Verkiezingscampagnes draaien om woorden. Helpen jullie mee partijen af te rekenen op hun daden?

Het is een vreemd ritueel. Op 15 maart gaan we naar de stembus en stemmen we op een partij op basis van, tsja, waarvan eigenlijk? Misschien maak je je keuze op basis van levensovertuiging of ondersteun je vol vuur de ideologische kleur van een partij. Misschien hangt je keuze af van de overtuigingskracht van de politieke leiders. Wellicht vaar je op het advies van een online stemwijzer. Of misschien ben je een van die zeldzame politieke junkies die alle bewegingen op het Binnenhof nauwlettend in de gaten houdt.

Maar kun je ook een keuze maken op basis van wat partijen daadwerkelijk de afgelopen kabinetsperiode hebben gedaan? Bij De Correspondent willen we een poging doen en jij kan ons daarbij helpen.

Wat hebben we verzameld?

Student-assistent Paul Schrijver en politicoloog en informaticus Maarten Marx van de Universiteit van Amsterdam hebben een zoekmachine voor ons gebouwd: wat stemt het parlement. Die kan ons helpen om voor verschillende onderwerpen het stemgedrag van partijen in kaart te brengen. De data zijn afkomstig van politicologen Tom Louwerse, Simon Otjes en Cynthia van Vonno van de Universiteit Leiden.

Het bijzondere van deze data is dat ze zo fijnmazig zijn. We hebben alle moties, amendementen en wetten sinds 1995 verzameld. Die stemmingen zijn allemaal gecategoriseerd, zodat je er heel precies in kunt zoeken, en aangevuld met data over indieners van de tekst en hoe de stemming is verlopen. Deze zijn vervolgens met behulp van het open source softwareprogramma Elasticsearch doorzoekbaar gemaakt. Je kunt door de tijd zoeken, maar ook afbakenen tot kabinetsperiode, onderwerp, voor- of tegenstemmen en stemmingen per partij of hoofdelijke stemmingen.

Met deze data kunnen we twee dingen doen.

Wat zijn de trends?

Ten eerste kunnen we deze data gebruiken om trends te vinden. Hoe hebben partijen gestemd ten opzichte van elkaar? Hoe stemmen bijvoorbeeld de PVV en de SP over het eigen risico in de zorg? Lijken ze op elkaar, of wijken ze juist af? Is de PvdA de schandknaap van de VVD als het gaat om buitenlandse handel en stemt de VVD netjes mee met de PvdA-initiatieven op het gebied van ontwikkelingssamenwerking? Welke partijen lijken op elkaar op het gebied van veehouderij, privacy, politie, waterwegen, Navobeleid, of de luchtmacht?

De PvdA stemde 1.517 keer mee met een motie van de VVD, de VVD steunde maar 391 keer een motie van de PvdA

Maar we kunnen ook op een wat hoger niveau analyses maken. Zo blijkt uit een eerste verkenning bijvoorbeeld dat PvdA en VVD de afgelopen jaren vaak met elkaar mee hebben gestemd. Dat is niet verrassend: ze zitten tenslotte samen in het kabinet. Opvallend is dat de PvdA-fractie vaak meestemt met moties waar de VVD voor stemt: sinds 2012 kwam dat 1.517 keer voor. Verrassend is dat omgekeerd niet gebeurt. In dezelfde periode steunde de VVD-fractie maar 391 keer een motie waar de PvdA voor stemde. De PvdA is in de Kamer dus veel loyaler aan de VVD dan omgekeerd.

Verder zien we een spectaculaire toename van moties die slechts door één partij worden ingediend. Dat kwam vroeger vrijwel niet voor (omdat ze tamelijk kansloos zijn), nu soms wel 130 keer per jaar en door verschillende partijen. Het zijn moties die alleen voor de bühne worden ingediend, waarbij het er niet meer toe doet of ze haalbaar of realistisch zijn. Er is even gescoord voor de achterban, meer niet.

En zo moeten er nog talloze patronen en verhalen te vinden zijn in de data.

Wat hebben partijen gedaan?

Ten tweede kunnen we zien hoe partijen op bepaalde onderwerpen hebben gestemd. Daarmee krijgen we inzicht in wat ze daadwerkelijk hebben gedaan, welke posities ze hebben ingenomen. Die kunnen we vergelijken met de beloftes die ze in hun programma’s van 2012 hebben gedaan, en die ze nu voor de verkiezingen doen. Omdat we zo fijnmazig kunnen zoeken, kunnen we bijvoorbeeld zien hoe partijen hebben gestemd over dierenwelzijn, het handelsverdrag TTIP, privacy, het eigen risico in de zorg.

Voor een deel vereist dit nog flink veel handwerk. Paul Schrijver is op dit moment bezig om het verkrijgen van deze inzichten zoveel mogelijk te automatiseren, maar we werken met tekst en voor computers is het lastig om daar betekenis uit te halen. Moties zijn nog vrij makkelijk te analyseren, maar die zeggen niet zo heel veel over wat een partij doet. Moties worden vaak gebruikt om een punt te maken, de media te halen of de achterban te laten zien met een onderwerp bezig te zijn. Amendementen zijn al moeilijker te analyseren - door het vaak wollige en technische taalgebruik - maar zeggen al wel meer over waar een partij voor staat. De partij is bezig een concrete wet te beïnvloeden. Maar de proof of the pudding zit in de wetsvoorstellen. Die leiden daadwerkelijk tot veranderingen van beleid en zijn van invloed op ons leven. Om uit die teksten betekenis te halen, daarvoor is veel handwerk nodig.

Wat kun jij doen?

We willen ook aan jou vragen ons te helpen. We zijn op zoek naar lezers die het leuk vinden om met een thema dat ze aan het hart ligt in onze data te zoeken. Welke moties, amendementen en wetsvoorstellen kun je vinden? Wat staat daar precies in? Welke partijen hebben welke positie ingenomen? En komt die positie overeen met hun beloften toen en nu?

We gaan zelf aan de slag met de thema’s privacy, politie en defensieuitgaven. Maar we zijn bijvoorbeeld ook geïnteresseerd in:

• Immigratie: de vluchtelingencrisis, AZC’s, inburgering;
• Europa: bankenunie, Griekenland, Schengen;
• Werkgelegenheid: arbeidsmigratie, flexwerken;
• Zorg: eigen risico, vrije artsenkeuze, medisch beroepsgeheim, euthanasie;
• Buitenlandse Zaken: ontwikkelingshulp, interventie in Mali;
• Veiligheid: bestuurlijke maatregelen, gevangenisbeleid;
• Infrastructuur: duurzaamheid, kolencentrales, zonne- en windenergie;
• Financiën: belastingontwijking, Europees begrotingsbeleid;
• Of wat je maar interessant vindt.

Als wij die bevindingen in gestructureerde vorm terugkrijgen - al je stappen moeten voor ons herleidbaar zijn - dan kunnen wij die informatie gebruiken om verhalen te maken. Let wel: als we informatie krijgen, betekent dat niet dat wij daar automatisch een verhaal van maken. Het onderzoek moet deugdelijk zijn en het moet ook zo objectief mogelijk zijn uitgevoerd.

Maarten Marx heeft een korte video gemaakt met enige uitleg over hoe de tool precies werkt.

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Nog een laatste, kleine waarschuwing: er zit nog steeds een aantal kleine foutjes in de data. Dat komt door de manier waarop de data door de Tweede Kamer is aangeleverd en hoe de scraper, een stukje software dat de data gestructureerd binnenhaalt, daarop reageert. Mocht je iets raars tegenkomen, laat het ons weten.

Stuur je bevindingen naar bart[at]decorrespondent.nl of dimitri[at]decorrespondent.nl.

Je kunt ook de data van de periode Rutte II in één keer downloaden.

Als je de data voor andere doeleinden wilt gebruiken dan kan dat natuurlijk, maar laat het ons even weten en verwijs netjes naar de bronnen, in ieder geval naar Maarten Marx, Paul Schrijver, Tom Louwerse en zijn collega’s. En we zouden het ook aardig vinden als je naar De Correspondent verwijst.

En nu?

De komende tijd gaan we nog verder schaven aan de zoekmachine. Er komt nog een exportfunctionaliteit, de data worden geüpdatet (om de laatste stemmingen mee te nemen) en er wordt nog gewerkt aan visualisaties die je bij je zoektocht kunnen helpen. Heb je geen zin om met de zoekmachine te werken en wil je gewoon met de ruwe data aan de slag, dan kan dat ook.

Dus ga aan de slag, deel je bevindingen en ideeën met ons en help mee om partijen niet op hun woorden te beoordelen, maar op hun daden.

Meer over de verkiezingen?