Het is een van mijn gelukkigste jeugdherinneringen. Ik sta in een cd-winkel. Twaalf ben ik, dertien misschien. Zoals zo vaak sta ik in de kelder de alfabetisch gerangschikte hiphopbakken door te spitten.
Bij de letter C voel ik een stoot adrenaline door me heen gaan: er staan twee cd’s van C-Murder, een van mijn favoriete Amerikaanse rappers. Dat zijn cd’s hier tweedehands te koop zijn, is een zeldzaamheid.
Bij de letters F en K vind ik meer artiesten als C-Murder, gangsterrappers die bij hetzelfde label onder contract staan. En wanneer ik bij de letter M een hele rits muziek vind van de oprichter van het label, Master P, kan mijn geluk niet op.
Ik koop ze allemaal. Maanden zakgeld, in één keer weg. Ik aarzel geen seconde, want ik begin verslaafd te raken aan de muziek die criminaliteit en grofheid zo slim weet uit te buiten.
Na de eeuwwisseling stort ik me op alles wat met No Limit Records te maken heeft. Het label zelf beleeft dan juist een moeilijke tijd, na enkele extreem succesvolle jaren eind jaren negentig. Dat hindert me niet. Omdat in Nederland toch amper iemand geïnteresseerd is in Master P’s muziek - zijn clips waren hier niet eens op tv en zijn albums waren amper te vinden - voelt het geen moment alsof ik achter de feiten aanloop. Eerder alsof ik een geheim ontdekt heb.
Ik verzamel alles wat met het label te maken heeft. De tientallen cd’s die No Limit Records er in een paar jaar volgens vaste formules uitramde, allemaal vanuit New Orleans in Amerika. Ik hang posters van Master P (1967) in mijn slaapkamer, zijn hoofd prijkt voorop mijn schoolagenda en de hele dag door luister ik zijn raps. Gewelddadig, inderdaad, clichématig, ook daar valt weinig tegen in te brengen en ja, het klinkt wat amateuristisch.
Toch laat ik me daar niet door weerhouden. Ik wil me deze niche eigen maken, ik zoek de slang-woorden op die ik niet begrijp, doe ze zelfs na wanneer ik op een blauwe maandag zelf probeer te rappen. Als iemand me in die dagen gevraagd zou hebben wie mijn held was, zou ik niet Batman of Dennis Bergkamp geantwoord hebben, maar Master P.
Eigenlijk is er sindsdien weinig veranderd. Ik luister weliswaar minder vaak naar hem, maar zoals menig ex-roker gevoelig blijft voor de geur van een sigaret, zo zit Master P bij mij in mijn systeem: vroeg of laat duikt hij altijd weer op en voor ik er erg in heb zit ik de muziek van zijn No Limit Records weer te luisteren.
Op bezoek bij mijn jeugdheld
Najaar 2016. Gisteren was ik nog op Schiphol, nu zit ik in de taxi in New Orleans. Als het goed is wacht mijn jeugdheld me op, maar ik ben er nog steeds niet gerust op. Eerder heb ik al interviewverzoeken verstuurd naar hem, de zelfverklaarde Ghetto Bill Gates, de man die nog steeds opduikt in jaaroverzichten van de rijkste hiphopondernemers (met een geschat vermogen van ca. 400 miljoen dollar), maar die leverden nooit wat op.
Waarom wilde ik dit zo graag? Om een antwoord te vinden op die moeilijke vraag waar de liefde vandaan komt
Dit keer kwam er wel respons, met lange tussenpozen weliswaar, en door een manager die ik niet kende en onze correspondentie soms geheel vergeten leek, dus straks wacht P me op in een studio en heb ik dertig minuten om hem te interviewen.
Waarom wilde ik dit zo graag? Om een antwoord te vinden op die moeilijke vraag waar de liefde vandaan komt. Klasgenoten verafschuwden de raps van Master P en de zijnen, critici sabelden het werk van No Limit Records neer. Maar, zoals dat werkt bij een verslaving: ik trok me er niets van aan, ik bleef naar de muziek luisteren, ik bleef de cd-bakken doorspitten op zoek naar de zoveelste No Limit-cd, en achter mijn computer zocht ik zoveel mogelijk informatie over het label op, talloze trivia die in aanloop naar deze reis veelvuldig door mijn hoofd zijn gegaan.
