Maak kennis met Sportfreunde Lotte, de grootste stuntclub in het Duitse voetbal
Een piepklein, onbekend clubje - Sportfreunde Lotte - promoveerde vorig seizoen naar de derde Bundesliga, waar het nu tweede staat. Ook versloeg het in het Duitse bekertoernooi grootmachten Werder Bremen en Bayer Leverkusen. Hoe kan dat?
Een van de mooiste recente succesverhalen in het Duitse voetbal is de opmars van het kleine clubje Sportfreunde Lotte.
Afgelopen seizoen promoveerde Lotte van de Regionalliga (vierde niveau) naar de derde Bundesliga. En dit seizoen gaat het weer goed: Lotte staat tweede. Spectaculairder nog zijn de prestaties in het Duitse bekertoernooi. In augustus versloeg Lotte Bundesligaclub Werder Bremen. Nu kan dat worden afgedaan als geluk - en bovendien beleeft Werder een matig seizoen.
Maar eind oktober versloeg Lotte nog een Bundesligaclub: Bayer Leverkusen - Champions Leaguedeelnemer. En dat terwijl de sportvrienden uit Lotte veertig minuten met tien man speelden, na een rode kaart. In Nederlandse termen is het dus alsof, zeg, Kozakken Boys of IJsselmeervogels in de beker wint van FC Groningen én Feyenoord.
Het succes bracht onder landelijke aandacht wat de Duitse voetbalbond DFB al langer wist: dat Lottes trainer, Ismail Atalan, een 36-jarige ex-verzekeringsverkoper, een talent is. Door zijn promotie met Lotte, en eerdere successen met de amateurs van Davaria Davensberg en Roland Beckum, werd Atalan toegelaten tot de opleiding coach betaald voetbal van de Duitse voetbalbond, de Hennes-Weisweiler-Akademie in Hennef.
Atalan is een voorbeeld van een nieuwe generatie trainers in Duitsland. ‘Concepttrainers’ of ‘laptoptrainers’ heten ze - veelal jonge mensen, met geen of nauwelijks ervaring als profspeler, die niettemin carrière maken als trainer.
Deze week loop ik twee dagen mee in deze kraamkamer van de laptoptrainers, waar ik Atalan en andere jonge proftrainers-in-de-dop spreek.
Een echte laptoptrainer is hij niet
Maar vooraf was ik te benieuwd om te wachten: wie was die Atalan, en hoe kreeg hij het voor elkaar om zowel Werder Bremen als Bayer Leverkusen te verslaan? En - naar eigen zeggen - ook nog eens met aanvallend voetbal?
We maakten een Skypeafspraak. Een laptoptrainer in de letterlijke zin van het woord blijkt Atalan (36) niet. Hij heeft de hulp nodig van een medewerker om de videoverbinding op Skype tot stand te brengen. Een ‘concepttrainer’ - dat is hij veel eerder. ‘Plannen, ideeën, concepten, je moet íets hebben,’ zegt hij. ‘Je kunt je succes niet laten afhangen van de zegen van de lieve Heer.’
Trainer wilde hij eigenlijk nooit worden. Op zijn 27ste moest hij wegens blessures stoppen als speler bij FC Gievenbeck. Iemand uit het bestuur zei hem: zo kun je niet stoppen. Wil je niet assistent-trainer worden van het tweede elftal? Met lichte tegenzin ging Atalan akkoord. De eerste vijf wedstrijden waren ‘een catastrofe.’ Zijn ene optie was: ophouden. De andere optie was: daar te trots voor zijn.
Het werd het tweede. Hij ging zijn best doen, wat al snel tot plezier leidde, en plezier leidde al snel tot vooruitgang. Vooruitgang smaakte naar meer: hij meldde zich aan voor de trainerscursus, hij reed naar trainingen van Borussia Dortmund om de methoden van Jürgen Klopp te bestuderen, hij las - diverse keren - de biografie van Louis van Gaal, hij liep bij profclub Schalke ‘04 stage. Twee jaar nam hij geen vakantie.
