Maandag verdrievoudigde farmaceut Essential Pharma de prijs van Priadel, een medicijn tegen bipolaire stoornissen. In plaats van 4,76 euro kost het middel

Psychiaters en hun patiënten Door deze prijsstijging moeten patiënten een flink deel van de kosten uit eigen zak betalen. Pech voor de patiënten, kassa voor Essential Pharma.

Deze plotse prijsverhoging is een voorbeeld van een businessmodel in de farmaceutische industrie dat enkele jaren geleden de kop opstak. Dat leg ik even uit.

Wat is er precies gebeurd?

het actieve bestanddeel van het geneesmiddel dat plots zoveel duurder werd, is al een oud beestje. Het werd in 1949 voor het eerst gebruikt als middel tegen bipolaire stoornissen. Op het middel rust al lang geen patent meer en in Europa zijn er nog maar enkele varianten van op de markt.

Daarin zag het van oorsprong Amerikaanse Essential Pharma een buitenkansje. Het farmaceutische bedrijf kocht in 2017 Camcolit, een van de medicijnen op basis van lithium, en verdrievoudigde de prijs.

Door die prijsstijging schakelden veel psychiaters over naar het voorschrijven van Priadel, de enige andere pil op de Nederlandse markt die lithium bevat. Vervolgens kocht Essential Pharma ook de rechten op Priadel.

Daardoor had het bedrijf plots een monopolie te pakken. Het bezat alle geneesmiddelen op basis van lithium die in Nederland beschikbaar zijn. Nu Essential Pharma ook de prijs van Priadel verhoogt, hebben de patiënten dus geen alternatief meer.

Dus Essential Pharma heeft dit medicijn niet zelf ontdekt of onderzocht?

Nee. Veel farmabedrijven verdienen hun geld door Van deze middelen moeten ze dan aantonen dat ze voordat ze de medicijnen op de markt mogen brengen. Als dat lukt, krijgen ze van het gedurende een aantal jaar het alleenrecht om deze medicijnen te verkopen.

Farmabedrijven met het alleenrecht op een geneesmiddel vragen er vaak buitensporige prijzen voor. Dit rechtvaardigen ze door te verwijzen naar de enorme investeringen die ze gedaan hebben om dat medicijn op de markt te brengen.

Die rechtvaardiging kan Essential Pharma niet gebruiken om de prijsverhoging van Priadel te verklaren. Voor wat het bedrijf deed, waren geen wetenschappers of klinische studies nodig, enkel kapitaal en een gebrek aan moreel besef.

Het businessmodel is eenvoudig: je gaat op zoek naar een medicijn dat sommige patiënten echt nodig hebben, maar waarvan er nog maar enkele varianten op de markt zijn. Die koop je dan op, zodat je de enige leverancier van die pillen bent. Daarna verhoog je de prijs. De patiënten hebben dan geen keuze meer. Het is hun geld of hun gezondheid. Ook overheden, die vaak een deel van de kosten voor medicijnen dragen, zijn de dupe.

Is dit de eerste keer dat bedrijven deze strategie volgen?

Nee hoor. Het bekendste voorbeeld is de Amerikaan Martin Shkreli. Zijn bedrijf, Turing Pharmaceuticals, kocht in 2015 een pil tegen een toxoplasmose, een zeldzame maar ernstige ziekte. Iets later verhoogde hij de prijs van dat medicijn met ongeveer 5.000 procent:

Shkreli was niet de enige die ontdekte dat je over de rug van patiënten eenvoudig veel geld kan verdienen. In het Verenigd Koninkrijk verhoogde Advance Pharma de prijs van een middel tegen een schildklieraandoening met De prijs van Syntocinon, een middel om heftige bloedingen tijdens een bevalling te voorkomen, werd in Denemarken door CD Pharma met

In al deze gevallen slaagden de farmabedrijven erin om een monopoliepositie te verwerven en deze dan schaamteloos uit te buiten.

Waarom is er dan geen andere fabrikant die dit medicijn goedkoper aanbiedt?

Dat is niet zo eenvoudig. Stel dat je een geneesmiddelenfabrikant bent, en een nieuw en goedkoper geneesmiddel op basis van lithium op de Nederlandse markt wilt brengen, dan moet je een opstellen waarin je, onder andere, aantoont dat jouw nieuwe pil gelijkwaardig is aan het bestaande geneesmiddel. Dat dossier moet je dan voorleggen aan het dat beslist of jij een handelsvergunning krijgt.

Deze hele procedure kost best wat tijd, gemiddeld twee jaar. Gedurende die periode heeft de monopoliehouder dus vrij spel.

Kan je om het even welke prijs vragen voor medicijnen?

In sommige landen wel. In Amerika is er bijvoorbeeld geen maximumprijs voor geneesmiddelen. Vandaar dat Shkreli en andere gewetenloze kapitalisten kunnen vragen wat ze willen.

In Nederland is dat gelukkig niet zo. Hier kan de overheid Daardoor kon Essential Pharma de prijs van Priadel en Camcolit wel verdrievoudigen, maar niet nog verder verhogen.

Is dit eigenlijk legaal?

Dat is geen eenvoudige vraag. Er is geen duidelijke regelgeving die deze roekeloze speculatie met geneesmiddelen verbiedt.

Wel probeert men in Europa de ergste excessen op basis van het Dit gebeurt met wisselend succes. In 2017 werd farmabedrijf Pfizer veroordeeld omdat het de prijs van Epanutin, een middel tegen epilepsie, verhoogde van 2,83 pond naar 67,50 pond. Pfizer ging hiertegen in beroep en won.

Meer lezen?

Als we medicijnen aan de markt overlaten, kan een gewone infectie weer dodelijk worden Geneesmiddelen worden gemaakt en verkocht door meestal beursgenoteerde bedrijven. En dat is problematisch. Want farmaceuten zijn niet happig op het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen waar zij – en de aandeelhouder – weinig aan kunnen verdienen. Zoals broodnodige nieuwe antibiotica. Lees het verhaal van Ruben hier terug Zo krijgt de farmaceutische industrie zelfs gezonde mensen aan de medicijnen Hoe krijg je gezonde mensen zo ver dat ze medicijnen gaan gebruiken? Het antwoord: maak van ziekte een getal, een bloedwaarde die je alleen in toom houdt door de rest van je leven pillen te slikken – ook al voel je je prima. Lees het verhaal van Ruben hier terug