Dyab Abou Jahjah: ‘Het systeem dat de wereld beheerst is een barbaarse moordmachine’

Er zijn zeker vijf redenen om naar Dyab Abou Jahjah te luisteren.

Maar eerst een disclaimer. Ik weet dat Dyab Abou Jahjah beschuldigd wordt van antisemitisme. Het heeft ervoor gezorgd dat zijn uitgever meerdere auteurs verloor. Toch heb ik in Pleidooi voor radicalisering niet één zin kunnen vinden die op een antisemitische gezindheid wijst.

Ik heb deze kwestie bewust niet aangeroerd in ons gesprek. Het is een discussie die een eigen dynamiek heeft en het betoog van Abou Jahjah dreigt te overschaduwen, terwijl ik juist nieuwsgierig was naar dat betoog. Waarom?

1. Er is volgens Abou Jahjah een aantal crises dat maar niet opgelost wordt. Crises ten aanzien van ongelijkheid, armoede en klimaat. Tegelijk lijkt de spanning tussen bevolkingsgroepen op te lopen. Waar mondt dat in uit? En is er een uitweg? Dyab Abou Jahjah schetst in Pleidooi voor radicalisering een wereldbeeld dat een verklaring inhoudt voor de huidige ontwikkelingen en hij laat zien dat er een oplossing mogelijk is. Drie begrippen zijn cruciaal in zijn betoog: macht, klasse en verzet.

2. De macht - de politiek, de farmaceutische industrie, de militaire industrie, de universiteiten, de media en meer - fungeert volgens Abou Jahjah als een soort zwarte doos. Wat daar precies gebeurt, weet je niet. Wat hij wel signaleert, is een botsing van twee tendensen: de concentratie van macht (steeds minder mensen krijgen steeds meer macht) en de verspreiding van macht (vanwege de toegankelijkheid van kennis). Dat maakt het systeem instabiel en de elites onzeker.

Hoe kun je ervoor zorgen dat het verzet de goede kant op slaat?

3.Klassebewustzijn is wat mensen verbindt, meent Abou Jahjah. Alleen is de marxistische visie op de klassen volgens Abou Jahjah aan herziening toe. Het proletariaat bestaat niet meer, de middenklasse is waar het om draait. Het bovenste deel daarvan zal niet gauw in verzet komen, het is de onderste groep waar de radicale potentie zit. Zij hebben weinig kans om op te stijgen in de economie, maar kunnen volgens Abou Jahjah wel dromen van een beter leven.

4. De vraag is dan: hoe kun je ervoor zorgen dat het verzet de goede kant op slaat? Constructief is in plaats van destructief? Twee dingen noemt Abou Jahjah. Er moet een mondiale identiteit van de middenklasse ontwikkeld worden, gebaseerd op democratische verworvenheden en rechten. Daarnaast moet het verzet concreet worden door in te zetten op de deeleconomie, crowdfunding, commons. Om op die manier de macht te dwingen tot transformatie.

5. Het helpt om de opkomst van Trump beter te begrijpen. Als schatrijke ondernemer met een groot ego en een flinke dosis narcisme begrijpt hij dat kapitaal alleen als basis van de macht niet voldoende is: hij grijpt naar politieke macht om zijn basis te versterken. Abou Jahjah denkt daar met zijn constructieve radicalisering een oplossing voor te hebben.

Verwante verhalen?