Kostte stroming in het bad Kromowidjojo zilver?

Vorige week schreef ik over de races van Ranomi Kromowidjojo tijdens de Olympische Spelen in Rio. Over de details van die races sprak ik met haar, haar coach Patrick Pearson, en haar analist Sander Schreven.

Het stuk werd zelfs een beetje nieuws: Pearson en Kromowidjojo vertelden dat Kromowidjojo in de aanloop naar de Spelen een vrij serieuze rugblessure had gehad - misschien zelfs een hernia - waar ze nog steeds last van had.

Dat bleek deze week mee te vallen: Kromowidjojo heeft geen hernia en kan over een maand deelnemen aan het WK kortebaan in Canada.

Met het drietal besprak ik ook nog een ander aspect dat Kromowidjojo’s prestatie - of beter gezegd: haar resultaat - zou hebben gedwarsboomd: de vermeende stroming in het Olympische zwembad.

Een data-analyse die een vraag oproept

Misschien heb je daarover gelezen. Vlak na de Spelen stond er een opmerkelijk artikel op het Amerikaanse zwemblog Swimswam. Barry Revzin, een zwemmer en data-analist, had alle tijddata van de Olympische wedstrijden geanalyseerd, en kwam tot het sterke vermoeden dat er een stroming in het bad zou hebben gestaan.

Immers: in sommige banen waren de tijden op de heenweg beduidend trager dan de terugweg, en vice versa - en dat effect leek gelijkmatig van baan 1 naar baan 8 op te lopen. En Revzin was niet de enige die hierbij kwam: een wetenschapper van de Indiana University, Joel Stager, kwam tot hetzelfde resultaat.

De uitslagen in Rio waren sowieso raar. Dus dan is zo’n verhaal over stroming wel aannemelijker

Curieus genoeg had dit – als het klopt – juist voor Kromowidjojo een serieus gevolg: gecorrigeerd voor de vermeende stroming zou ze op de 50 meter tweede zijn geworden, en niet zesde. Ofwel: geen mislukte Spelen, zoals ze zelf over haar prestaties oordeelde, maar een succes.

Wat vond zij zelf van het verhaal?

Aanvankelijk nam ze het niet heel serieus, en dacht ze aan gezeur – ‘zwemmers hebben tijdens toernooien wel vaker wat te klagen,’ zegt ze. Maar het verhaal bleef rondzingen in de zwemwereld, en ze begreep dat de klachten niet van zwemmers kwamen, maar van onafhankelijke analisten. Dat zette haar aan het denken.

Kromowidjojo: ‘De uitslagen in Rio waren sowieso raar. Onverwachte winnaars en geen snelle tijden. Dus dan is zo’n verhaal over stroming wel aannemelijker. Ik zou anders zilver hebben, en Cate [Campbell, een Australische zwemster, MdH] brons. Ik vind het lastig, dit is niet mijn expertise. Ik weet niet of het klopt of niet. Maar die uitslag had een stuk minder gek geklonken.’

Geen excuus om geen medaille te winnen

Net als met haar rugblessure wilde ze – en wil ze – geen groot punt maken van de stroming. Niemand, zegt ze, moet ervan maken dat dit haar een medaille heeft gekost.

Maar kwalijk is de discussie over de stroming wel, zegt ze. Kromowidjojo: ‘Juist in onze sport, waar het om honderdsten draait, is dit cruciaal. Voor de toekomst moeten ze dat goed uitzoeken. Laat ze het uitpluizen, want dit mag niet gebeuren.’

Sander Schreven, een van de raceanalisten van de zwemploeg, zegt dat de data-analyse interessant is, maar dat zo’n analyse op zichzelf niet kan bewijzen dat er stroming in het bad was. Wel roept die vragen op, die goed moeten worden beantwoord.

‘Het moet nu wel worden uitgezocht,’ zegt Schreven. ‘De FINA [internationale zwembond, MdH] kan zich niet veroorloven dat hier discussie over blijft bestaan, nu dat al twee keer is gebeurd.’

En de Nederlandse zwembond, de KNZB?

De nieuwe technisch directeur van de bond, André Cats, die sinds dinsdag aan het werk is, laat via zijn woordvoerder weten dat ‘[d]e KNZB verwacht (...) dat de competitie in de daarvoor reglementair vastgestelde omstandigheden heeft plaatsgevonden. Ook vinden wij het een taak van de FINA om onderzoek te doen naar eventuele afwijkingen ten opzichte van deze reglementen als daar enige aanleiding toe is. De KNZB zal een eventueel onderzoek met belangstelling volgen.’

Is dit nu een oproep aan de FINA? Heeft of gaat de KNZB de FINA vragen stellen?

‘Nee,’ smst de woordvoerder. ‘Zoals André zegt: als FINA aanleiding ziet om onderzoek te doen, dan verwachten we dat ze dat doen.’

(Ik heb ook de Australische en Duitse zwembond gevraagd om een reactie. Zodra die komt, laat ik dit hier weten.)

Hoe voer je een stromingstest uit?

Ik zal de internationale zwembond FINA nog blijven volgen - maar eerder al liet die weten geen aanleiding voor een nieuw onderzoek te zien. Dat is immers al gebeurd, volgens de bond. Die verwijst naar de maker van het bad, Myrtha Pools. Myrtha gaf in antwoord op de commotie die ontstond na de analyses van Revzin en Stager een video vrij, van de test die vooraf was uitgevoerd.

Maar zwemwetenschapper Stager kon zich nauwelijks voorstellen dat de methode die Myrtha hanteerde, heel nauwkeurig was. ‘Dit is een miljoenenbedrijf (…) en alles dat ze doen [om de stroming te meten] is een kannetje over het water later drijven?’

Het zwemcentrum van Stagers universiteit doet naar aanleiding van data-analyse experimenten in een zwembad. ‘Hoe en waarom een stroming zich voordoet is wonderlijk. We publiceren deze lente weer een artikel over het onderwerp. In de hoop dat de FINA deze controverse niet zomaar laat overwaaien. (...) We proberen ook uit te vogelen hoe je eigenlijk een stroming kunt meten. Wat we nu wel weten, is dat de stroming die je meet op het wateroppervlak niet veel zegt over de stroming op zelfs maar een voet diepte.’ Kortom, het meten van een stroming kun je volgens Stager niet doen op de manier waarop Myrtha het doet.

Stager: ‘Het is de verantwoordelijkheid van de FINA dat de competitie eerlijk is. (...) Dit gaat over de zwemmers. Zij werken simpelweg te hard om deze zaak zomaar te laten overwaaien.’

Meer lezen?