De man die grofheid uitbuitte
Bijvoorbeeld dat P allerlei vrienden en familieleden, net als hijzelf opgegroeid in armoede, rekruteerde als artiesten. Dat hij ze stuk voor stuk omdoopte tot No Limit Soldiers en dat ze nummers maakten met refreinen zoals: ‘Murder, murder, kill, kill, shit is real, on the battlefield.’
Dat P ze, zonder radio- of tv-hulp, met behendige marketingstrategieën aan een miljoenenpubliek opdrong.
Dat hij hoofdzakelijk te werk ging als een zakenman, niet als artiest.
Dat hij niets uitbesteedde aan derden, alles eigenhandig deed.
En dat hij op die manier vanuit hartje New Orleans, de stad die jarenlang de bijnaam The Murder Capital had wegens haar schrikbarend hoge sterftecijfer, een gestroomlijnd megabedrijf oprichtte.
De sleutelwoorden van de raps: armoede, geweld, moord. P’s mantra: hoe grover, hoe beter. Nooit eerder in de Amerikaanse muziekgeschiedenis werd criminaliteit zo direct en onopgesmukt beschreven als No Limit deed. Nooit eerder werd het commercieel zo effectief uitgebuit. Want er gold ook: hoe meer, hoe beter.
In recordtempo flanste P met al zijn artiesten vrijwel identieke albums in elkaar, steeds met hetzelfde soort goedkope, robuuste producties, dezelfde ridicule blinghoezen en vrijwel identieke teksten over het straatleven (rode draad: de politie is de vijand, de enige die je kunt vertrouwen zijn je vrienden).
Van de meeste albums werden moeiteloos honderdduizenden exemplaren verkocht. Op den duur bracht No Limit Records niet alleen muziek uit, maar ook films, speelgoed, voedsel, Master P verkocht huizen en kleding (zogeheten soldier gear).
En ik, op duizenden kilometers afstand, wilde het allemaal hebben.
De belichaming van een droom
De studio ligt dicht bij de Calliope Projects, de gewelddadige buurt waarin P opgroeide. Op mijn verzoek rijdt de taxi eerst daar doorheen. Ik denk aan de artikelen en documentaires die over deze achterbuurt verschenen zijn, zeker in de jaren na orkaan Katrina, toen de straten hier een afschrikwekkende gedaante hadden aangenomen met overal dode dieren, gestripte verandawoningen en dobberende lijken.
Nu is de meeste puin geruimd, maar de straten zijn nog steeds haveloos, en overal zie ik armoedig geklede Afro-Amerikanen rondhangen. Langdurig kijken ze me aan, sla mijn ogen neer, voel me angstig, het tintelt in mijn buik, al zullen dat ook de zenuwen zijn: dat ik hem eindelijk ga ontmoeten.
P, een van de weinigen die deze armoede wist te ontvluchten. Hij was de belichaming van de Amerikaanse Droom (en is dat, tot op zekere hoogte, nog steeds.) Goed, zelfs voor een fan valt niet te ontkennen dat er schaduwzijden zitten aan P’s versie van die droom: dat hij de muziekwereld niets bracht en alleen door geld werd gedreven, dat hij zijn geld vervolgens amper deelde met zijn soldiers maar grotendeels in eigen zak stak, dat hij geweld verheerlijkte, dat hij wel heel veel werkte met halve of hele criminelen - maar dat hinderde me bij het luisteren geen moment.
Goed, zelfs voor een fan valt niet te ontkennen dat er schaduwzijden zitten aan P’s versie van de Amerikaanse Droom
Ik werd aangesproken door iets anders: namelijk dat alles wat hij eind jaren negentig deed larger than life was; niet alleen zijn oneindige rits ondernemingen, ook zijn muziek zelf. Maar daar viel ik juist voor. Het was allemaal zo overdreven en extravert dat het iets uitnodigends kreeg, zo overdadig dat ik mezelf erin kon verliezen.
En uiteraard boden alle amateurismen bij No Limit-muziek ook genoeg vermaak, maar dat verklaarde slechts een klein deel van mijn verslaving. Belangrijker was dat ik nergens anders iemand zo trots gewelddadig hoorde rappen als P. Ik was een witte, welgestelde jongen, ik leefde een keurig, ingehouden leven. P was in elk opzicht mijn tegenpool.
