Steun deze journalist en lhbt-activist, want hij is in gevaar #Pride

Zo ben je vrolijk bezig met een zomerse verhalenreeks over fietsen, zo zit een collega van je vast in Moskou om gedeporteerd te worden naar zijn geboorteland Oezbekistan. Dinsdag beval een rechter in een spoedzitting de uitzetting van Ali Feruz (30): hij zou de migratiewet hebben overtreden.

Als voormalig Ruslandcorrespondent voor NRC Handelsblad weet ik wat dat betekent: gevaar. Dubbel gevaar: Ali is niet alleen een kritische journalist, hij is ook openlijk homo. Driedubbel gevaar: hij heeft Oezbekistan niet voor niks verlaten.

Als we deze week de Pride vieren in Nederland, en iemand zich afvraagt waarom we dat ook alweer doen, vertel diegene dan vooral Ali’s verhaal.

Waarom Ali Feruz in gevaar is

Ali Feruz schreef voor Novaja Gazeta, een zeer kritische (of moet je zeggen: eerlijke?) Russische krant. Hij schreef onder meer over arbeidsmigranten, van wie er veel uit Oezbekistan komen.

Zo begon de ellende. In maart werd hij zonder verklaring voor zijn huis gearresteerd en zat hij een dag vast. De beschuldiging die volgde: Feruz zou zijn verblijfspapieren niet op orde hebben. Hij werd toen niet aangeklaagd, dat gebeurde recent pas. Volgens zijn advocaten is hij verwikkeld in een procedure om politiek asiel te krijgen in Rusland.

De reden die Ali geeft voor zijn vertrek uit Oezbekistan: hij had zich kritisch uitgesproken tegen het regime, werd daaropvolgend gemarteld door de geheime dienst, die bovendien zou hebben gedreigd zijn vrouw te laten verkrachten. Toen hij daarna toezegde om zijn medewerking te verlenen, werd hij vrijgelaten en ontvluchtte het land.

Hoe het met Ali gaat na de rechtszitting van dinsdag is onduidelijk. Er wordt gezegd dat hij direct na de uitspraak zijn aderen heeft geprobeerd door te snijden (‘liever dood dan terug naar Oezbekistan,’ rapporteert zijn werkgever Novaja Gazeta). Er wordt ook gezegd dat hij mishandeld zou zijn door de ordedienst die hem afvoerde.

Wat homo zijn in Oezbekistan betekent en wat we hier kunnen doen

Door zijn openlijke oppositie, openlijke homoseksualiteit en eerdere vertrek uit Oezbekistan is de kans groot dat Ali daar na uitzetting in de gevangenis belandt. Wat dat betekent?

De allereerste alinea uit het landenrapport 2016/2017 van Amnesty maakt ongerust: ‘Marteling in detentiecentra en gevangenissen blijft plaatsvinden. De autoriteiten hebben honderden mensen die ze verdachten van criminele activiteiten, oppositie jegens de regering of het vormen van een dreiging van de nationale veiligheid opnieuw gevangen gezet, onder meer via geheime renditie.’

Een extra risico vormt zijn openlijke homoseksualiteit: daarop staat in Oezbekistan officieel drie jaar cel - wat er vooral voor zorgt dat homo’s niet uit de kast durven te komen en gechanteerd kunnen worden. De vorige president van het land noemde homo’s zelfs geestesziek.

Ik ken Feruz niet persoonlijk maar ben wél bevriend met een goede vriend van hem, die hem dinsdagavond voor het laatst zag en hem omhelsde in de rechtbank voordat hij werd afgevoerd. Aan hem vroeg ik: wat kan ik doen? Zijn antwoord: lawaai maken, een petitie ondertekenen en die petitie delen.

Bij dezen. Voor iedereen die de journalistiek in al haar onvolkomenheden een warm hart toedraagt en gelijke rechten voor homoseksuelen belangrijk vindt: deel dit artikel, onderteken de petitie voor Ali Feruz en deel haar.

Waarom ik vrolijk schrijf over fietsen terwijl dit gaande is in Rusland

Voor wie mijn verhalen op De Correspondent volgt, vertel ik graag nog even waarom ik over zulke schijnbaar lichte onderwerpen als elektrische auto’s en fietsen schrijf als ik weet heb van deze ellende.

Het een is het directe gevolg van het ander.

Rusland is een corrupt land doordat het een grondstoffeneconomie is: wie toegang heeft tot de grondstoffen, heeft de macht. Dat nekt de ontwikkeling van democratie.

Het is dit besef waarmee ik in 2014 terugkwam als correspondent: dat wij af moeten van onze olieafhankelijkheid - voor het klimaat en voor de democratie - en dat die twee dingen met elkaar samenhangen.

Wat ik ook ten diepste begreep: hoe belangrijk betrokken burgerschap is - kunnen praten en handelen over zaken die je denkt dat de wereld en je directe leefomgeving nodig hebben - en dat we dat heel actief moeten onderhouden.

Want precies daaraan is een groot tekort in Rusland en Oezbekistan. En precies dat maakt de situatie van Ali Feruz zo precair. Ali zit nu in een deportatiecentrum buiten Moskou. Teken de petitie voor zijn vrijlating.

Lees ook: