Over orka’s, emoties en andere dingen die we onszelf aandoen
Veel beestjes verliezen het van de commercie. Maar mensen verliezen daarmee net zo hard. Als recente Correspondentverhalen over walvispoep en visserijbeleid iets laten zien, dan wel dit. (Henk van Straten kon er laatst op geheel eigen erudiete wijze, niet meer tegen.)
Het alternatief – actief beestjes sparen – heeft vaak zo’n links, soft, naïef imago. Terwijl het mij vooral conservatief en rationeel lijkt om dat cruciale onderdeel – het dierenrijk – van dat ecosysteem waarin we prima gedijen, te behouden.
Maar goed, ik realiseerde me deze week dat ik dat concept ‘rationeel’ – of tegenhanger ‘irrationeel’ – eigenlijk totaal niet snap. Iemand nog een goed boek hierover?
Leef je fantasie, Google weet het toch al
Die verwarring komt deels door twee podcasts over emotie van het radioprogramma Invisibilia op NPR. (Tip voor tijdens het strijken.)
De Vlaamse psycholoog Manu Keirse mocht dan zondag in Trouw verklaren dat hij niet meer gelooft in rouwverwerking, volgens de Amerikaanse neuroloog Lisa Feldman Barrett hebben we juist véél meer controle over emoties dan we denken. Conclusie na 25 jaar studie: emoties zijn geen reactie op de wereld. Emoties vormen die wereld.
Angst, verdriet, woede, blijdschap, wanhoop – ze overkomen je niet, je doet het jezelf aan. Emoties zijn berekeningen van een brein dat kaas tracht te maken van eindeloos complexe in- en externe situaties. (Als jouw cultuur een bepaalde emotie niet kent, voel je die ook niet.)
En man wat verlopen die berekeningen soms, eh ja – ‘irrationeel’?
Zo hoorde ik zaterdag Bregje Hofstede in de Rudi & Freddie Show uitleggen hoe ‘vrouwen zichzelf leren onderdrukken’ door die constante focus op hun uiterlijk, op het voldoen aan een jong, slank schoonheidsideaal...
...om dinsdag in Vox te lezen hoe uit Googlepornodata blijkt dat een groot deel van de (Amerikaanse) mannen juist fantaseert over vrouwen die oud en dik zijn. Ook al is dat beslist niet het soort vrouw waar ze naar zoeken op datingsites.
‘Many people don’t try to date the people they’re most attracted to. They try to date the people they think would impress their friends.’
Nou. Niet deze Japanner.
Je vraagt je af of dit bij zeg, orka’s, ook zo verloopt – dat de mannetjes het eigenlijk overal wel op kunnen, maar dat vrouwtjes met grotere oogvlekken nu eenmaal meer status genieten. Want: culturele dynamiek.
Orka’s zijn wel #winning
Orkacultuur is in ieder geval constant in beweging. Ze vinden almaar nieuwe jachtstrategieën uit en leren die dan aan mede-orka’s. Nieuw: in de Beringzee openden orka’s de jacht op ons.
Na decennia aan vredige coëxistentie, stalken groepen tot veertig orka’s groot nu structureel visserboten – soms wel achttien uur lang – om ze volledig visloos achter te laten.
Vissers vinden dat een probleem. ‘Het zijn net motorbendes te zee.’ Niks helpt. Het geluid dat orka’s af moest weren werd een dinner bell. Orka’s afschudden kost veel tijd, brandstof plus vis. En boten worden ook wel terug de haven in gejaagd.
‘Dit is compleet uit de hand gelopen,’ aldus een visser.
En je stelt je zo voor dat die orka’s dat ook al jaren dachten.