Dit kosten de plannen van Forum voor Democratie

Nu we weten waar de uil van Minerva naar verwijst, wat Thierry Baudets favoriete Wagner-opera is, en we de herkomst van het woord boreaal doorgronden, luidt de volgende vraag: wat staat er eigenlijk in het partijprogramma van Forum voor Democratie?^* En, minstens zo belangrijk: wat kost het?

Voor de meeste politieke partijen is het kostenplaatje betrekkelijk eenvoudig te vinden. Maar wat het partijprogramma van Forum voor Democratie kost weten we niet, omdat de partij weigert haar programma door te laten rekenen. ‘Het Centraal Planbureau is de grootste verspreider van nepnieuws’, beweerde Baudet een paar jaar geleden al.^*

Nou bepaalt wat iets kost voor een belangrijk deel of iets ook kan. Dus leek het mij een goed idee te bekijken in hoeverre wat Baudet zegt te willen, financieel haalbaar is.

Niet met een vooropgesteld plan om de partij zwart te maken. Ook niet met een vooropgesteld plan om de partij de hemel in te prijzen. Wél met een donkerbruin vermoeden dat Thierry Baudet meer kaas heeft gegeten van Spengler dan van spreadsheets.

Nog één woord vooraf: deze berekeningen zijn niet meer dan mijn beste inschatting. Wie betere cijfers heeft, en die beter kan onderbouwen: ik hoor het graag.

De inkomstenbelasting, nu veel, veel, veel kleiner

Om te beginnen wil het Forum voor Democratie (FvD) een belastingvrije voet van 20.000 euro. Van jouw belastbaar inkomen mag je voortaan 20.000 euro aftrekken. Vervolgens wil de partij een ‘tweetaks’ invoeren: één schijf van 20 procent, en één schijf van 35 procent.

Dit is zonder twijfel het duurste onderdeel van het FvD-programma. En gelijk het moeilijkst te doorgronden.

Dus belde ik Bas Jacobs, professor overheidsfinanciën aan de Erasmus Universiteit. Na vijftien minuten de plannen op een rijtje zetten riep Jacobs uit: ‘Ja, nu is het me duidelijk!’ Mij was het nog steeds niet duidelijk. Het enige wat mij zo langzamerhand duidelijk werd: de hel bestaat uit negen kringen, de buitenste wordt bevolkt door belastingschijven, dan komen de heffingskortingen, dan de aftrekposten, de toeslagen, de…

‘Dit gaat knap lastig worden’, verzuchtte ik.

Ik zal je mijn barre beslommeringen in spreadsheets besparen

Afijn, ik zal je mijn barre beslommeringen in spreadsheets besparen. Maar na een dag of wat vond ik een manier om een plausibele schatting te maken. ‘Dik in orde als eerste benadering’, was het genadige oordeel van professor Jacobs.

De ‘radicale vereenvoudiging’ van de inkomstenbelasting blijkt maar liefst 105,2 miljard euro te kosten! En zo laat Baudet op slag bijna driekwart van de inkomstenbelasting verdwijnen.

Maar daarmee zijn we er nog niet. Forum wil namelijk ook het belastingtarief op winstuitkeringen van bedrijfseigenaren verlagen van 25 naar 15 procent. Geen enkele andere partij stelt dit voor, en winstuitkeringen zijn onvoorspelbaar, dus het is lastig cijferen, maar ik schat: 0,5 miljard per jaar.

Verder wil FVD de erf- en schenkbelasting afschaffen. Dat kost 1,8 miljard euro per jaar, aldus het CPB. Ook wil FvD de zelfstandigenaftrek naar 10.000 euro, dat is 0,6 miljard euro. En, de mkb-winstvrijstelling een procentpunt verhogen (0,1 miljard). 

Alles bij elkaar zou de overheid per jaar 108,2 miljard euro minder binnenkrijgen. Dat is meer dan we met zijn allen aan gezondheidszorg uitgeven.

Meer defensie, onderwijs, politie, et cetera, et cetera

Maar we zijn er nog niet. Volgens de website wil de partij ook 5,7 miljard euro per jaar investeren in Defensie.

