Wat het Nederlandse voetbal nu nodig heeft: nieuwsgierigheid

Nauwelijks stond de Duitsland met 1-0 achter tegen Zweden, of Ronald de Boer componeerde een tweet waar de frustratie vanaf droop. Tenminste, als ik de tweet goed begrijp, want heel samenhangend was hij niet.

Maar volgens mij bedoelde De Boer ongeveer dit: ‘Zo zie je maar weer mensen: al dat gelul over ‘#kennis’, over die rottige #laptoptrainers, over die nieuwlichterij uit Duitsland, dat moeten we niet al te serieus nemen. Het Nederlandse voetbal komt er vanzelf weer bovenop.’

De houding van De Boer is illustratief voor de zelfgenoegzame houding van veel prominenten in het Nederlandse voetbal – een herensociëteit van ex-spelers en verslaggevers die resistent zijn geworden voor ideeën van buiten de sociëteit.

Bijvoorbeeld voor de ideeën uit Duitsland, waar ze de afgelopen jaren hebben ingezet op jeugdopleiding, op tactiek, op technologie, en op vernieuwing in het trainersvak – ex-spelers krijgen daar niet automatisch meer de mooiste trainersbanen.

Het mag onbekend zijn, het mag onwennig zijn, en misschien zelfs een beetje bedreigend. Maar je zou ook zeggen dat het interessant is – zeker voor mensen zoals De Boer, die betaald worden om op televisie over voetbal te praten: wie weet kun je je kijkers wat nieuws vertellen.

Maar ja, dan moet je wel even uit je comfortzone komen – en daar zit het nu net zo lekker.

Het gaat om de ideeën

Diezelfde luie mentaliteit was een dag eerder ook al te zien, toen Argentinië kansloos verloor van Kroatië. Of beter gezegd, toen de bondscoach van Argentinië, Jorge Sampaoli, kansloos verloor van Kroatië.

Sampaoli en zijn ideeën over voetbal waren vorig jaar onderwerp geweest van een kortstondig hypeje. Sampaoli staat voor een type voetbal dat wij Nederlanders in theorie mooi vinden, maar in de praktijk vergeten te spelen. Bij Universidad de Chile, bij de nationale ploeg van Chili, en bij Sevilla had hij die ook met succes in de praktijk gebracht. Op Catenaccio.nl had Pieter Zwart erover geschreven.

Het enthousiasme voor Sampaoli gold minder voor de man dan voor zijn ideeën. Niettemin: toen hij in de begin 2016 bij Chili stopte, en dus een nieuwe club of land kon trainen, ontstond er onder de hashtag #sampaolinaarzeist een niet geheel serieuze Twitterlobby om hem Danny Blind op te laten volgen. (De KNVB zit in Zeist.)

Voorjaar 2017 herleefde die lobby. En was er zelfs daadwerkelijk contact tussen Sampaoli en de KNVB. En dat stond vele sociëteitsleden blijkbaar nog in het geheugen gegrift. Dus toen Argentinië tegen Kroatië verloor, stonden ze te dringen om Sampaoli, zijn tatoeages, en de kleine nerds die hem op het schild hadden gehesen, op hun plek te zetten.

En nu stil, mannetjes!

Een richtingenstrijd in de voetbalvolgers

Nu zijn het maar tweets, maar zoals voetbalcolumnist Paul Onkenhout afgelopen weekend in deVolkskrant schreef, leggen de reacties ‘een richtingenstrijd in de volgerskaravaan van het voetbal’ bloot.

De scheidslijn lag – aldus Onkenhout – tussen de voetbalvolgers die van tactiek en data en feiten hielden (een ‘luidruchtige progressieve beweging’), en zij die kennelijk wat anders deden. (Noot: journalist Pieter Zwart en ik worden in de column genoemd als leden van de ‘beweging’.)

De ideeën zijn niet perfect, hun vertolkers zijn niet onfeilbaar; maar ze zetten minstens aan tot denken

Ik zou het iets simpeler beschrijven: wij (en anderen) hebben interesse in goede voetbalideeën, ongeacht waar ze vandaan komen. Wat proberen die trainers en spelers en bestuurders nu eigenlijk te doen? Wat denken ze? Hoe proberen ze – of het nu lukt of niet – grip te krijgen op dat complexe spel?

En er was – en is – veel interessants te begrijpen: van een beroemde Catalaanse coach, tot een Deense club met een moeilijke naam die aan de hand van data spelers scout. Van een speelwijze - Gegenpressing - die klinkt als een medische ingreep, tot een onbekende Limburgse trainer die in Portugal heeft geleerd hoe je tactiek traint.

De ideeën zijn niet perfect, hun vertolkers zijn niet onfeilbaar, en mainstream zijn ze niet per se. Wat ze wel doen: ze zetten aan tot denken – zeg maar precies wat het Nederlandse voetbal in de jaren zeventig groot maakte.

#kennis!

Een blinde vlek voor alles wat niet Nederlands is

Maar de sociëteit is dit vergeten, of vindt dit te vermoeiend, of vindt het gewoon onzin.

Voor alle duidelijkheid: ja, Duitsland speelde tegen Mexico slecht. En ja, Argentinië was tegen Kroatië een puinzooi. Maar dat betekent niet dat de Duitse ideeën opeens waardeloos zijn, of dat het werk van Sampaoli bij eerdere teams onzinnig is.

En toch is dat wat we kennelijk moeten concluderen – na een verliespartij (Argentinië) en nog tijdens een dreigende verliespartij (Duitsland). Ik vind het een wonderlijke mentaliteit voor mensen die professioneel nieuwsgierig zouden moeten zijn.

Misschien is het gewoon een variant op scorebordjournalistiek - coach/team X verliest en is dus slecht. Misschien is het een overblijfsel uit de tijd dat we een leidend voetballand waren – en dat het buitenland dus meer diende om ons te bewonderen, dan om er iets van te leren.

Of misschien komt het omdat de Nederlandse voetbalvolgers zich met name op het Nederlandse voetbal richten, omdat het publiek daar het meeste in is geïnteresseerd. (Wat volstrekt logisch is, trouwens.) En dat je daarom een blinde vlek hebt voor veel wat zich buiten de landsgrenzen afspeelt.

En als je dan ziet dat die ideeën succes hebben, en toch aandacht krijgen, dan wil je ze – blijkbaar – niet alleen negeren, maar ook verwerpen. (Cognitieve dissonantie noemen psychologen dat.)

Wel zo makkelijk, want dan blijft je wereldbeeld intact en zo.

De Beweging heeft gelijk, want Toni Kroos scoort

Natuurlijk - wat ik hier schrijf is navelstaarderij. Maar het is navelstaarderij met een doel. Want ik denk dat het voetbal gebaat is bij een nieuwsgierigere voetbaljournalistiek.

Dit soort windvaananalyses zoals die van De Boer zijn precies wat we niet nodig hebben. Een derderangs voetballand dat met derderangs analisten probeert tweederangs te worden – nee, ik denk ook niet dat dat gaat lukken.

Toch lijkt dat het plan van de sociëteit. We moeten hen met rust laten en vooral het buitenland niet kopiëren. (Stel je inderdaad voor dat er hier gebeurt wat er in Duitsland gebeurt met de #laptoptrainers. Dan raken al die ex-profs hun abonnement op de mooiste baantjes nog eens kwijt!)

Ik heb een ander voorstel: als het woord kopiëren tegenstaat, als dat onze trots krenkt, laten we dan voetbalideeën gaan stelen. Laten we open en opportunistisch kijken naar wat werkt. Ongeacht wie het zegt, ongeacht wie het doet. De enige regel is dat het ons beter maakt.

Je kunt maar beter luisteren. Want Toni Kroos scoorde in de laatste minuut, Duitsland won van Zweden, en dus hebben wij van De Beweging na-tuur-lijk gelijk.

Meer lezen?