Nederland, waterland. Ken je nog een ode aan het water? A la Marsman, Brel of Dorrestijn?
Denkend aan Holland
zie ik breede rivieren
traag door oneindig
laagland gaan,
rijen ondenkbaar
ijle populieren
als hooge pluimen
aan den einder staan;
en in de geweldige
ruimte verzonken
de boerderijen
verspreid door het land,
boomgroepen, dorpen,
geknotte torens,
kerken en olmen
in een grootsch verband.
de lucht hangt er laag
en de zon wordt er langzaam
in grijze veelkleurige
dampen gesmoord,
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.
Dit is één van mijn favoriete waterverzen, getiteld ‘Herinnering aan Holland’ door dichter Hendrik Marsman uit 1936. En niet alleen de mijne, in 2000 werd het verkozen tot ‘gedicht van de eeuw’.
Marsman schijnt het geschreven te hebben aan de Middellandse Zee. Eerder had me dat verbaasd. Maar laatst sprak ik animator Michael Dudok de Wit over zijn bijzonder Hollands ogende animatie Father and Daughter – waarin een dochter een leven lang wacht aan de waterkant op de reünie met haar eens roeiend vertrokken vader. Dudok de Wit tekende het toen hij allang in Londen woonde en zei er het volgende over:
‘De animatie is geboren uit nostalgie. De nostalie van die grote open luchten, van het fietsen langs het kanaal, van de leegte van de polders, van de nabijheid van al dat water. Natuurlijk is daar een sloot en natuurlijk is daar een rivier. Water valt pas op wanneer je niet meer in Nederland woont.’
‘Toevallig las ik een paar dagen geleden over één van de bekendste Nederlandse kinderboeken – het is al vrij oud: De koe die in het water viel. Heel fijn boek uit de jaren vijftig, geïllustreerd door Peter Spier. Het is erg Nederlands want het gaat over Nederlandse landschappen en over een stad met een kaasmarkt. Nou. Tekenaar Spier bleek toen hij het tekende, al lang naar Amerika te zijn geëmigreerd.’
‘Ik dacht: hij kon zo’n typisch Nederlands boek maken omdat hij afstand had tot Nederland. Met Father and Daughter maakte ik een film die heel Nederlands is in bepaalde zin, omdat ik van een afstand het geheel duidelijker zag. Ik denk dat het helpt als je niet ter plaatse bent.’
En zo is het misschien aan dijkenbouwers om de waterwereld te bezingen. Zoals in het lyrische ‘Mijn vlakke land’ van Jacques Brel of het cynische ‘Polder van Eemnes’ van Hans Dorrestijn. Wat is jouw favoriete watertekst?
Lees hier het interview met Michael Dudok de Wit terug Bekijk hier Father and Daughter Zie de Andere Tijden Special: ‘Ode aan de Rivier’.
