In daden is de VVD juist tégen betere opvang in de regio (en andere migratiebeloften onder de loep)

Dat er in de Tweede Kamer een partij zit die alle vluchtelingen wil uitzetten, is algemeen bekend. Maar hoe vreemdeling-vijandig de grootste regeringspartij is, besefte ik pas toen ik het verkiezingsprogramma van de VVD doorvlooide en de consequenties van het bepleite beleid tot mij door liet dringen.

Ik kon soms mijn ogen niet geloven. Ik dacht dat de VVD een fatsoenlijke liberale partij was. Hoe kon me ontgaan dat ze zo dicht tegen de PVV was aangekropen? Door de schijnbaar redelijke en verzoenende toon van lijsttrekker Mark Rutte had ik me in slaap laten sussen. Wat was ik naïef geweest.

Daarom richt ik nu eerst de schijnwerpers op de VVD. Omdat iedereen moet weten hoe hardvochtig en schijnheilig de standpunten van die partij zijn als het om vluchtelingen gaat. Daarna pas komen al die andere partijen aan bod die vluchtelingen wel in Europa willen toelaten en die uitgeprocedeerde asielzoekers niet willen criminaliseren.

Wat de VVD met vluchtelingen en integratie wil

De standpunten van de VVD ten aanzien van vluchtelingen en integratie kort op een rij:

• Geen asiel meer verlenen aan vluchtelingen van buiten Europa.
• Nieuwkomers zelf hun inburgering laten betalen. Wie niet inburgert, krijgt geen bijstandsuitkering.
• Het hoger beroep bij herhaalde asielaanvragen afschaffen.
• Illegaal verblijf van uitgeprocedeerde asielzoekers - en het faciliteren daarvan - strafbaar stellen.
• De termijn voor naturalisatie verlengen van vijf naar tien jaar.
• Langdurig beroep doen op een uitkering tot reden voor afwijzing van het naturalisatieverzoek verklaren.
• Een algeheel verbod op gezichtsbedekkende kleding in het openbaar, zoals boerka of bivakmuts, instellen.

Deze standpunten demonstreren hoe afwijzend de VVD tegenover migratie en integratie staat. Dat is al op te maken uit de plaats en context van deze thema’s in het verkiezingsprogramma. Ze staan in het hoofdstuk Veiligheid en Vrijheid. De boodschap: vreemdelingen vormen een bedreiging voor onze vrijheid en onze veiligheid.

Dat was ook het signaal dat VVD-leider Mark Rutte eind januari gaf in zijn open brief. ‘Aan alle Nederlanders,’ luidde de misleidende aanhef. Terwijl hij alle nieuwkomers én alle migranten van de eerste en tweede generatie juist uitsloot met die tekst. Hij omschreef hen als zij die ‘van buiten’ komen en ‘onze vrijheid misbruiken’ om ‘de boel te verstieren.’ Zijn advies aan deze groep: ‘Doe normaal of ga weg.’

De VVD doet zich zo voor als een ‘normale’ liberale partij voor de doodnormale burger. Maar de VVD is net zomin normaal als liberaal. Neem deze passage over immigratie uit het verkiezingsprogramma: ‘We zien dat het einde van de draagkracht van onze samenleving in zicht is. Het gevoel van onbehagen groeit en de druk op onze sociale voorzieningen is groot. Wij kunnen maar een beperkt aantal mensen een echte toekomst bieden. En we kunnen hier niet alle problemen van de wereld oplossen. Het huidige migratiesysteem is dan ook onhoudbaar.’

Wat betekent dit in de praktijk? Dat de VVD zich distantieert van de internationale afspraken over de opvang van vluchtelingen, zoals die zijn vastgelegd in het VN-vluchtelingenverdrag van 1951 en verder zijn uitgewerkt in het Europees asielbeleid.

En dan heeft de VVD ook nog het lef om dit voorgestelde beleid met een sausje van valse naastenliefde te overgieten. Uit het verkiezingsprogramma: ‘We willen niet langer machteloos toekijken hoe mensen dagelijks verdrinken in de Middellandse Zee. Daarom zorgen we voor voldoende veilige en goede opvang in de regio zelf, zodat we asielaanvragen in Europa overbodig maken. [...] Met die aanvragen willen we dan ook stoppen.’

Alsof de VVD over het zorgstelsel zegt: we willen niet langer machteloos toezien hoe mensen dagelijks lijden. Het gevoel van onbehagen groeit en de druk op de zorguitgaven is groot. Wij kunnen maar een beperkt aantal mensen een echte toekomst bieden. En we kunnen hier niet alle problemen van de wereld oplossen. Het huidige zorgsysteem is dan ook onhoudbaar. Maar iedereen heeft recht op een snelle dood.

