Door dit grappige toneelstuk begrijp je waarom onze zorg zo’n bureaucratisch circus is

Het is alweer de vierde versie van wat Matthijs van Nieuwkerk ‘activistisch theater’ noemt: Slikken en stikken, een nieuwe voorstelling van De Verleiders. Het credo van de eerste drie delen: we worden on-voor-stel-baar genaaid door het grote bedrijfsleven. Waar we bij staan.

Aanvankelijk was ik wel een beetje bang dat het een plichtmatige kruistocht zou worden tegen geneesmiddelenontwikkelaars en premierekenaars.

De patiënt die iedereen hoorndol maakt

Maar De Verleiders hebben een show gemaakt waarin vooral de patiënt wordt aangevallen. In het speciaal op zijn niet aflatende vermogen alles en iedereen hoorndol te maken met zijn wens de dood maar zo lang mogelijk buiten de deur te houden. Bijvoorbeeld als het onvermijdelijke einde nog drie maanden vooruitgeschoven kan worden met een kankermedicijn. In ruil voor de waarde van een mooie middenklasser. Of door eindeloos te zeuren over hyperdure hypochonderscanners, waarvan eigenlijk niemand weet of ze wel een leven redden.

Rode draad in het stuk is een patiënt die te horen krijgt dat hij lijdt aan uitgezaaide leverkanker en daarna verzandt in de ziekenhuisbureaucratie. Onderbroken door liederen, farmabestuursberaden, voordrachten en mini-colleges.

Dit keer helaas zonder Pierre Bokma, maar met Martijn Fischer en oude bekenden George van Houts, Tom de Ket, Victor Löw en Leopold Witte. Nadat ze vastgoedfraudeurs, Ahold-boekhouders en bankiers woest aan het spit hebben geregen, volgt nu dus de werknemer - of nee: de maffioso - van het farmaceutisch grootbedrijf en de zorgverzekeraar. Die laatste komt er wel een stuk beter van af dan de pillendraaier.

Geen sexappeal, maar botte harken

En waar in de eerdere versies van De Verleiders de boeven van een flinke lading sexappeal werden voorzien, zijn de schurken hier vooral brute lomperiken die precies doen wat wij ze indirect opdragen. Dat maakt de voorstelling gek genoeg verteerbaar, luchtig zelfs, al zal je soms fronzen bij hoe banaal de moraal bij je door de strot wordt gedrukt.

Zo wil Van Houts een contract waarin je vastlegt dat je rond je 85ste levensjaar afscheid neemt, zodat je de samenleving minder geld kost. Het ondertekenen van zo’n contract zou nog een leuke bonus opleveren voor de laatste paar jaar.

De schurken zijn hier vooral brute lomperiken die precies doen wat wij ze indirect opdragen

Wat je door de show heen gaat begrijpen is waarom al die poppetjes in de zorg - de verzekeraars, de ambtenaren, de artsen en de wetenschappers bij de farma - door van die rare hoepels moeten springen. Of de onmogelijke positie van de minister van Volksgezondheid, die in de grofste scène van de voorstelling met een kort rokje bibberend de bestuurskamer van een grote farmamultinational binnenwandelt om de Tony Soprano citerende CEO te smeken om een beetje korting op het nieuwste dure kankermedicijn. Zonder dat iemand erachter komt wat ze daarvoor bereid is te doen...

Het toont aan dat de makers hun huiswerk aardig op orde hebben, want deze ministeriële deals zijn inderdaad aan elke vorm van democratische controle onttrokken. Tegelijkertijd hebben die afspraken zeer waarschijnlijk niet zoveel te maken met corruptie of kwade wil. En lijden bewindsmensen die voor anderen moeten bepalen dat zorg nou eenmaal geld kost soms ook onder hun keuzes. En is het onvermijdelijk dat wat jij als patiënt opmaakt, niet meer beschikbaar is voor de volgende.

Ja, De Verleiders brullen echt wat dingen die niet helemaal kloppen. Maar dat ze het taaie ambtenaren- en juristenproza rond dit dossier redelijk hebben weten te verhapstukken naar een ongemakkelijk grappige voorstelling is knap. En vermakelijk.

Meer lezen?