Beste,

Ik weet nog toen mijn hoofdredacteur bij Natuur & Techniek me opdroeg om de ‘vloek van Toetanchamon’ te onderzoeken.

Delftse techneuten wilden het graf van prins Willem van Oranje openen en nu was er een Poolse historicus die waarschuwde dat dat een heel slecht idee zou zijn. Delftenaren hadden waarschijnlijk niks te vrezen van een bovenaardse vloek, maar dan toch zeker wel van iets nog veel vreselijkers.

Schimmels. Schimmels uit het graf. Schimmels die het einde betekenden van menig grafschenner. De hoofdredacteur geloofde er alvast geen drol van.

Dus ik naar het CBS.

Naar het Centraalbureau voor Schimmelcultures in Utrecht, welteverstaan. Aldaar nam mycoloog Rob Samson al mijn grafzorgen weg. Het werd een boeiend gesprek. Zoals dat gaat met experts: schimmels gingen echt voor me leven.

Voor het eerst realiseerde ik me ook dat schimmel echt óveral is. Dat als ik adem, ik niet alleen lucht inadem maar ook allerlei gekke deeltjes. Who knew!

Samson zei dat we omgeven zijn door schimmels: ‘Elk gezond mens heeft een afweersysteem om daarmee om te gaan. Een boswandeling maken vinden we heel gezond. Nou, daar zweven miljoenen sporen per liter lucht rond. En het doet je niks.’

Mensen met verzwakte afweersystemen, zoals aids- of kankerpatiënten, moeten geen schimmel tegenkomen. Maar de rest van ons gedijt er wel bij. Een afweersysteem moet ook geregeld wat te doen hebben, anders wordt het lui en kan het nergens meer tegen. (Collega Polak schreef daar laatst

Samson: ‘Daarnaast zit ik al veertig jaar met mijn neus op de schimmel. Letterlijk, want ik rook vroeger regelmatig aan schimmelcultures, waarbij ik héél veel sporen inademde. Ik leef ook gewoon nog en ik heb nog nooit een schimmelinfectie gehad.’

Haal gerust adem.

Een nieuwe wind in de lucht

Maar wat als we als mens geheel nieuwsoortige deeltjes inademen? Deeltjes die er niet allang al waren, maar deeltjes van eigen makelij, zoals plastic?

We kennen het plasticprobleem vooral van de plasticsoep. Van het grote, zichtbare plastic. Plastic dobbert ergens op zee en zeeschildpadden zien er kwallen in, walvissen denken dat het plankton is, zeepaardjes klampen zich vast aan wattenstaafjes. Treurig natuurlijk.

Maar net als schimmel heerst plastic ook in de lucht. In buiten- én binnenlucht. Als microplastics, die we inademen en doorslikken. Kan ons lijf ook die deeltjes prima hebben, of zitten we met een probleem?

Ik bezocht een conferentie van wetenschappers die precies dit willen uitzoeken. De één was bezorgder dan de ander:

Er zit plastic in de lucht, er zit plastic in je poep. Maar bereikt het ook je hersenen of ongeboren kind? Microplastic is een belangrijke component van huisstof. Er hangt een grauwsluier van plastics over het milieu, zeggen experts. Dan is de vraag: dus? Lees hier de repolyse

‘Plastic vervuiling wordt wel gezien als een klassiek voorbeeld van marktfalen’, zegt ecotoxicoloog Heather Leslie van de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Sommige partijen worden rijk, andere partijen zitten met bergen aan afval, additieven en wie weet ook plastic deeltjes in hun bloed.’

Lang heb ik me niet in plastic willen verdiepen, want: hype. En omdat ik wetenschappers altijd hoorde zeggen dat plastic ten opzichte van andere millieuproblemen als overbevissing of oceaanverzuring.

Maar wat betreft die microplastics blijkt dat in z’n geheel nog onduidelijk. Nu lees ik steeds meer interessante dingen over plastic. Zoals dat de recycling van plastic haast ondoenlijk is.

Vox leerde me een in dat kader: wish cycling, de ‘goedbedoelde poging om niet-recyclebare stoffen te recyclen, wat alleen maar vervuiling en meer afval veroorzaakt’.

Jarenlang was de boodschap dat we meer moeten recyclen. Nu lijkt er geen infrastructuur te zijn die dat recyclen van plastics ook echt regelt. Kunnen we plastic dan alleen maar verplaatsen?

Op de hoogte blijven van m’n avonturen in niet-mensland? Ik schrijf over die andere 99 procent van de wereld: van pluizige pauwspin tot mens-varken-hybride. In deze mail houd ik je geregeld op de hoogte van vragen die ik heb, stukken die ik schreef of mooie wetenschapsverhalen van anderen. Schrijf je hier in voor mijn wekelijkse mail