Moet je mensen belonen voor ‘normaal’ gedrag?
Even vooraf: heb je al meegekregen dat er misschien een Engelstalige uitbreiding van De Correspondent komt, met een internationale redactie?
Als je me op Twitter volgt vermoedelijk wel, want ik heb er heel wat tweets aan gewijd. Maar zo niet: woensdag is de crowdfundingcampagne van start gegaan. Heel wat bekende journalisten, academici en activisten doen mee, onder wie Nate Silver van website FiveThirtyEight, Rosanne Cash, Jimmy Wales (oprichter van Wikipedia) en Beau Willimon (de maker van House of Cards).
Wil je dit ook steunen? Kijk dan op de site van The Correspondent of lees het stuk van Rob Wijnberg over waarom we dit doen.
Neymar verdient geld als hij voor zijn fans applaudiseert
Leuke vondst uit Football Leaks-documenten: de Franse voetbalclub Paris Saint-Germain betaalde zijn spelers grof geld voor goed gedrag.
Zo kreeg sterspeler Neymar 2,5 miljoen euro als hij een heel seizoen geen kritiek zou hebben op de trainer, en zouden hij en andere spelers extra geld krijgen als ze de supporters voor en na wedstrijden zouden begroeten en bedanken.
Wat er precies in de contracten stond, werd me niet duidelijk. Gaat het bijvoorbeeld om interne kritiek op de trainer, of kritiek in de media? En wat is precies de definitie van ‘kritiek’? Dat maakt nog wel uit.
Maar voor de beeldvorming deerde dat niet. Het nieuws riep snel verontwaardiging en hoongelach op. Waarom zou je normaal gedrag belonen? Je beloont toch ook niet iemand voor het eten met mes en vork?
Is het lelijk? Ja. Maar is het effectief?
Die verontwaardigde reacties zijn ergens logisch. Het idee dat een speler alleen maar naar het publiek klapt omdat hij er geld voor krijgt, wringt. Maar verontwaardiging is ook niet heel boeiend, vind ik.
Vergeet even je morele oordeel – dat kan altijd nog – en vraag je af of zo’n systeem werkt. Op Twitter nam ik daar een voorschot op, door te schrijven: ‘Je kunt er schande van spreken, je kunt het slim vinden’. Best wel dom, want ik weet niet of het werkt.
Door die domme tweet kwam er wel interessante informatie mijn kant op. Gedragswetenschapper Reint Jan Renes meldde zich op Twitter, met verwijzingen naar onderzoek, en zei: nee, dit werkt niet. En via politicoloog en ex-sportbestuurder Chris Anderson kreeg ik een stuk van een Franse econoom uit sportkrant L’Equipe.
Twee jaar terug was PSG’s systeem namelijk al openbaar geworden, nadat een speler in een interview medespelers had beledigd en daarmee een clausule schond. De strekking van het stuk (maar Google en ik zijn niet feilloos in het Frans) is dat dit soort financiële prikkels niet werkt.
Het stuk haalt het klassieke voorbeeld aan van de Israëlische kinderopvang die met een boete wilde voorkomen dat ouders hun kinderen te laat kwamen ophalen. Het effect was het tegenovergestelde: ouders kwamen juist vaker te laat, omdat ze het met een (geringe) boete konden afkopen.
Sociale normen (iets doen omdat het hoort) en marktnormen (iets doen omdat je ervoor betaald krijgt) zouden elkaar verdringen, aldus gedragseconoom Dan Ariely. Investeren in sociale normen is vermoedelijk effectiever. Idealiter kweek je die al in de jeugopleiding.
PSG wil Neymar niet opvoeden; PSG wil Neymar geweldig laten voetballen
Oké.
Maar verplaats je nu in het management van Paris Saint-Germain. Hen gaat het niet om de lange termijn; ze zijn Neymar c.s. niet aan het opvoeden. Ze willen dat Neymar c.s., spelers aan wie de club tientallen miljoenen euro’s per jaar betaalt, zich nu goed gedragen, nu presteren.
Jonge mannen die miljoenen per jaar verdienen – en daardoor misschien hun gevoel voor normaal gedrag een beetje zijn kwijtgeraakt. Jonge mannen wiens woorden, al dan niet uit context getrokken, een ondermijnend effect kunnen hebben op de hele club.
De cohesie in een ploeg is een broos bouwwerk. Een paar slechte resultaten, een paar onhandige opmerkingen, en je hebt een rel die weer tot meer onrust, slechte prestaties, trainerontslag etc. kunnen leiden.
Dat wil je dus voorkomen – in dit geval vrij letterlijk koste wat kost.
Context: best belangrijk
Met andere woorden: de context lijkt me nogal uit te maken voor hoe prikkels werken. En PSG is een bijzondere context.