Verdere substantiële kostenposten in het programma van Forum:

• het eigen risico moet omlaag (kosten: zo’n 1,9 miljard euro);
• de pensioenleeftijd moet naar 66 (kosten: 2 miljard euro in 2021 oplopend naar 12 miljard euro in 2060);^*
• de basisbeurs moet terug (kosten: 0,2 miljard euro);
• de salarissen van docenten moeten omhoog (kosten: 0,7 miljard);
• de salarissen van politieagenten moeten omhoog (kosten: 0,4 miljard);
• er moet een landelijk glasvezelnetwerk komen (kosten: ‘miljarden’, aldus Baudet zelf).

Daarnaast zijn er nog posten die zo vaag zijn geformuleerd dat het onmogelijk is om er een prijskaartje aan te hangen: het maximeren van de eigen bijdrage in de Wet maatschappelijke ondersteuning, het herinvoeren van grenscontroles, meer investeren in onderwijs, het afschaffen van de btw voor elektrisch rijden en ‘relatief hoge uitkeringen bij werkloosheid’. Hoeveel Forum hier precies aan wil uitgeven staat er niet bij, dus houden we de kosten hier, puur voor de vorm, op nul euro.

En daarmee is het kostenplaatje van het FVD-programma compleet: 129,1 miljard euro.

Acquirit qui tuetur

Wat leidt tot de onvermijdelijke vraag: hoe wil Forum dit betalen?

Ik neem aan dat Forum de algemene heffingskorting (19,6 miljard) laat verdwijnen, de arbeidskorting mindert (7,9 miljard) en de hypotheekrenteaftrek (10,6 miljard) afschaft. Ook zegt Baudet te willen stoppen ‘met het rondpompen van belastinggeld (toeslagen)’. Dus, vul ik voor de partij in, wil FvD de zorgtoeslag (5,5 miljard), de huurtoeslag (3,3 miljard), de kinderbijslag (3,2 miljard) en de kinderopvangtoeslag (2,3 miljard) afschaffen.

Daarnaast wil de partij bezuinigen op ontwikkelingshulp (4,2 miljard), de publieke omroep (0,9 miljard) en klimaatbeleid (2,2 miljard).^* Ik ga ervan uit dat de partij in zijn geheel gaat stoppen met deze drie.

Het is niet helemaal duidelijk of FvD dit wil, maar ik geef ze erbij: opbrengst vergunningen voor softdrugsteelt (opbrengst: 0,2 miljard), de 30 procent-regeling voor buitenlandse werknemers afschaffen (0,9 miljard), goedkoper geneesmiddelen inkopen (0,4 miljard).

De overheid moet elk jaar 5 procent krimpen, vindt Baudet. ‘Dat moet gewoon een wet worden’

Ergens in het partijprogramma vond ik ook nog een zinnetje waar staat dat FvD ‘tientallen miljarden’ wil besparen aan onbeschreven subsidies. Welke dat zijn, blijft onvermeld.

In praatprogramma’s beweert Baudet soms ook dat hij eenvoudig besparingen gaat vinden. Zo zei hij in het programma Business Class dat de overheid elk jaar met 5 procent moet krimpen. ‘Dat moet gewoon een wet worden’, voegde hij eraan toe. Elk jaar 5 procent? Dan blijft er in 2050 nog maar een vijfde overheid over. Waar wil hij op bezuinigen dan?

Zolang er geen concreet lijstje ligt, moet ik het hierbij laten. Voor wie de score bijhoudt: we zijn er nog lang niet. De totale opbrengsten van Forum zijn: 62,4 miljard.

Onvergeeflijk op dit niveau

Als ik het sommetje afmaak, dan kom ik uit op een tekort van 66,7 miljard (zo’n 8,8 procent van het Nederlandse bbp).

Dit is een astronomisch bedrag. Ongeveer twee keer de begroting van het ministerie van Onderwijs. Ter vergelijking: bij de laatste verkiezingen was de partij met het grootste geraamde tekort de PvdA (12,8 miljard).

Wat mij op de vraag brengt: wat wil Baudet nu echt? Dit programma is namelijk zo goed als onuitvoerbaar gezien de kosten. Niemand – ik vermoed ook Baudet niet – wil het begrotingstekort tot deze proporties laten oplopen.

Tja, het is ook niet eenvoudig – cijfers. Een maand geleden misrekende staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat, CDA) zich bijvoorbeeld over de energierekening van Nederlandse huishoudens. Die viel 334 euro duurder uit dan zij had voorgespiegeld.

‘Onvergeeflijk’, oordeelde Baudet toen.^* ‘Als je je op dit niveau honderden euro’s kan vergissen, dan ben je echt niet geschikt voor je functie.’

Meer lezen?