Onder het mom van bescherming van onze samenleving tast de VVD de rechtsstaat aan

Vluchtelingen die inmiddels in Nederland een verblijfsvergunning hebben gekregen en volop bezig zijn met het opbouwen van een nieuw bestaan, hoeven geen steun of empathie van de VVD te verwachten. De VVD legt de lat voor hen steeds hoger, zo blijkt uit haar Integratie Agenda van februari. ‘We willen de eisen van inburgering verder aanscherpen en consequenties verbinden aan het niet voldoen aan deze inburgeringseisen,’ staat in die notitie. ‘We vinden het heel normaal dat wanneer we normen stellen voor nieuwkomers, deze ook gehandhaafd worden. Ook vinden we het normaal dat we hogere eisen stellen aan het verkrijgen van het Nederlanderschap. Het is namelijk ons grootste goed, ons kroonjuweel.’

Wat betekent dat in de praktijk? ‘Dat nieuwkomers pas kunnen slagen voor hun inburgeringsexamen als zij daadwerkelijk aan het werk zijn.’ En beter kunnen oprotten als ze verwijtbaar niet aan die eis voldoen. ‘We vinden het logisch dat dit consequenties heeft,’ schrijft de VVD. ‘Zoals het verliezen van de verblijfsvergunning, het niet krijgen van een sterkere verblijfsstatus, het niet verkrijgen van het Nederlanderschap of het niet krijgen van een uitkering. We moeten niet schromen deze weigeraars de rug toe te keren.’

Onder het mom van bescherming van onze samenleving tast de VVD ook de rechtsstaat aan. Een commissie van wijzen, ingesteld door de Nederlandse Orde van Advocaten, sloeg vorige maand al alarm. Vier partijen komen in hun verkiezingsprogramma’s met voorstellen die ‘lijnrecht ingaan tegen de Nederlandse rechtsstaat,’ waarschuwde de commissie. Dat zijn allereerst de PVV en VVD. CDA en SGP doen dat in mindere mate ook.

Het schadelijkst zijn volgens de commissie de maatregelen die de partijen bepleiten op de terreinen van vluchtelingen, islam, immigratie en terrorisme. ‘Wie ter bescherming van onze democratische rechtsstaat bereid is de rechtsstaat zelf te ondermijnen,’ zegt de commissie,‘vormt zelf een bedreiging voor de vrijheden die het fundament van onze samenleving zijn.’

Andere partijen staan welwillender tegenover vluchtelingen

Van alle partijen die nu in de Tweede Kamer zitten, zeggen alleen VVD en PVV dat vluchtelingen niet meer welkom zijn in Europa. Alle andere zijn min of meer vóór opvang van vluchtelingen in Europa en dus ook in Nederland.

Op VVD en PVV na vinden alle partijen verder dat de asielprocedure versneld moet worden, om vluchtelingen zo snel mogelijk duidelijkheid te geven of ze al dan niet mogen blijven. En vrijwel al die partijen willen dat de opvang buiten Europa wordt verbeterd, zodat vluchtelingen die lang in opvangkampen verblijven voldoende bescherming, onderwijs en zorg krijgen. Inclusief de VVD.

De meeste partijen zijn het er ook over eensdat vluchtelingen die tot Europa worden toegelaten eerlijker over lidstaten moeten worden verdeeld, dus dat niet vooral Zuid-Europese landen als Griekenland en Italië opdraaien voor de opvang. PvdA, CDA, Partij voor de Dieren en DENK gaan nog een stapje verder. Ze willen sancties tegen lidstaten die eerlijke verdeling saboteren. D66 bepleit een financiële beloning voor lidstaten die meer vluchtelingen opnemen dan waartoe ze zijn verplicht.

Voor kleinschaligere opvang van vluchtelingen in Nederland, dus voor minder asielzoekers per azc, zijn SP, CDA, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren.

Voor verbetering van het inburgeringsonderwijs zijn ze bijna allemaal, al pakken ze dat verschillend aan. De PvdA wil betere aansluiting van het inburgeringsonderwijs op het reguliere onderwijs. De SP wil het inburgeringsonderwijs niet langer aan de markt overlaten. En D66 vindt dat de kwaliteit van inburgeringsinstituten moet worden getoetst.