Net als al die andereNo Limit-artiesten: allemaal hadden ze een bestaan dat bol stond van een gebrek aan kansen, van triomf bij onverwachtse meevallers, van geweld - niet voor niets zitten bijna alle vroegere sterren van het label nu in de gevangenis of zijn ze overleden.
No Limit was mijn toegangspoort tot een wereld die ik niet kende. Daar wilde ik alles van hebben. En wat mijn verslaving alleen maar groter maakte: dit domein was exclusief van mij, in mijn omgeving besteedde verder niemand er aandacht aan.
De Ghetto Bill Gates spreekt
‘Ik was niet de beste rapper in de game,’ vertelt P, die keurig op het afgesproken tijdstip arriveert in de studio: een grote ruimte waar een nieuwe lichting artiesten zich al heeft verzameld, vroege twintigers met namen als Gangsta en Play Beezy. Ze zijn allemaal van het nieuwe label No Limit Forever en worden door P liefkozend ‘de nieuwe generatie’ genoemd. Momenteel werken ze met P aan een nieuw album, zijn vijftiende om precies te zijn, dat onverminderd over het straatleven zal gaan.
P is veel groter dan ik verwacht had. En hij lijkt het volkomen vanzelfsprekend te vinden dat iemand uit Nederland naar hem toe is gereisd. Terwijl we elkaars hand schudden voel ik de angst kloppen in mijn buik, mijn borst, mijn keel. P houdt zijn zonnebril op. Zodra hij zit begint hij moeiteloos te vertellen, ook wanneer hem helemaal geen vraag wordt gesteld. In alles wat hij zegt klinkt trots door, enige bescheidenheid is hem vreemd.
‘Dat ben ik ook nooit geweest, maar ik was wel de best hustler, weet je wel? Toen ik begon met muziek maken, was KRS-One de shit, en Eric B. & Rakim. 2Pac was net bezig, man, dat was echt een poëet, iemand met veel betere teksten dan ik, en Rakim was een veel betere MC. Maar zij hadden niet door hoe je echt geld kunt verdienen met muziek, zwarte artiesten waren vóór mij bijna nooit hun eigen baas. Ze werkten meestal voor een witte die niet uit de achterbuurt kwam, en die geld met hun werk verdiende. Mensen doen daar soms laconiek over, wat maakt het nou uit? Ik vind het ondernemerschap een essentieel onderdeel van muziek. Ik ben de Ghetto Bill Gates, mijn overtuiging is: als je een sterke plaat maakt en je verkoopt niks, dan doe je het verkeerd.’
‘Daarom kan ik ook niet zoveel met opmerkingen over een gebrek aan originaliteit. Als ik je idee heb gestolen en het beter doe dan jij, dan was jouw idee in eerste instantie verkeerd. Maar wat is een idee, man? Iedereen jat van elkaar, zo werkt het in de entertainmentwereld. Iedereen heeft nu gouden tanden vanwege No Limit. Maakt mij dat iets uit? Nee, mensen mogen best geld verdienen met wat ik doe, er verdwijnt daarmee echt niks uit mijn zak. Toen ik Rap Snacks uitbracht, mijn chipsbedrijf, had ik dat natuurlijk van Lays gejat. Werden zij boos? Natuurlijk niet, zij verdienen miljarden. Zulke woede bestaat alleen binnen de hiphop en zwarte gemeenschappen, daar maken mensen zich druk om elkaar, daar houden ze elkaar klein.’
De volgelingen van No Limit
Creatief gezien lopen er geen volgelingen van No Limit meer rond in de muziekwereld, zakelijk gezien wel: bijna alle grote Amerikaanse hiphoplabels van de laatste jaren hebben wel iets afgekeken van Master P’s inmiddels failliete bedrijf.
‘Toen ik begon werd er door labels ook wel wat verdiend, natuurlijk, but we were printin’ money. Dat kwam doordat ik durfde te doen wat anderen niet deden. Bij het label Priority zeiden tweehonderd bestuurders me dat ik niet zo veel albums zo dicht op elkaar kon uitbrengen, en dat ik geen film kon uitbrengen, wie wilde dat nou kopen? Ik zei: Walmart, Blockbuster, noem het maar op. Wij moeten overal zijn, ik heb hiervoor gestudeerd en ik weet hoe het moet. Daarmee heb ik de hele markt veranderd met mijn 85-procent-deal. Niemand was echt eigen baas in de muziekindustrie, en ik liet zien dat het kon, dat er echt heel veel geld te verdienen viel. Ik heb eraan bijgedragen dat hiphop wereldwijd zo groot werd.’
‘Toen ik begon werd er door labels ook wel wat verdiend, natuurlijk, but we were printin’ money’
Terwijl hij onafgebroken doorpraat, de enige zin nog zelfvoldaner dan de andere, bekijk ik P. Hij is oud geworden. Beginnende rimpels bij zijn wangen, zijn huid lubbert al enigszins. Ik probeer zijn verschijning te rijmen met de jeugdige, agressieve raps die hij al die jaren maakte en die ik uit mijn hoofd ken. Tevergeefs; P is de achterbuurt met zijn megasucces allang ontgroeid, hij komt alleen nog in New Orleans voor werk en woont in een ommuurde buitenwijk vol villa’s.
Ik voel tintelingen in mijn buik, het lukt me maar niet te ontspannen. Dus probeer hem indringend aan te kijken, iets van gemeenschappelijkheid te creëren, of in elk geval met mijn blik duidelijk te maken hoezeer ik tegen hem opkijk. Hij merkt het niet op, en praat onverminderd door - in langgerekte, zakelijke volzinnen, hij is eloquenter dan ik verwacht had en ik schaam me voor mijn vooringenomenheid.
Zelfverzekerd over alles
Over het nog immer aanwezige geweld in zijn teksten zegt hij: ‘Mensen zeggen dat ik in mijn nummers geweld verheerlijk. Doen Al Pacino en Robert de Niro dat niet ook in hun werk? En: het zijn geen verzinsels waarover ik rap, ik beschrijf wat ik zie. Toen ik opgroeide, zag ik overal killers en dopedealers.’
Over zijn jeugd: ‘Als kind was mijn doel: ouder worden dan achttien. En daarna: mezelf ontwikkelen en het geweld ontvluchten. Waarom het mij gelukt is? Omdat God het toestond. En ik wilde niet dat mijn moeder ook nog naar mijn begrafenis zou moeten. En ik wilde mijn eigen kinderen kunnen zien opgroeien. Daarvoor moest ik mijn leven omgooien.’
Over het succes van No Limit: ‘Onze regel was als iets geld oplevert, moet je er respect voor hebben. Je kunt wel haten op de teksten van Fetty Wap of Future, maar zij maken hits, zij geven mensen plezier, ze zijn hot. Ooit brachten wij tien, vijftien mensen tegelijk uit die net zo hot waren en net zo veel verkochten. Mensen zeiden dat de carrière van Snoop Dogg voorbij was, toen stapte hij in ‘97 naar ons over en had hij weer succes. Iedereen wilde bij ons horen. Dat had ook een nadeel: na een tijdje wilden mensen gewoon meedoen vanwege de luxe, de roem, maar ze werkten niet hard meer. Terwijl dat regel één is om succesvol te zijn. BijNo Limit werkten we wanneer de rest sliep.’
En daarna, met die jaloersmakende zelfverzekerheid in zijn stem: ‘Heel veel mensen uit de hood verdienen even iets, maar ik wist hoe ik het moest uitbouwen. Jimmy Iovine bood mij toen ik net begon een miljoen: velen zouden in mijn omstandigheden ja hebben gezegd, maar ik weigerde, want dat zou hebben betekend dat ik zeven jaar aan hem vastzat. En ik dacht ook: als iemand die ik niet ken me al een miljoen waard vindt, moet ik minstens veertig, vijftig miljoen kunnen verdienen wanneer ik het zelf doe.’
Hoe Master P ontsnapte
Gaandeweg wordt me duidelijk waarom P akkoord ging met mijn interviewverzoek: hij ziet het als mogelijkheid om zijn programma Grew up on hiphop season 2 onder de aandacht te brengen. Om zijn al genoemde lichting artiesten die samen het label No Limit Forever vertegenwoordigen te promoten.
Ik probeer het gesprek terug naar het verleden te sturen, maar hij laat zich niet regisseren. Achter P, tussen de mengpanelen en computerschermen, zie ik de manager al verschijnen. Ik voorzie dat we nog maar een paar minuten hebben, ik kijk om me heen, naar de gouden platen die aan de muur hangen - allemaal werken die ik woordelijk uit mijn hoofd ken en die ruim vijftien jaar geleden gemaakt zijn, tijdens Ps hoogtijdagen, vlak voordat zijn imperium ineen stortte.
