Beste,

Kleur bekennen heet het pamflet van 20.000 woorden dat Daan Heerma van Voss over de zwartepietdiscussie schreef. Net als pepernoten en chocoladeletters is het al ruim voor pakjesavond te koop. Het grote verschil: het pamflet ligt niet in de winkel, maar is exclusief te en te via Blendle. Voor 89 cent.

Heerma van Voss is niet de enige die voor Blende als platform koos. De documentaire Jesse verscheen onlangs ook exclusief in de digitale kiosk - zij het iets minder vrijwillig (de NPO wilde hem niet uitzenden). Het NRC op de vraag:

Is Blendle nu uitgever?

‘Nee,’ zegt Alexander Klöpping, Blendle is een kiosk: ‘Het verschil tussen Blendle en een boekenuitgever is dat Blendle zich niet met de inhoud bemoeit.’ Dat hoefde ook niet, want Heerma van Voss deed alles zelf.

Hij vindt publicatie via Blendle democratischer, zegt hij in NRC. ‘Ik had er een papieren pamflet van kunnen maken, met een kaftje, dat in een paar boekhandels ligt en misschien leidt tot een debatavond in De Balie. Maar die klassieke vorm van een pamflet is dood.’

Van die doodverklaring schrok ik een beetje. Ik dacht eigenlijk dat die klassieke vorm van een pamflet springlevend was. Dit voorjaar bezocht ik als beginnende uitgever tientallen boekhandels in Nederland en Vlaanderen om kennis te maken, en steeds trof ik bij de kassa stapels kleine boekjes aan.

Veelal over maatschappelijk relevante onderwerpen, prachtig verzorgd en goed verkocht. En daarmee de moeite van het drukken waard. Ze passen in deze snelle tijd: ze zijn dun, je kunt ze makkelijk in een treinrit (of twee) lezen, ze gaan over actuele vraagstukken en ze misstaan niet op Instagram. Hier had Kleur bekennen wat mij betreft prima tussen gepast.

Het einde van bezit

Hoe belangrijk is het om een boek fysiek vast te hebben? Hoe belangrijk is het dat je eigenaar bent van een boek? Gisteren schreef correspondent Technologie en Cultuur over een ontwikkeling die - hoewel veel breder - ook de toekomst van uitgeven en lezen raakt. Namelijk de verschuiving van bezit naar gebruik. Een papieren boek koop je, het is daarna van jou. Je bent vrij er in te schrijven, het uit te lenen of door te verkopen.

Wil je een e-book lezen? Dan koop je vaak niet het e-book zelf, maar om het (onder de voorwaarden die de verkoper, uitgever of auteur stelt) te kunnen lezen. Een groot verschil, want het e-book wordt daarmee niet jouw bezit. Evengoed geldt dat voor de films die je kijkt op Netflix, de muziek die je luistert op Spotify of de luisterboeken die je hoort via Storytel. Vaak is dat heel fijn, abonnementen op dit soort diensten zijn flexibel en goedkoop.

Maar er is ook een andere kant als het eigenaarschap niet volledig bij de lezer komt te liggen. Een voorbeeld: in 2009 verwijderde Amazon zonder aankondiging twee e-books van een aantal Kindles: 1984 (je gelooft het niet) en Animal Farm van George Orwell. was een rechtenkwestie.

De verwijderde exemplaren waren per ongeluk, weliswaar via een tussenhandelaar, illegaal verkocht. Niettemin liet Amazon toen zien hoeveel macht het bedrijf ook na de verkoop houdt. ‘Ik had nooit kunnen bedenken dat Amazon het recht, de autoriteit of zelfs de mogelijkheid had om iets wat ik al gekocht had te verwijderen,’ liet een verontruste lezer destijds weten.

Dit voorbeeld laat zien dat het gebrek aan eigenaarschap ook bepalend is voor de autonomie en de privacy van, in dit geval, de lezer.

In het geval van e-books kun je daar als uitgever iets aan doen. Namelijk de beveiliging achterwege laten. Steeds meer uitgevers doen dat gelukkig. Ook wij hebben dat bij De Correspondent vanaf gedaan: geen voorwaarden waarmee je akkoord moet gaan, geen DRM, geen watermerkbeveiliging. Het heeft twee voordelen voor de lezer. Ten eerste: meer gebruiksgemak. Ten tweede: het boek is na aankoop eigendom van de lezer, en die kan zelf besluiten of hij het bijvoorbeeld uitleent.

Tot volgende week,

Milou

Mijn nieuwsbrief per mail ontvangen? Dat kan! Bijna elke week stuur ik een mailtje waarin ik je op de hoogte houd van mijn zoektocht naar het lezen, schrijven en uitgeven van de toekomst. Schrijf je hier in!