Laatst toonde ik tijdens een lezing een foto van de redactie van De Wereld Draait Door. Een foto met, op het oog, louter witte mensen. Wel stonden er veel vrouwen op de foto.

Iemand in de zaal zei iets anders: ‘Ik zie gewoon mensen. Mensen die plezier hebben, mensen die lachen.’

Foto: De Wereld Draait Door

Mogelijk heb ik een gemankeerd oog, want vandaag zag ik de bordesfoto. We hebben geen enkele minister of staatssecretaris in het kabinet.

Foto: Robin Utrecht / ANP

Diversiteit: een aanval op de gevestigden

Als we ‘diversiteit’ zeggen, bedoelen we vaak ‘aantallen.’ Een bedrijf of instituut vormt dan geen ‘juiste afspiegeling’ van de samenleving. In deze discussies over ‘representatie’ wil het nog best vaak gaan over vrouwen aan de top. Natuurlijk niet alle vrouwen: witte vrouwen.

De valkuil is ‘diversiteit’ toe te schrijven aan minderheden die op een unieke wijze zouden denken en doen omdat ze vrouw of ‘oorspronkelijk’ Turks zijn.

Diversiteit gaat vooral over de afwezigheid van structurele uitsluiting

Terwijl diversiteit vooral gaat over de afwezigheid van structurele uitsluiting. Anders geformuleerd: over gelijke kansen voor iedereen. Belangrijker nog: ‘diversiteit’ gaat om de keiharde aanval op degenen die ‘er al zijn.’ Dat zijn de gevestigden, degenen die de macht hebben om vanzelfsprekendheden te smeden.

Kwaliteit: geen voldongen feit

Minister-president Mark Rutte smeedde zo’n vanzelfsprekendheid. Toen hem werd gevraagd naar het lage aantal vrouwen in het kabinet zei hij: ‘Ik had er graag meer willen hebben. Maar uiteindelijk geldt: we gaan voor de beste mensen. Het is wat het is.’

Het kwaliteitsargument (de beste mensen) als voldongen feit (het is wat het is). Alsof die kwaliteit onder vrouwen, maar ook Nederlanders met een migratieachtergrond - waar zijn ze anders – absent is. Alsof dat een natuurlijke orde betreft.

Waarom zijn het toch steeds witte mannen op topfuncties die als ‘de beste’ uit de bus rollen? Gaat dat vanzelf of speelt er iets anders?

Uitsluiting: dwars door de samenleving

‘Kwaliteit’ is codetaal voor mensen in machtsposities om de voor hen gunstige status quo te handhaven. De mythe is nog steeds dat de ‘markt’ volledig autonoom werkt, alsof er geen mens aan te pas komt. Dus geloven we dat wie maar hard genoeg werkt, er wel komt.

We geloven dat wie maar hard genoeg werkt, er wel komt

Het is een prettig wensbeeld voor nuttige idioten, waaronder migranten overigens, die zichzelf graag op de borst kloppen en hun successen individualiseren (ik heb dit bereikt door hard werken), maar volstrekt nutteloos blijkt om keiharde groepsverschillen te duiden - zie het structureel lage aantal vrouwen en etnische minderheden op topfuncties, in raden van bestuur, in de wetenschap, ga zo maar door.

Structurele uitsluiting gaat dwars door de Nederlandse samenleving.

Oplossingen: waar komt de weerstand vandaan?

Niemand is voor ongelijkheid, he-le-maal nie-mand. Maar wanneer er een pleidooi wordt gehouden voor oplossingen, zoals anoniem solliciteren om arbeidsmarktdiscriminatie tegen te gaan, dan slaan mensen op tilt.

Terwijl: het gaat om anoniem solliciteren, de beste komt toch steeds bovendrijven? Wat is de angst? Waar komt die weerstand vandaan?

Bij racisme en seksisme gaat het altijd om de vraag: wie krijgt wat? In die zin zijn scheidslijnen langs gender en kleur willekeurig: die scheidslijnen worden leven ingeblazen om machtsverschillen en groepsbelangen te bewaken.

Ofwel, de witte Nederlander wil haar eigendomsrechten niet opgeven, net zomin de witte man op elite-functies gelijke kansen wil. Er staat iets op het spel.

Niemand is voor ongelijkheid. Velen onderstrepen haastig en plichtmatig hoe oneerlijk discriminatie is, om onmiddellijk diversiteitsbeleid af te serveren als onnodig en overdreven. Diversiteit? Dat komt er wel, vanzelf.

Wie wil er nu in godsnaam op ‘organische groei’ wachten? Benadeelden in ieder geval niet. Organische groei remt verandering, het is een pleidooi voor passiviteit. Het geeft de voorkeur aan doorschuiven, niet aanpakken, wegkijken en niet aangrijpen. Sociale verandering wordt juist met een breekijzer afgedwongen; wie verandering beoogt zal op weerstand stuiten, iemand heeft ergens iets te verliezen.

Het nieuwe kabinet: wat zie jij?

Niet alleen mensen met macht, alle witte Nederlanders: in een eerlijke en rechtvaardige samenleving moeten zij harder aan de bak om te concurreren met mensen die al langer op de deur bonken en aan tafel willen zitten. Die ongeduldige en brutale sujetten die hun plek niet kennen en als gelijke behandeld willen worden – hoe durven ze.

Structureel racisme (en seksisme) begunstigt en benadeelt door mythes te produceren

Racisme gaat niet over de schuldvraag en over boetedoening – dat is het kleinzielige terrein van morele puristen. Structureel racisme (en seksisme) begunstigt en benadeelt door mythes te produceren over de absentie van ‘kwaliteit’ onder minderheden. Dat is subtieler, daarmee ongrijpbaar en allengs fnuikend.

Racisme (en seksisme) gaat over de vraag wat jij ziet als je naar de foto van onze ministers en staatssecretarissen op het bordes kijkt.

Lees ook:

Wat te verwachten van het kabinet-Rutte III? 4 kansen en 5 risico’s Het kabinet-Rutte III is een mix van kansen en risico’s. In dit Politiek Dagboek een inventarisatie van de opvallendste. Waar werd zo lang over onderhandeld en wat leverde het op? Lees het de analyse van Marc Chavannes hier Een pleidooi voor politieke polarisatie Rechtse partijen laten zich niet alleen meevoeren op de golven van haat. Ze produceren die golven ook. Er is dringend behoefte aan politieke polarisatie. Lees de column hier terug