Asielzoekers die geen verblijfsvergunning krijgen, moeten zo snel mogelijk het land verlaten, dat zeggen ze allemaal. Maar de meeste partijen weten ook wel dat veel uitgeprocedeerde asielzoekers toch in Nederland blijven hangen, onder andere omdat het land van herkomst hen niet terugneemt. Sommige gemeenten bieden hen een sobere opvang in de vorm van brood, bed en bad. Die mogelijkheid moeten ze houden om te voorkomen dat illegalen over straat gaan zwerven, vinden PvdA, D66, GroenLinks, SP, Partij voor de Dieren en ChristenUnie.

Hoe al deze standpunten nu te wegen?

VluchtelingenWerk Nederland helpt een handje. In de aanloop naar de verkiezingen bracht de organisatie in kaart hoe ‘vluchteling-vriendelijk’ de partijen zijn. Dat deed ze aan de hand van de antwoorden op zes vragen:

1. Maakt de partij het mogelijk dat asielzoekers snel kunnen meedoen in Nederland?
2. Is integratie een verantwoordelijkheid van zowel vluchtelingen als de samenleving?
3. Streeft de partij naar een goede toegang tot de arbeidsmarkt voor vluchtelingen?
4. Pleit de partij voor een goede opvang van vluchtelingen in Nederland?
5. Wil de partij dat alle Europese lidstaten bescherming bieden aan vluchtelingen?
6. Pleit de partij voor veilige routes voor vluchtelingen naar Europa?

Vriendelijk scoorden: GroenLinks, SP, ChristenUnie, D66 en PvdA. In deze volgorde.

Minder vriendelijk waren Partij voor de Dieren, CDA, 50Plus en SGP.

Ronduit vreemdeling-vijandig toonden zich VVD en PVV.

En hoe stemden de partijen?

Hoe stelden al die partijen zich de afgelopen kabinetsperiode op als het ging over vluchtelingen, migratie of integratie? Komen hun verkiezingsbeloften met hun daden overeen? De zoekmachine Wat Stemt het Parlement geeft daar haarfijn inzicht in.

Zo blijken VVD en PVV al in 2013 eendrachtig samen op te trekken bij het weren van Syrische vluchtelingen, als GroenLinks samen met ChristenUnie, D66 en SP een motie indient ‘om een humanitaire catastrofe te voorkomen’ door ‘ruimhartigere opvang in Nederland te bieden’ aan deze groep. VVD en PVV stemmen als enige tegen. Volledig in overeenstemming met hun verkiezingsprogramma’s van nu.

Gaat het om zorgen voor voldoende veilige en goede opvang in de regio, dan toont de VVD zich niet principieel

Maar gaat het om zorgen voor voldoende veilige en goede opvang in de regio, dan toont de VVD zich minder principieel. De VVD stemt tegen een motie van de PvdA om goede opvang in de regio te bevorderen. De partij stemt ook tegen een motie van de ChristenUnie om extra middelen voor opvang in de regio te reserveren.

Terwijl de VVD in haar verkiezingsprogramma toch zo nadrukkelijk belooft voor ‘voldoende goede en veilige opvang in de regio’ te zorgen, zodat de opvang in Europa niet meer nodig is. Is opvang in de regio misschien alleen een excuus om vluchtelingen te weren uit Europa? Hoe belangrijk vindt de VVD ‘voldoende veilige en goede opvang in de regio’ nu echt?

Als eind 2016 blijkt dat kwaliteit en slagingspercentages bij het inburgeringsonderwijs zwaar tegenvallen en D66 een motie indient om te komen tot verbetering, stemt de VVD opnieuw tegen, net zoals trouwens coalitiepartner PvdA. Maar als PvdA-minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken eind februari 2017 voorstelt om het verplichte inburgeringstraject uit te breiden met het ondertekenen van een Participatieverklaring, is de VVD er als de kippen bij om die omstreden wetswijziging volmondig te steunen. Inclusief de bepaling dat wie niet tekent, kan rekenen op een boete van 340 euro, die ook nog eens herhaald kan worden, en die het krijgen van de Nederlandse nationaliteit voorgoed onmogelijk maakt.

Dus: wat te stemmen?

Wie vindt dat vluchtelingen in Europa geen recht op opvang hebben, dat integratie de verantwoordelijkheid van nieuwkomers is en dat uitgeprocedeerde asielzoekers gevangen gezet moeten worden, kan met een gerust hart VVD stemmen of PVV.

Wie de voorkeur aan een partij geeft die aan alle zes criteria van VluchtelingenWerk Nederland beantwoordt, heeft de keuze uit: GroenLinks, SP, ChristenUnie, D66 en PvdA.

Wie een tussenpositie inneemt, kan terecht bij: Partij voor de Dieren, CDA, 50Plus en SGP.

Lees ook: