Kabinet-Rutte III zet het bestraffen van nieuwkomers door (en voedt daarmee het onbehagen)

Mochten vluchtelingen met een verblijfsvergunning de regeringsverklaring lezen, dan zullen ze zich in Nederland weer minder welkom voelen. Voor het onbehagen in dit land worden zij nadrukkelijk verantwoordelijk gesteld.

‘Asielstroom en opvangvraagstukken in combinatie met integratievraagstukken,’ zegt de regeringsverklaring bijvoorbeeld, ‘zetten de verhoudingen binnen de Nederlandse samenleving op scherp.’

En: ‘Onderling vertrouwen en sociale cohesie dreigen bij al te grote migratieschokken af te kalven.’

Verderop staat: ‘Mede door gebrekkige integratie van nieuwkomers voelen zij zich niet langer thuis in hun eigen omgeving. Zij, dat zijn dus wij, de gewone Nederlanders.’

Met zo’n zin voedt en rechtvaardigt dit kabinet de vreemdelingenhaat.

De inburgering kan veel beter...

En wat denkt het kabinet-Rutte III aan de gebrekkige integratie te doen? De Algemene Rekenkamer wees er begin dit jaar al op dat het inburgeringsbeleid tekortschiet. Sinds de invoering van de nieuwe wet Inburgering in 2014 hollen de resultaten van de inburgeringsexamens achteruit. Van de eerste groep nieuwkomers die onder die nieuwe wet viel, slaagde nog niet de helft binnen de maximale termijn van drie jaar.

Alle kennis en ervaring, de hele infrastructuur om in te burgeren, werd op de schroothoop gegooid

Dat komt door die wet uit 2014. Inburgering werd weggehaald bij de gemeenten, die er tot dan toe voor verantwoordelijk waren. ‘Zonder vooraf de mogelijke gevolgen in de praktijk na te gaan,’ stelde de rekenkamer vast. Alle kennis en ervaring, de hele infrastructuur om in te burgeren, werden op de schroothoop gegooid.

Sindsdien zijn nieuwkomers zelf verantwoordelijk voor hun inburgering. Ze moeten hun eigen weg vinden in het oerwoud van inburgeringsinstituten. Want die nieuwe wet privatiseerde inburgering ook meteen.

Dat was veel te hoog gegrepen, constateerde de Algemene Rekenkamer in hetzelfde rapport. Informatie over de cursussen is voor nieuwkomers namelijk onbegrijpelijk, onbetrouwbaar en niet toegankelijk. En de kwaliteit van de inburgeringscursussen wordt door de overheid niet gecontroleerd.

...maar Rutte III stelt weinig concreets voor...

Rutte III neemt dit tekortschietende model niet op de schop. De privatisering blijft gehandhaafd. Wel wil de overheid meer toezien op kwaliteit en effectiviteit: ‘De wijze waarop inburgeringscursussen worden gegeven en de examens worden getoetst zal worden herzien.’

Intussen blijft de nieuwkomer zelf verantwoordelijk voor zijn inburgering. Al lijkt dit kabinet te beseffen dat het daarmee veel van de meeste nieuwkomers vraagt. ‘Te veel nieuwkomers blijven te lang aangewezen op een bijstandsuitkering. Dit is een onacceptabele uitkomst van het inburgeringsbeleid,’ zegt de regeringsverklaring. ‘Om dat te voorkomen dient er, waar mogelijk, een activerend en tegelijk ontzorgend systeem van sociale voorzieningen te zijn.’

Maar wat dat precies inhoudt, blijft vaag. Nieuwkomers krijgen meer en betere begeleiding van gemeenten, zoveel is zeker. Maar of dat voldoende is?

...gaat in tegen Europese verdragen...

De regering lijkt door te slaan bij de voorgenomen ‘ontzorging’ van nieuwkomers. De eerste twee jaar hebben ze geen recht meer op zorgtoeslag, huurtoeslag en bijstand zoals andere burgers. Ze krijgen alleen nog leefgeld. De gemeente regelt intussen hun huisvesting en zorg. ‘Een begeleide toegang tot de verzorgingsstaat’ noemt de regering dat.

Het is in strijd met het Europees recht en het Vluchtelingenverdrag

Dat staat op gespannen voet met het Europees recht en het Vluchtelingenverdrag, dat een gelijke behandeling van vluchtelingen en andere burgers waarborgt.

Het kabinet lijkt ook wel aan te voelen dat het zich met deze ‘ontzorging’ juridisch en maatschappelijk op glad ijs begeeft. Daarom houdt het een wollige slag om de arm: ‘Op basis van het voorgaande worden middelen en werkwijzen ontwikkeld die in alle gemeenten toepasbaar kunnen zijn, zo nodig op basis van wet- en regelgeving.’

...en zet het dreigen en bestraffen door

En zo komen we op een volgend pijnlijk punt. De eisen die de overheid aan nieuwkomers stelt, worden nog eens verscherpt. Wie het inburgeringsdiploma niet binnen de gestelde termijn haalt, wordt bestraft: hij of zij riskeert een boete van maximaal 1.250 euro die herhaaldelijk kan worden opgelegd. Dat was al zo. Ook met intrekken of niet verlengen van de verblijfsvergunning werd al eerder gedreigd. Terwijl dat laatste volgens het internationaal recht helemaal niet kan. En volgens de Algemene Rekenkamer werkt die boete alleen maar contraproductief.

Toch volhardt dit kabinet in bestraffen en dreigende taal. Want, zegt de regeringsverklaring: ‘Het Nederlanderschap is iets om trots op te zijn en wat je moet verdienen.’ ‘Verwijtbaar niet inburgeren heeft consequenties, zoals het verliezen van de verblijfsstatus voor reguliere migranten en het niet verkrijgen van een sterkere verblijfsstatus voor asielvergunninghouders. Ook een korting op de uitkering bij mensen die niet goed inburgeren is aan de orde.’

Het integratiebeleid van Rutte III is boterzacht en spijkerhard. Het draagt niet bij aan participatie. Het maakt de Nederlandse samenleving alleen weer wat grimmiger.

Lees ook: