verlost ons van Moeder Natuur?
Tijdens mijn zwangerschap ontdekte ik dat er in Nederland een dwingend ideaalbeeld bestaat over hoe ‘bevallen’ en ‘moederschap’ precies moet. Ironisch genoeg zit de vrouw anno 2015 gevangen in een naturalistische ideologie die ooit juist bedoeld was om haar te bevrijden.
Waarom ik gek word van de moedermaffia (en wat ik eraan deed)
Een kind hebben en even vrij leven als een man, dat staat de samenleving niet toe. Vrouwen worden in een opvoedkeurslijf gedrukt: er is maar één manier om een goede moeder te zijn, en dat is door jezelf volledig over te geven aan het gezin. Mijn vriend en ik wilden het anders doen.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
