Podcast: Hoe de ‘beste burgemeester ter wereld’ een stad voor iedereen maakte
In 2001 werd Bart Somers burgemeester van Mechelen. Hij trof een verloederde stad aan. Zeventien jaar later zijn Mechelaars trots op hun stad en hebben ze vertrouwen in de overheid. Somers vertelt met aanstekelijk enthousiasme over zijn onorthodoxe aanpak.
Mechelen is een stad van 85.000 inwoners waar tachtig verschillende talen worden gesproken. Er zijn welgeteld 138 verschillende nationaliteiten te vinden. Een broedplaats dus voor sociale onlusten en etnische spanningen, zou je verwachten. Maar niets is minder waar. Mechelen viert zijn diversiteit vandaag de dag als een kans, een buitenkans.
Dat is voor een goed deel op het conto te schrijven van Bart Somers (Mechelen, 1964), die al sinds 2001 burgemeester is van zijn geboortestad. Hij werd verkozen tot Beste Burgemeester van de Wereld 2016, waarbij hij onder anderen Ahmed Aboutaleb versloeg. Toen hij aantrad, trof hij een stad aan in verval. Van alle Belgen waren de burgers van Mechelen het minst trots op hun stad. Nu, amper zeventien jaar later, is dat precies andersom. Wat is daar precies gebeurd? Hoe heeft Somers dat aangepakt ?
De kern is dat hij zich niet heeft laten vangen door ideologische vooroordelen. Eerst heeft hij gezorgd voor veiligheid. Dat is cruciaal, zegt hij, om te kunnen bouwen aan vertrouwen. Veiligheidsbeleid is sociaal beleid.
De slachtoffers van onveiligheid leven namelijk in de verpauperde wijken. Dus heeft hij veiligheid ingezet om te verbroederen. Een voorbeeld uit velen: jongeren met een migratieachtergrond kregen in de zomer de verantwoordelijkheid voor speelplaatsen. Het wakkert de betrokkenheid aan.
Niet één jongere uit Mechelen is vertrokken richting IS
Hij is ervan overtuigd, als liberaal (in Nederland zou hij lid zijn van D66), dat in elke mens potentie schuilt. Iets dat van waarde kan zijn voor de maatschappij. En dat geldt dus voor alle inwoners van de stad, waar ze ook vandaan komen. Vandaar zijn ideaal van diversiteit.
Wat mensen nodig hebben is een combinatie van steun én eigen verantwoordelijkheid. Daarmee gaat hij voorbij aan links (dat alleen pampert) én populistisch rechts (dat stigmatiseert).
En hoe zit het dan met de radicalisering van moslimjongeren? Mechelen heeft een grote Marokkaanse gemeenschap. Jongeren uit deze groep zijn vatbaar voor de praatjes van ronselaars. Welnu, Somers benadrukt dat er niet één jongere vertrokken is richting IS. Uit Antwerpen honderd. Uit Brussel tweehonderd. Mechelen ligt er, geografisch, precies tussenin. Het kan geen toeval zijn.
Het klinkt misschien te mooi om waar te zijn, als een sprookje, als de pr-taal van een gehaaid politicus. Ik denk dat je er anders tegen aankijkt als je de geschiedenis van Bart Somers kent. Luister daarom naar deze open en gedreven burgemeester van Mechelen, die in zijn stad op handen wordt gedragen.