Ik ben homo en leef in Oeganda

Ik kan niet meer huilen. Ik verspil geen tranen meer aan beledigingen. Vanaf nu wil ik alleen nog maar lachen.

Ik ben Kikonyogo Kivumbi. Ik ben Oegandees en in 2007 kwam ik uit de kast. Op dat moment werkte ik bij een staatskrant, New Vision. Ik verloor mijn baan. De hoofdredacteur was streng protestants en ontving bovendien geld van Amerikaanse kerkelijke lobbygroepen die zich fel uitspreken tegen homoseksualiteit.

Ik heb nog bij andere kranten gewerkt, waaronder dagblad The Red Pepper , maar dat duurde niet lang. Je moet begrijpen dat er geen persvrijheid is in Oeganda. Wie het meeste geld heeft, bepaalt wat er in de krant staat of wat er op de radio gezegd wordt. De overheid, bedrijven en buitenlandse lobbygroepen kopen gewoon ruimte in de krant.

Nadat ik stopte als journalist ben ik gaan werken als activist en freelanceschrijver. Ook ben ik boer. Ik heb geluk gehad: omdat ik mezelf financieel kan onderhouden, kon ik uit de kast komen. Ik was niet afhankelijk van anderen en hoefde me dus niets aan te trekken van stigmatisering.

Mijn vrienden verloren hun baan

Toen ik uit de kast kwam, lieten vrienden me links liggen. Maar ik vond nieuwe vrienden. Ik koos ervoor om verder te gaan. Sommige vrienden zijn inmiddels weer bij me teruggekomen. Mijn familie heeft me altijd gesteund. Ik kom uit een gebied in Midden-Oeganda, waar homoseksualiteit niet zo’n probleem is. Totaal niet. We hebben altijd homoseksuele leiders gehad.

Meisjes zitten aan mijn billen om te kijken of ik echt een luier draag - de pastoor zegt immers dat homoseksuelen lekken aan de achterkant

Het is niet onmogelijk om een relatie te hebben als homo of lesbienne in Oeganda. Er zijn wat plekken waar je elkaar kunt ontmoeten, zoals bars of nachtclubs waar homo’s welkom zijn. Deze zijn niet openbaar homovriendelijk, maar bij de LHBTI-gemeenschap zijn ze bekend.

Ik heb een relatie, maar loop er niet mee te koop. Je moet heel voorzichtig zijn. Ook naar vrienden en familie. Veel homo’s hebben een vriendin, alleen maar om de buitenwereld te foppen.

Als de rest van de wereld niet meer meekijkt, blijf ik alleen achter met de pijn. Dan denk ik aan de scheldwoorden en de verloren vrienden, collega’s, familieleden en buren. Dan denk ik aan de meisjes die mijn billen aanraken om te kijken of ik daadwerkelijk een luier draag - de pastoor zegt immers dat homoseksuelen lekken aan de achterkant. Dan denk ik aan mijn vrienden die hun baan hebben verloren omdat ze bevriend zijn met mij, een homo.

Afluisterpraktijken

Daar houdt het niet op. Ik ben bang. Ik pieker over de veiligheidsdiensten die mijn persoonlijke gesprekken aftappen. Laatst is er in mijn auto ingebroken. Hebben ze afluistermateriaal geplaatst? Inlichtingenpersoneel huurt appartementen dicht bij mijn huis en kantoor. Ze houden in de gaten wie er komt en gaat. Undercoverklusjesmannen komen zogenaamd de waterstanden opnemen om zo in mijn huis rond te snuffelen.

De afgelopen dertig jaar leefde ik in angst. Soms overwoog ik zelfmoord. Maar ik wil niet meer bang zijn. Ik ben nu bijna veertig en heb besloten open te zijn over wie ik ben.

Ik wil elke instelling in dit land bezoeken om onze rechten op te eisen. Wanneer je hoort wat voor walgelijke benamingen president Museveni gebruikt voor homoseksuelen, wordt duidelijk dat verzet nodig is. Wij willen een maatschappij creëren waar ruimte is voor iedereen. Een plek waar iedereen mens kan zijn.

Zelfs nu de antihomowet is ingevoerd, denk ik er niet over om asiel aan te vragen in het buitenland. Dan zou ik vluchten en hebben de homofoben gewonnen. Natuurlijk ben ik bang, nu meer dan ooit. Ik leef bij het uur en weet niet wat me morgen te wachten staat. Misschien word ik gearresteerd, misschien wordt het mijn dood, maar ik blijf hier.

Homo’s als bliksemafleider

President Museveni gebruikt homo’s als bliksemafleider voor andere, échte problemen in Oeganda. Hier heerst structurele werkloosheid en institutionele corruptie –Museveni is al achtentwintig jaar aan de macht! De gezondheidszorg is erg slecht en mensen zijn ontevreden. Museveni en de homofoben gebruiken kwetsbare groepen in de samenleving als mikpunt. Zo leiden ze de aandacht af van hun eigen corruptie en fouten.

Museveni gebruikt kwetsbare groepen in de samenleving als mikpunt, om de aandacht af te leiden van corruptie

Er zou meer duidelijkheid moeten komen over de rol van buitenlandse, kerkelijke groeperingen. The Family Cult is een Amerikaanse lobbygroep, geleid door Scott Lively. Veel mensen in het Westen weten niets over de invloed van deze groep. Het is vrijwel onbekend dat zij een evangelicaal Oegandees netwerk sponsoren, dat achter de antihomowet zit. Ze spelen in op angsten in de samenleving en ontwijken een intelligente discussie over dit onderwerp.

Te vroeg voor homohuwelijk

Een van jullie lezers vroeg [als reactie op ons vorige stuk over homohaat op De Correspondent, red.] wat westerse activisten kunnen betekenen voor ons. Daarop zeg ik: het is noodzakelijk dat westerse activisten de sociale en politieke realiteit in mijn land begrijpen. Elk Afrikaans land werkt anders.

De kern in ons land is: pak de problemen van gewone mensen aan. Want als zij een beter leven hebben, hoeven ze geen zondebok te zoeken, en zal de situatie voor homo’s verbeteren. Onze bevolking is nu jong, vaak ongeschoold en analfabeet. Er is veel woede vanwege de werkloosheid. Hulpgeld van Nederland kan dus het beste gestoken worden in projecten die het leven van gewone mensen verbeteren.

Het is nu nog te vroeg om hier aan het homohuwelijk te denken. Een paar jaar geleden was er zogenaamd geen enkele homo in Oeganda. Langzaamaan kwamen steeds meer mensen uit de kast. Nu is er zelfs een gemeenschap; een LHTBI-familie. We doen het rustig aan, stap voor stap. We moeten geduldig zijn.

Dit artikel is uit het Engels vertaald door Daphné Dupont-Nivet.