Zo kwam FC Midtjylland uit bij Rafael van der Vaart (en hij bij Midtjylland)

De transfer van Rafael van der Vaart naar FC Midtjylland kwam op opportunistische wijze tot stand.

‘Hij kwam zomaar op ons pad,’ zegt Rasmus Ankersen, voorzitter van FC Midtjylland. ‘We hoorden half juli dat Betis [Sevilla, Van der Vaarts vorige club, MdH] van hem af wilde. Dus toen begonnen we te denken, en wat informatie in te winnen.’

Vier gesprekken tussen Midtjylland en Van der Vaart later was het zover: Rafael van der Vaart ging de komende twee jaar voetballen in midden-Jutland.

Waarom Van der Vaart?

Een verrassende transfer - en eentje die vragen opriep. Sommigen - die in Van der Vaart vooral de voormalige mid-mid van Real Madrid zien - begrepen Van der Vaart niet. Waarom zou je je mooie carrière besluiten bij een kleine club in een zwakke competitie?

Het antwoord daarop was niet zo moeilijk. Wat zeker hielp, zegt Ankersen, was Van der Vaarts privésituatie. Van der Vaarts vriendin handbalt in Denemarken, en Van der Vaarts zoon woont in Hamburg. En Midtjylland is de enige serieuze voetbalclub op rijafstand van beide.

Anderen - die Van der Vaart vrij letterlijk als een volgevreten vedette zagen - snapten niet wat Midtjylland met Van der Vaart moest. Midtjylland was toch die vooruitstrevende club? De club die geen sterren kocht, maar met gebruik van statistische eenheden als expected goals jonge, onbekende, maar steengoede spelers opspoorde?

Ik zag een tweet van iemand: welke statistiek heeft Midtjylland gebruikt bij het opsporen van Van der Vaart? Expected kilograms?

Dat is tenminste hoe de club vorig jaar wereldnieuws werd – een innoverende club die van vrije trappen een studieproject maakte, en die spelers een ‘24/7 professional’-mentaliteit wilde bijbrengen: goed trainen, goed eten, goed rusten.

En die club koopt Rafael van der Vaart? Een speler met meer verleden dan toekomst, en die - terecht of niet - minder met proteïneshakes dan met bittergarnituren wordt geassocieerd?

Ik sprak Ankersen vorige week over de transfer. Hij is zich bewust van de paradox.

‘Ik zag een tweet van iemand, zoiets als: welke statistiek heeft Midtjylland gebruikt bij het opsporen van Van der Vaart? Expected kilograms?’ zegt Ankersen. ‘Die vond ik erg grappig.’

Drie redenen om Van der Vaart te kopen

Ankersen gaf drie redenen voor het aantrekken van Van der Vaart.

Ten eerste is een speler met het cv van Van der Vaart – Ajax, HSV, Real Madrid, EK’s en WK’s – een zeldzaamheid in Denemarken. ‘Voor onze jonge spelers is het belangrijk om iemand in de buurt te hebben die op het allerhoogste niveau heeft gespeeld,’ zegt Ankersen.

‘Het wakkert ambitie aan, ze kunnen hem vragen stellen. Daarom hebben we ook afgesproken dat Rafael veel met de jonge spelers en jeugdspelers gaat doen.’

Een tweede overweging was financieel. Van der Vaart - ‘een echte voetbalster’ - gaat de club geld opleveren, zegt Ankersen. Precies hoeveel de club denkt te verdienen, wil Ankersen niet zeggen. ‘Maar mensen komen naar het stadion voor zo iemand als hij.’

Vaardigheid verleer je niet

De derde reden: ‘Van der Vaart mag niet meer op zijn top zijn,’ zegt Ankersen, ‘maar dat betekent niet dat hij niet goed is. In Spanje waren ze hem zat, maar dat is onterecht. Hij is zeker beter dan zijn reputatie nu.’

Voetbal, zegt hij, is vooral een vaardigheidssport. Techniek, ruimtelijk inzicht en snelheid van handelen verleer je niet zomaar. ‘Ze kunnen zelfs beter worden als spelers ouder worden.’

Kracht en conditie verlies je wel. ‘Neem Christian Poulsen [ex-speler van Ajax en Juventus, MdH],’ zegt Ankersen. ‘Die kwam op zijn 35ste terug naar Denemarken, maar een succes werd het niet. Zijn spel draaide om zijn fysieke vermogens, en die was hij kwijt.’

Als je beelden ziet van hem bij Betis, dan zie je dat hij niet fit was

In het geval van Van der Vaart vertrouwt Ankersen erop dat zijn technische vaardigheden intact zijn.

‘We hebben al zijn beelden van de laatste twee jaar bekeken. Je ziet dat hij niet fit was. Maar het vermogen om ruimte te vinden waar hij de tegenstander pijn kan doen, heeft hij nog steeds. En dus dachten we: als we hem weer superfit kunnen krijgen, en als hij zich weer gewaardeerd zou voelen, dan zou het zomaar erg goed kunnen uitpakken.’

Kijk naar zijn laatste wedstrijd, zegt Ankersen. ‘Hij speelde maar een paar minuten mee en creëerde vier of vijf kansen.’

De oude Van der Vaart, de sterspeler uit de Bundesliga die naar Real Madrid ging en de WK-finale speelde, komt niet meer terug. Maar dat hoeft ook niet, zegt Ankersen.

‘Het niveau dat hij heeft is wel goed voor de begrippen van de Superliga [de Deense competitie, MdH]. Er zitten zeker nog twee goede seizoenen in Van der Vaart. Als hij fit is, kan hij een van de beste spelers van de competitie worden.’

Is Midtjylland nog wel een vernieuwende club?

Toch komt het niet geïnspireerd over, het halen van een oude speler van wie je weet dat hij over zijn top is. En als 24/7-trainingsbeest heeft Van der Vaart nooit bekendgestaan.

Ankersen: ‘Voorop: er zijn meer voetballers die zich niet voeden zoals je zou hopen. Maar we denken dat hij veel beter is dan zijn reputatie, op dit gebied. En we willen een omgeving scheppen voor hem waarin hij op en buiten het veld alle goede keuzes kan maken.’

En was het beleid niet om jonge spelers te kopen, spelers die je later voor meer geld kan verkopen? Ja, zegt Ankersen. ‘Maar als je de waarde van een jonge speler wilt verhogen, helpt het vaak om een ervaren speler erbij te hebben. We zullen het van geval tot geval bekijken, maar ik sluit zeker niet uit dat we nog eens een speler van dertig of ouder kopen.’

En statistieken? Die speelden geen rol bij de transfer van Van der Vaart. Maar ze waren ook niet echt nodig, zegt Ankersen: wat Van der Vaart kan, is bekend.

Maar dat betekent niet dat Midtjylland - en zusterclub Brentford - niet meer aan data-analyse doen, zegt Ankersen. Ook al ontsloeg de club in februari nog het Football Analytics-team, een groepje analisten waarin onder anderen de Nederlander Nikos Overheul zat, dat de club adviseerde over transfers, speelwijze, trainingsvormen.

Over de redenen voor hun ontslag wil Ankersen vrijwel niets zeggen. ‘We zijn tot de conclusie gekomen dat we die kennis niet per se in de club hoeven te hebben,’ zegt hij. ‘Het kostte ons ook aardig wat geld. Wat we nu overwegen, is om met freelancers te werken, die we per project inschakelen.’

Het scheelt geld, en mogelijk werkt het ook beter. ‘Als je met zijn allen op elkaar zit, dan kan er een soort tunnelvisie ontstaan,’ zegt Ankersen. ‘Dat mensen het met elkaar eens gaan worden. Beter is het dan misschien om onafhankelijke meningen te verzamelen over hetzelfde onderwerp.’

Van der Vaart mag misschien niet de exotische speler zijn die je alleen met data kunt opsporen. ‘Maar we geloven nog steeds volop in data-analyse. We gebruiken het bij transfers, bij het bepalen van de speelwijze, en bij hoe we ons spel analyseren,’ zegt Ankersen.

Maar dus niet altijd, zoals bij Van der Vaart. ‘Data-analyse heeft een grote stem bij FC Midtjylland, maar het is geen dictator.’

Meer lezen?