Puur toevallig kwam het Israëlische onderzoek ook ter sprake in de podcast (luistertip) van collega’s Jesse en Rutger met econoom Robert Dur, over beloningen en intrinsieke motivatie (vanaf minuut 20). Korte samenvatting: het is heel lastig te generaliseren over de werking van beloningen of straffen.
Dus: de resultaten van de kinderopvang uit Israël zeggen niet noodzakelijk iets over voetbalmultimiljonairs in Parijs. Nog een verschil: wat PSG doet is geen straf, maar een beloning. Ik heb de auteur van het paper over de kinderopvang gemaild met de vraag wat hij van de PSG-casus vindt (alsook de Franse econoom die het stuk in L’Équipe schreef), maar nog geen antwoord gehad.
Van PSG kreeg ik wel een antwoord op wat vragen. De media-aandacht voor de club is een van de redenen die ze noemden voor het beleid. ‘De spelers worden erop gewezen dat deze ‘gezondverstandregels’ nodig zijn omdat de club onder het vergrootglas van de media ligt.’
Maar als dit gaat om gezondverstandregels, waarom zou je er dan een vergoeding tegenover stellen? Kun je niet anders bewerkstelligen dat spelers zich aan die regels houden? Blijkbaar niet. Maar waarom? Op vervolgvragen heb ik van PSG nog geen antwoord gekregen.
Dit hele gebeuren roept bij mij ook nog een andere vraag op: wat is eigenlijk ‘normaal gedrag’? Waarvoor betaal je, waarvoor niet? Als ik nog wat interessants te horen krijg, deel ik het hier. Heb je er zelf een inzicht over, dan lees ik dat ook graag.
Tot slot: na twee weken ziek en ziekig zijn, ben ik weer zo goed als fit. Er komen weer (grote) stukken aan.
Lees-, kijk, luistertips
- De site Joe schreef een mooi stuk over de opkomst van de kleine Spaanse club Eibar.
- De NBA maakte een schitterend filmpje over LeBron James, sinds deze week in de top vijf van NBA-spelers die de meeste punten wisten te scoren – en Wilt Chamberlain, de speler die hij inhaalde. Laat dit filmpje een inspiratie zijn voor voetbalclubs en -bonden.
- Football Leaks had in zijn vorige editie al een held: de vader van Martin Ødegaard. Die weigerde een belastingontwijkende constructie aan te gaan bij het contract van zijn zoon. De held van de nieuwe documenten is Chelsea-speler Ngolo Kanté, die de mogelijkheid kreeg om belasting te ontwijken, maar die mogelijkheid afwees.
- BBC2 zond het schitterende They Shall Not Grow Old uit. Lord of the Rings-regisseur Peter Jackson gaf de schokkerige, Charlie Chaplin-achtige zwart-witfilms kleur. Opeens wordt de Eerste Wereldoorlog levendig.
- Er zijn diverse verhalen over voetbal tijdens de Eerste Wereldoorlog. De beroemdste is de wedstrijd tussen Franse en Duitse soldaten tijdens het kerstbestand van 1914. Iets minder bekend is dat de slag om de Somme begon met een strakke voorzet.
- NRC Handelsblad publiceerde een verhaal over voetbaljournalistiek en datagebruik, waarvoor ik ook ben geïnterviewd. Voor de helderheid: ik vind wedstrijdbezoeken niet overbodig. Maar als het je gaat om het spel beter te begrijpen, dan denk ik dat de perstribune niet de beste plek is – en een knellende deadline niet de beste omstandigheid.
- De documentaire Schone Schijn – over een ondernemer die zich veel succesvoller voordoet dan hij is, om daarmee succes te behalen – deed me denken aan The Office, over de narcistische manager David Brent. Bij The Office was de plaatsvervangende schaamte zo groot dat ik continu wilde wegzappen. Maar omdat het fictie is, bleef ik kijken (en zag wel dertig herhalingen). Schone Schijn is werkelijkheid, en dat maakt het des te bijzonderder (en pijnlijker). Met veel gêne keek ik het toch uit. Een briljante documentaire.
- Golf en data-analyse gaan heel goed samen. Echt een onderwerp dat ik nog eens moet oppakken.
- Antoine Duval van het Asser Instituut schreef een lange analyse over Football Leaks.
- Carmelo Anthony was een geweldige basketballer, totdat het spel tactisch veranderde, en hij niet meer zo goed mee kon. Dit stuk legt dat goed uit (en ik moest aan Rafaël van der Vaart denken; een geweldige speler, die misschien net iets te laat is geboren).
- Bijna een jaar oud, en in het Duits: een stuk over talent en geluk onder operazangers.