Die val was ook inherent aan de opzet van het label: alles viel in de categorie groot, groter, grootst, en zoals een fietsband waar te veel lucht in gepompt wordt op een keer knapt, zo spatte No Limituiteen. Er waren onderlinge ruzies, er doken allerlei onbetaalde rekeningen op, sommige artiesten verweten Master P dat hij te veel bezig was met hustlen en te weinig met muziek maken.
Snel liet hij zijn label failliet verklaren, hij hield vrijwel alle winst zelf, en bleef ondernemen: in de tussentijd heeft hij alweer een hele rits ondernemingen gehad, voor hij uitkwam bij het huidige No Limit Forever. ‘Natuurlijk kun je echt groot, commercieel succes niet vasthouden,’ zegt P. ‘Dat lukt geen enkele artiest. Drake is nu the hottest: iedereen met wie hij werkt, wordt succesvol. Over vijf jaar is hij dat niet meer, zo werkt het spel nu eenmaal.’
‘Wat veelNo Limit-artiesten, en rappers vandaag de dag opbrak, was dat ze hood mentality niet los konden laten. Ik zeg het altijd wanneer ik artiesten onder mijn hoede neem: nu je geld gaat verdienen, moet je je levensstijl aanpassen. Je kan niet en muziek maken en nog de gangbanger uithangen. Te veel No Limit Soldiers zijn neergehaald.’
Hij neemt een zeldzame pauze. Ik heb het idee dat hij zijn ogen dichtdoet en terugdenkt aan voorbije tijden, maar door zijn zonnebril kan ik niets zien. De rappers om hem heen zeggen niets, ook ik zwijg. Ik denk aan al die No Limit-cd’s die ik in de loop der jaren heb gekocht, die me zo veel uren hebben doorgeloodst. Misschien had ik mijn held altijd op afstand moeten houden, maar ik wilde dichterbij komen, ik wil dat hij zijn zonnebril afzet en me aankijkt.
‘De tijd is voorbij,’ zegt de manager. Ik knik. ‘Mensen vergeten vaak dat de hood een grote aantrekkingskracht had,’ zegt P nog, op een afrondende toon. ‘Toen ik net begon met wat geld te verdienen, kwam ik vaak langs in the projects hier vlakbij om mijn glimmende auto’s te laten zien.’
‘Natuurlijk is het goed voor de jeugd om te zien dat iemand uit zo’n wijk het kan maken, dat geeft ook motivatie, maar waarom ging ik daar steeds heen terwijl ik er niet meer hoefde te zijn? Ik was eraan verslaafd, ik wilde steeds laten zien dat ik ghetto bleef. Het sloeg nergens op: je werkt juist zo hard om dat te ontvluchten, om een groot losstaand huis te kunnen kopen, om niet meer hood te zijn. Gelukkig heb ik daar op tijd los van kunnen komen, anders was ik ook in de gevangenis beland. Of onder de grond. Het is mij gelukt eraan te ontsnappen.’
Al onze verhalen over o.a. media, maatschappij en beeldvorming in je mail ontvangen?
Je kunt je hier inschrijven voor onze maatschappij & hiphopnieuwsbrief. We versturen hem om de week, met elke keer een overzicht van al onze eigen producties, plus een overzicht van de mooiste verhalen en video’s uit andere media.
Lees ook:
Hoe een Marokkaans-Nederlands straatschoffie zich via de muziek uit de criminaliteit vocht
Lijpe is de muzikale verpersoonlijking van het Marokkaans-Nederlandse straatschoffie. Van de zogenaamde ‘treitervloggers.’ Van de woedende tiener die liever op straat hangt dan op school zit. Maar na jaren in de criminaliteit heeft hij nu succes als rapper. ‘Mama, ik ben niet verdwaald meer.’
Deze man herschrijft de Amerikaanse geschiedenis
Voormalig middelbareschooldocent Anthony Collins schrijft geschiedenislessen voor alle openbare scholen van New York. Bijzonder: hij zet daarbij hiphop in om te onderwijzen over de vaak verborgen en verzwegen zwarte geschiedenis van Amerika.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
