Hoe geheime diensten zoals de Mossad en de NSA van Europees onderzoeksgeld profiteren
Een Europees onderzoeksprogramma werkt aan stemherkenningstechnologie die onbekende mensen op het telefoonnetwerk moet helpen identificeren. De techniek is bedoeld voor Europese politiediensten, maar wordt ontwikkeld door bedrijven die nauw samenwerken met Amerikaanse en Israëlische inlichtingendiensten.
In de Hollywood-blockbuster The Matrix kan niemand zich verstoppen. Zodra een van de filmhelden een telefoon gebruikt, komt geheim agent Smith ter plaatse.
Die totale controle is niet eens zo vergezocht. Het onderzoeksprogramma SIIP (Speaker Identification Integrated Project) beoogt hetzelfde kunstje te doen - en de Europese Commissie subsidieerde het met tien miljoen euro.
Vanavond om 21.45 uur zendt het Duitse onderzoeksprogramma ARD FAKT een item uit van Christian Bergmann, een van de 22 journalisten van het consortium Security for Sale van De Correspondent en tien andere mediaorganisaties.
Bergmann doet uit de doeken dat drie bedrijven die een revolutionaire stemherkenningstechniek ontwikkelen die bedoeld is voor Europese politiediensten nauwe banden hebben met buitenlandse inlichtingendiensten.
Wat voor techniek is dit?
De techniek - in wording - werkt als volgt. Van een onderschept telefoongesprek wordt uit al het geluid de spraak van personen geïsoleerd. De specifieke eigenschappen van een stem worden omgezet in een code, een soort digitale stemafdruk, vergelijkbaar met een gewone vingerafdruk. Een computer kan die stemafdruk vergelijken met die van bekende criminelen. Ook kunnen met behulp van SIIP-technologie sociale media doorzocht worden.
Met de techniek kan je ook zoeken op bijvoorbeeld de leeftijd, het accent en de sekse van bellers.
Amerikaanse geheime diensten investeren al jaren enorme sommen geld om spraaktechnologie te ontwikkelen voor de NSA, CIA en andere inlichtingendiensten. Ook de Britse afluisterdienst GCHQ doet al jaren onderzoek naar verbetering van deze spraaktechnologie.
Officieel wordt in het SIIP-project spraaktechnologie onderzocht voor politiediensten zoals het Europese Europol of het Bundeskriminalamt, de Duitse federale politie. Maar bij het onderzoek zijn ook drie interessante bedrijven betrokken.
De drie bedrijven die banden hebben met buitenlandse veiligheidsdiensten
Het gaat ten eerste om Verint, een Amerikaans-Israëlisch bedrijf dat veel samenwerkt met de Israëlische geheime dienst Mossad en de Amerikaanse veiligheidsdiensten zoals de NSA.
Het tweede bedrijf is Nuance. Dat werkt samen met de NSA in de ontwikkeling van spraakherkenningstechnologie.
Maar het interessantste bedrijf is misschien wel Sail Labs uit Wenen. Dat bedrijf kwam voort uit een ander bedrijf, GMS dat door twee Duitse geheime agenten werd opgericht. GMS werd gefinancierd door de Duitse geheime dienst. Zeker is dat Sail Labs in de loop van het vorige decennium spraakherkenningssoftware aan de NSA en de Britse dienst GCHQ leverde.
- Verint kreeg 1,2 miljoen euro voor zijn rol in dit project en in totaal 4,2 miljoen euro voor andere Europese onderzoeksprojecten.
- Nuance kreeg geen subsidie (maar deed wel mee).
- Sail Labs ontving voor dit project 513 duizend euro en 445 duizend voor een ander project.
De eerste reacties op vragen van ons consortium
De connectie tussen Sail Labs en buitenlandse geheime diensten ligt in Duitsland gevoelig. Op dit moment loopt er een parlementair onderzoek naar NSA-spionage, waarbij ook gekeken wordt naar de diefstal van economische geheimen. De afgevaardigde van Die Linke in de NSA-onderzoekscommissie Martina Renner spreekt van een schandaal. EU-gelden waarvan indirect buitenlandse geheime diensten profiteren zijn voor haar een absolute no-go.
Een van de partners binnen het SIIP-project, de Rijksuniversiteit Groningen, reageert ook ontstemd. Directeur bedrijfsvoering Mirjam Buigel laat weten dat ze bekend was met mediaberichten dat de aangesloten bedrijven ook voor inlichtingendiensten werken. Concrete aanwijzingen dat technologie bij de inlichtingendiensten is terechtgekomen heeft de universiteit niet. Wel benadrukt Buigel dat de technologie uitdrukkelijk voor opsporingsdoeleinden wordt ontwikkeld en niet voor inlichtingendiensten. Tot slot zegt ze in de volgende bijeenkomst opheldering te vragen van de SIIP-partners.
De Europese Unie heeft niet gereageerd op vragen van de ARD.
De ARD spreekt in het item met oud-werknemers en insiders in de Duitse inlichtingendiensten, politici en deskundigen en ontrafelt hoe Europees onderzoeksgeld uiteindelijk ten gunste is gekomen van buitenlandse inlichtingendiensten.
Het programma is op de ARD te zien vanaf 21.45 uur. Je kunt het ook zien via deze link.
Dit onderzoek kwam tot stand in het kader van Security for Sale, een internationaal onderzoeksproject over de Europese veiligheidsindustrie onder leiding van De Correspondent. Voor dit project werkten wij samen met meer dan twintig Europese journalisten. Het consortium kreeg een werkbeurs van Journalismfund.eu.
Met dank aan Hinta Gravestein voor vertaalwerk vanuit het Duits.
Meer lezen?
Zakelijk lidmaatschap
Steun ons en vraag direct een zakelijk lidmaatschap aan, dit kan al vanaf 5 medewerkers.
