Hoe bij PostNL de wet wordt ontdoken om lonen te drukken

Het nieuws

Bij pakketsorteercentra van PostNL in Amersfoort, Waddinxveen en Goes krijgen de ruim driehonderd werknemers te weinig loon. Dat blijkt uit een onlangs afgesloten onderzoek van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid na een melding van vakbond FNV.

Twee zusterbedrijven uit Enschede, In Person Bemiddelingsbureau BV en In Person International BV, leveren het personeel. Daarbij maken ze gebruik van een derde bv, In Person Outsourcing, om te verhullen dat ze arbeidskrachten beschikbaar stellen.

Zo ontduiken ze de cao. Volgens de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs hebben inleenkrachten recht op ‘ten minste dezelfde arbeidsvoorwaarden als die welke gelden voor werknemers in gelijke of gelijkwaardige functies in dienst van de onderneming waar de terbeschikkingstelling plaatsvindt.’

Per werknemer scheelt dit gemiddeld zo’n 200 euro bruto per maand

Enkele tientallen werknemers van het pakketsorteercentrum in Waddinxveen zorgden op 5 december rond het middaguur voor een Sinterklaassurprise door actie tegen onderbetaling te voeren bij het Haagse hoofdkantoor van PostNL. Ze verwijten het concern misbruik van een schijnconstructie om de wet te ontduiken.

Daardoor zouden ze al vijf jaar te weinig loon en toeslagen ontvangen. Per werknemer scheelt dat gemiddeld zo’n 200 euro bruto per maand. In totaal gaat het volgens vakbond FNV om een bedrag van zo’n vijf miljoen euro.

In een brief die de werknemers bij het hoofdkantoor van PostNL bezorgden, wijst vakbond FNV op de Wet aanpak schijnconstructies die sinds 2015 van kracht is. Die wet is bedoeld om te voorkomen dat bedrijven de loonkosten drukken door wetgeving en cao te omzeilen.

Volgens die wet is niet alleen de werkgever verantwoordelijk voor uitbetaling van het juiste loon, in dit geval dus In Person, maar ook de opdrachtgever, hier PostNL. ‘Aangezien u als opdrachtgever op de hoogte was en bent van de onderbetaling van de werknemers in kwestie, kunt u zich niet beroepen op niet-verwijtbaarheid van uw zijde,’ schrijft de vakbond.

Volgens FNV profiteert PostNL van dezelfde schijnconstructie bij de andere zestien pakketsorteercentra, zoals die in het Groningse Kolham waarover ik eerder schreef. Ook daar zouden werknemers worden onderbetaald. In alle centra heerst dezer dagen topdrukte vanwege Sinterklaas en Kerstmis.

Het onderzoek

Tot zover het nieuws. Nu meer over het onderzoek van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Aan de hand van twee lijvige rapporten die de Inspectie opstelde over In Person Bemiddelingsbureau en In Person International, reconstrueer ik dat recherchewerk.

11 juli 2016

De FNV meldt bij de Inspectie SZW dat werknemers in de pakketsorteercentra van PostNL in Amersfoort, Waddinxveen en Goes worden onderbetaald. De bond vermoedt dat de twee bedrijven die de arbeidskrachten leveren, In Person Bemiddelingsbureau BV en In Person International BV, artikel 8 van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs schenden. Ze zouden zich bedienen van een schijnconstructie, het zogeheten contracting. Dat is een grote verdwijntruc om werknemers uit te buiten en te ontdoen van hun rechten. 

De FNV signaleert dat bedrijven vroeger alleen vaste werknemers hadden. Maar op een gegeven moment vonden ze die te duur. Dus vervingen ze hen door uitzendkrachten, die ze makkelijk konden lozen en voor wie ze geen pensioen betaalden.

Maar het kon nog altijd goedkoper: door ook die uitzendkrachten de deur uit te doen. Die konden zich tenslotte nog altijd beroepen op de cao voor de uitzendbranche. Voor hen in de plaats kwamen wegwerpwerknemers, zonder cao, zonder bescherming.

Dat is legaal, zolang ze in dienst zijn van een aannemer die een klus aanneemt en daar zelf leiding aan geeft. Contracting mag geen verkapte manier zijn om uitzendkrachten te leveren tegen bodemprijs.

16 september 2016

De Inspectie begint haar onderzoek, eerst bij PostNL Pakketten Benelux BV in Amersfoort, daarna bij In Person, dat op hetzelfde adres is gevestigd.

Er worden managers gehoord. Er worden documenten opgevraagd, zoals de samenwerkingsovereenkomsten tussen depot Amersfoort PostNL en In Person.

23 september 2016

Een functionaris van In Person geeft per mail een toelichting op de contracten. Ze schrijft dat In Person Bemiddeling en In Person International arbeidskrachten ter beschikking stellen aan In Person Outsourcing, dus niet aan PostNL. In Person Outsourcing heeft met PostNL een zogeheten ‘overeenkomst van opdracht’ gesloten.

Dat betekent dat In Person Outsourcing voor eigen rekening en risico pakketten sorteert en ook de leiding en het toezicht heeft. Als dat klopt, werkt het bedrijf als aannemer en dat is wettelijk toegestaan.

18 januari 2017

De Inspectie doet onderzoek in het pakketsorteercentrum van PostNL in Amersfoort. Ze registreert wat het werk inhoudt en hoe het georganiseerd is. In het handelsregister van de Kamer van Koophandel stond In Person Outsourcing ingeschreven als uitzendbureau en financiële holding. Met een wijzigingsformulier blijkt daar op 25 september 2016 een activiteit aan te zijn toegevoegd: ‘Sorteren. Het uitvoeren overeenkomsten van opdracht.’ Dat lijkt gedaan om de status van aannemer te staven nadat de Inspectie begon met haar onderzoek.