En nu, acht jaar nadat hij met tegenzin begon als trainer van het tweede elftal van een doorsnee amateurclub, staat hij in de achtste finale van de Duitse beker, zit hij in de opleiding voor hoogste Duitse trainersdiploma, en heeft hij zijn eigenlijke beroep - verkoper van verzekeringen - vaarwel gezegd.
Een simpel plan
Voorlopig hoogtepunt in een jonge carrière: de winst op Bayer Leverkusen. Een ijzersterke ploeg, Champions Leaguedeelnemer, en getraind door Roger Schmidt - als niet-ex-profvoetballer een soort rolmodel voor Atalan.
Met welke ideeën, plannen of concepten pakte hij die wedstrijd aan? Het simpele uitgangspunt, zegt Atalan, was om aanvallend te spelen - juist tegen een ploeg die veel sterker is. En je dus niet alleen maar terugtrekken op eigen helft en verdedigen, want verdedigen kun je ook op andere plekken. Dat is tenminste wat hij van tevoren had bedacht met zijn assistent-trainer, Joseph ‘Joe’ Laumann - een ex-prof die in bepaalde kringen enige faam geniet omdat hij zich ooit voordeed als Joseph Ratzinger, de voormalige paus, zodat hij een oefenwedstrijd kon spelen voor Vitesse.
Een van de meer specifieke plannen was om een van de twee sterke centrale verdedigers - Jonathan Tah en Aleksandar Dragović - uit het centrum weg te lokken. Een aanvaller van Lotte zou vanuit het centrum uitwijken naar de flank, waardoor Tah of Dragović wel moest volgen. Vervolgens dook een andere Lottespeler in het gat dat Tah of Dragović achterliet. Waardoor Tah of Dragović alleen tegen een Lottespeler zou staan. Meer ruimte tegen minder tegenstanders: in theorie een stuk makkelijker voor de aanvaller.
De 1-1 van Lotte (de gelijkmaker) was daarvan het resultaat. Natuurlijk, zegt hij, heb je soms wat geluk nodig. (Atalans eufemisme voor een eigen doelpunt van Leverkusen.) Maar de situatie ontstond volgens Atalan door dat idee.
Oordeel zelf.
De 2-2 van Lotte, gescoord met tien man tegen elf Champions Leaguedeelnemers, kwam voort uit het algemene principe dat de spelers van Lotte direct na balverovering naar voren spelen. ‘Het is belangrijk dat spelers direct de diepe blik hebben,’ zegt Atalan. ‘Misschien kan het uiteindelijk niet altijd, maar als je dit consequent traint, gebeurt het wel vaker.’
Geïrriteerde sterrenformatie
Lottes brutale houding vond Leverkusen moeilijk om mee om te gaan. Leverkusens kenmerk is het agressief druk zetten op de tegenstanders, een spel waarmee het zelfs Barcelona de stuipen op het lijf jaagde. De tegenstander raakt vaak in paniek en trapt de bal snel naar voren.
Zo niet Lotte. ‘Wij willen korte passes spelen, in elke situatie. En dus ook tegen Bayer.’ Het idee was om de spelers van Leverkusen ‘stress te bezorgen’ door zelfverzekerd te spelen. Atalan: ‘Ze verwachten hier een dichtgetimmerde verdediging te vinden, en dan is het niet prettig als het heel anders is. Dan kun je onzeker worden. En helemaal als je achterkomt.’
De sterrenformatie van Bayer Leverkusen raakte geïrriteerd door de nobody’s van Lotte die maar bleven gaan - ook nadat Lotte een rode kaart kreeg en met tien man moest spelen. Sterker: met tien man maakten ze zelfs gelijk. En ze wonnen de heerlijke strafschoppenserie.
Na afloop zei Atalan in de euforie dat ‘zelfs een buschauffeur’ succes zou hebben met zijn ploeg - zo goed waren zijn spelers. Dat is het verstandige antwoord, dat de spelers nog meer zelfvertrouwen geeft. Maar misschien, ook al zal hij dat niet zelf zeggen, ligt het ook wel een beetje aan de voormalige verzekeringsverkoper.
Meer lezen?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
