Waarom Facebook 19 miljard dollar overheeft voor WhatsApp

Gebruikt u WhatsApp? Dan bent u volgens Facebook zo’n 42 dollar waard. Gisteren kondigde het sociale mediabedrijf aan 19 miljard dollar te betalen voor de digitale berichtenservice. WhatsApp-oprichter Jan Koum is op slag een kleine 6,8 miljard dollar waard.

Van de vele vragen die de overname oproept, is de meest voor de hand liggende: 19 miljard dollar?! De weinig spectaculaire omzet van WhatsApp van 20 miljoen dollar geeft in ieder geval geen enkele aanleiding zo’n astronomisch bedrag neer te leggen. Toch zit er logica in de overname.

In de techwereld doet het verdienmodel er niet meer toe

In een blogpost beschrijft Sequoia Capital, dat in totaal 58,25 miljoen investeerde in WhatsApp, de kracht van het medium. Het is simpelweg de meest aantrekkelijke berichtenservice. Op het bureau van Jan Koum ligt een uitgescheurd blaadje met de succesformule: ‘no ads, no games, no gimmicks.’ Hij vergat er ‘no business model’ aan toe te voegen. De woorden ‘omzet,’ ‘kosten’ en ‘winst’ vallen in het artikel van Sequoia dan ook niet één keer.

Het is een misvatting te denken dat Facebook WhatsApp overneemt om eraan te verdienen. Ze neemt het over om haar imperium niet te verliezen

Dat klinkt vreemd, maar dat is het niet. In de techwereld doet het er namelijk niet toe of je een verdienmodel hebt of niet. De vraag is niet of je winstgevend bent, maar of je een bedreiging vormt voor een bestaande techmoloch. Het is een misvatting te denken dat Facebook WhatsApp overneemt om eraan te verdienen. Ze neemt het bedrijf over om haar eigen imperium niet te verliezen.

In de afgelopen tien jaar hebben techbedrijven als Apple, Google, Microsoft en ook Facebook stapels cash verzameld. Waarom doen bedrijven dit? Kunnen ze dit geld niet beter gebruiken om te investeren in plaats van op te potten?

Vanuit maatschappelijk oogpunt bezien misschien absurd, maar vanuit het bedrijf gedacht totaal logisch. De duisternis inrennen met een belachelijk budget om de volgende technologische doorbraak te forceren klinkt heroïsch, maar is enigszins roekeloos. Veel veiliger is het af te wachten tot iemand met een doorbraak komt om deze dan over te nemen. Cash is de beste bescherming tegen onzekerheid.

Het doel van een tech-start-up is niet de winst, maar het ontwikkelen van een formule die genoeg schade kan toebrengen aan de gevestigde orde. De kunst is een investeerder te vinden die verliezen lang genoeg financiert tot één van de techgiganten er genoeg van heeft en besluit de bedreiging weg te nemen door een enorme dot geld aan de eigenaren te bieden.

Het advertentieloze, goedkope, (relatief) privacyvriendelijke WhatsApp was zo’n bedreiging. Zelfs in de Verenigde Staten, het thuisland van Facebook, begonnen steeds meer – met name jonge - gebruikers over te schakelen op WhatsApp. Een grafiek van het aantal gebruikers begon bijna een negentig-graden-lijn te vertonen.

In minder dan vijf jaar tijd heeft WhatsApp 450 miljoen gebruikers weten te verzamelen. Bijna een half miljard mensen die kunnen ontsnappen aan de sociale media-vortex van Facebook. Hetzelfde geldt voor Instagram, de fotoservice die Facebook in april 2012 overnam voor 1 miljard dollar. En SnapChat, ook een fotoservice, waar Facebook vorig jaar 3 miljard dollar voor wilde neerleggen. SnapChat weigerde. Het zal vast niet bij deze overnames blijven, gezien de sommen geld die nog op de plank liggen.

Het zo geliefde principe van creatieve vernietiging impliceert dat verouderde bedrijven sterven onder druk van nieuwe bedrijven. In de gemonopoliseerde tech-omgeving gaat die vlieger niet op. Nieuwe bedrijven verdwijnen door acquisitie, terwijl oude floreren door verdere monopolievorming.

Wie blijven er straks nog over?