In het eindrapport staat: ‘Ik, rapporteur, merk op dat in Person Outsourcing BV en In Person Bemiddelingsbureau BV naar buiten treden onder de naam In Person, waardoor in eerste instantie niet duidelijk is welke entiteit bedoeld wordt. Het is voor de arbeidskrachten niet duidelijk bij welke entiteit zij in loondienst zijn.’

Dat blijkt ook uit de verklaring van een teamleider. ‘Ik ben in loondienst van In Person. Ik denk in dienst van In Person Outsourcing, ik weet dit niet zeker.’

In de samenwerkingsovereenkomsten tussen In Person en PostNL staat: ‘Het betreft nadrukkelijk niet het inlenen van uitzendkrachten door PostNL Pakketten. Het betreft zowel de uitbesteding van sorteerwerkzaamheden (productiecapaciteit) alsmede de leiding en toezicht op de medewerkers die de sorteerwerkzaamheden uitvoeren.’ Ook dat moet de rol van In Person als aannemer aannemelijk maken.

Als het concern in gebreke blijft, stapt de bond naar de rechter

Maar de Inspectie stelt vast dat de managers van In Person die voor toezicht en leiding moeten zorgen, alleen tijdens kantooruren werken. Terwijl het sorteerwerk vooral ‘s avonds en ‘s nachts wordt gedaan.

31 januari 2017

De Inspectie constateert dat In Person Outsourcing niet als aannemer functioneert en dus niet aan de wettelijk toegestane vorm van contracting doet. Zonder productiemiddelen, planningsgegevens en voorgeschreven werkwijze van PostNL kan ze het werk niet uitvoeren. PostNL bepaalt hoe en wanneer er wordt gewerkt. In Person heeft daar geen invloed op.

In het onderzoeksrapport staat ook: ‘PostNL Pakketten verbiedt In Person Outsourcing de salarissen van werknemers sterker te laten groeien dan vergelijkbare gemiddelde productensalarissen binnen de branche.’

En: ‘Het enige dat In Person Bemiddelingsbureau/ In Person International aan PostNL Pakketten levert is arbeidskrachten. Dit met tussenkomst van In Person Outsourcing. [...] In Person Outsourcing BV is alleen een rechtspersoon op papier.’

25 juli 2017

PostNL Pakketten stuurt per mail twee functiebeschrijvingen van sorteermedewerkers met salaristabellen. De Inspectie controleert de betalingen van een aantal arbeidskrachten van In Person die in een vestiging van PostNL de pakketten sorteerden. Zonder uitzondering ontvingen ze een lager salaris dan waar ze recht op hadden. Allemaal kregen ze minder toeslag voor het werken op onregelmatige tijden dan waarop ze aanspraak konden maken, oplopend tot vijftig procent minder toeslag op de zondagen.

De Inspectie constateert dat In Person Bemiddelingsbureau en In Person International zich niet hebben gehouden aan de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs en werknemers dus hebben onderbetaald.

22 september 2017

De Inspectie nodigt In Person uit een verklaring af te leggen. Die toelichting komt per mail op 9 oktober 2017. In Person verwijt de Inspectie dat ze geen hoor en wederhoor heeft toegepast. Terwijl alle standpunten en verklaringen van In Person integraal in het rapport zijn opgenomen.

2 november 2017

In het eindrapport oordeelt de Inspectie dat het verweerschrift van In Person een weergave geeft ‘van de situatie zoals die door partijen schriftelijk is vastgelegd’. ‘Uit onderzoek is gebleken dat deze schriftelijke situatie niet overeenkomt met de feitelijke situatie.’

30 november 2017

De FNV sommeert In Person per brief om werknemers binnen twee weken, dus voor 15 december, het loon te betalen waar ze recht op hebben en ‘alle onregelmatigheden (met terugwerkende kracht) te herstellen.’

5 december 2017

Werknemers van het pakketsorteercentrum in Waddinxveen bezorgen een brief met dezelfde strekking bij het hoofdkantoor van PostNL. Als het concern in gebreke blijft, stapt de bond naar de rechter.

Een leemte in de wet

Het onderzoek van de Inspectie toont een gapende leemte in de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs. Op overtreding van artikel 8 dat eerlijke betaling waarborgt, staat geen sanctie, niet eens een boete.

Ze kunnen ook eieren voor hun geld kiezen: dan geven ze de werknemers hun verdiende loon

Terwijl dit bedrog niet alleen de werknemers geld kost, maar ook de Nederlandse staat, in de vorm van gederfde premies en inkomstenbelasting.

Bedrijven die werknemers onderbetalen door gebruik te maken van schijnconstructies, lopen geen enkel risico, behalve misschien op reputatieschade. Als de vakbond geen melding maakt bij de Inspectie, kraait er geen haan naar. Werknemers kunnen fluiten naar hun rechtmatig loon.

Voor dit verhaal heb ik In Person en PostNL niet om commentaar gevraagd. Ik heb me gebaseerd op het rapport van een onafhankelijk toezichthouder. Als bedrijven het met de conclusie van dat rapport oneens zijn, kunnen ze die betwisten voor de rechter.

Ze kunnen ook eieren voor hun geld kiezen: dan geven ze de werknemers hun verdiende loon.

Update 8-12-2017: Op verzoek van de hoofdredactie geef ik drie dagen na het verschijnen van dit verhaal alsnog de reacties van de betrokken bedrijven. In Person geeft geen commentaar. PostNL verwijst naar In Person. Dat concern wil eerst de rapporten lezen van de Inspectie SZW voordat ze reageert op de nabetalingsclaim van vijf miljoen euro.

De rapporten van de inspectie zijn niet bijgevoegd wegens lopende juridische procedures.

Lees ook: