Hoe hoger in de hiërarchie, hoe minder er nagedacht wordt, stelt deze filosofe

Er zijn vijf redenen om te luisteren naar het gesprek met Minke Tromp (Deventer, 1980):

1. De zomer is bijna voorbij, veel mensen komen terug van vakantie en gaan weer opgetogen en uitgerust aan het werk. Vaak is dat vrije vakantiegevoel na een paar dagen weer verdampt en neemt de werkdruk het over. Je kunt dan zoeken naar een betere balans tussen werk en vrije tijd. Tromp heeft een ander idee: zorg voor een betere kwaliteit van het denken óp het werk. Creëer meer tijd en ruimte voor reflectie.

2. Zeker voor mensen die succesvol zijn, is reflectie van belang, meent Tromp. Zij nemen beslissingen die raken aan het leven van anderen en dragen zodoende een grote verantwoordelijkheid. Het opvallende is, en dat is Tromps succesparadox, dat naarmate je hoger komt in de hiërarchie van bedrijven, organisaties en overheden de ruimte voor reflectie juist áfneemt. Haar verklaring? Aan de top zijn andere vaardigheden vereist. Instrumenteel en strategisch denken sluiten vormen van reflectie uit.

Zeker voor mensen die succesvol zijn, is reflectie van belang

3. Dit heeft volgens Tromp niet met slechte intenties te maken, maar is inherent aan succes. Neem de bezuinigingen die aan Griekenland werden opgelegd: veel mensen waarschuwden dat die desastreus waren, toch werden ze doorgezet. Tromp geeft nog meer voorbeelden uit haar praktijk als consultant. Ze vraagt daar weleens: wat moet je doen als iemand tijdens een vergadering iets zegt wat jij niet begrijpt? Het komt voor dat de leidinggevenden haar geen antwoord kunnen geven.

4. Dus heb je moed nodig voor reflectie? Zeker, je betreedt onbekend terrein. Tromp effent dat terrein soms met behulp van poëzie (door gewoon een gedicht voor te lezen en dan een stilte te laten vallen). Op de website die zij voor haar boek heeft gelanceerd, succesparadox.nl, geeft zij ook een twaalftal concrete oefeningen over thema’s als moed, macht, dankbaarheid, die helpen om uit de tang van de succesparadox te komen.

5. In 2015 publiceerde ze met classicus Georg Hartong Goede punten van Geert Grote. Een handvol vuistregels voor een beter leven. Zoals: ‘Kies voor de bevrijding van je ziel, laat het vóór al het andere gaan.’ En: ‘Rijkdom maakt je hebzuchtig en bevangt je geest.’ Grote geldt als de grondlegger van de Moderne Devotie, een onderstroom in de cultuur die door de eeuwen heen is blijven waarschuwen: pas op dat succes en rijkdom niet een vorm van gevangenschap worden, dat bezieling zich louter op het uiterlijke richt en zijn magie verliest. Vandaar komen we op een oud adagium: filosoferen is leren sterven.

Lees ook: