Nederland had een eigen CIA en dat was niet bepaald een succes

‘Geheim agenten uitstappen!’

Het was een running gag onder buschauffeurs die de werknemers van Villa Maarheeze oppikten vanaf Den Haag Centraal en naar Wassenaar reden. Ze riepen het vlak voor zij het magistrale Wassenaarse landgoed opreden en hun passagiers afzetten op hun plaats van bestemming.

Villa Maarheeze, van 1946 tot 1994 hoofdkwartier van de Inlichtingendienst Buitenland (IDB), de ‘Nederlandse CIA,’ was zo geheim dat het bestaan ervan, los van enkele politici, ambtenaren en buschauffeurs, bij niemand bekend was. De bedoeling was dat dit ook zo zou blijven.

Dat we nu wel het een en ander over Villa Maarheeze weten, is te danken aan de onderzoekers Bob de Graaff en Cees Wiebes. Zij beten zich zeven jaar lang vast in de geschiedenis van de IDB. De tegenstand die zij daarbij ondervonden van de Nederlandse overheid - denk aan: illegaal vernietigde archieven en persoonlijke dreigementen - is al een apart boek waard.

In dit tweede deel van een serie audioreportages over de geheime diensten krijgen radiomaakster Laura Stek, inlichtingenexpert Constant Hijzen en ik een rondleiding door de kapitale villa. Hier werden bijna een halve eeuw lang Nederlands geheimste agenten en operaties gerund. Halverwege de jaren tachtig werd bijvoorbeeld samen met de CIA het plan gesmeed om militair in te grijpen in Dési Bouterses Suriname. Tegenwoordig wordt de villa verhuurd aan accountants en ict-bedrijven.

Deel 1 in de serie: op dit Achterhoekse veld wordt de Taliban afgeluisterd Je zou er zo aan voorbij lopen: het grasveldje in het dorpje Eibergen, tussen de fietspaden en de akkers. Maar op dat veldje staan antennes waarmee terroristen worden afgeluisterd en aanslagen op wereldleiders worden verijdeld. Een verkenningstocht langs dit mysterieuze stukje Achterhoek. Lees en luister hier de reportage terug. Deel 3 in de serie: In 1965 stond tien procent van de Nederlandse geheim agenten op de loonlijst van de CIA Aan de President Kennedylaan in Den Haag was van 1957 tot 1993 het hoofdkantoor van de Binnenlandse Veiligheidsdienst gevestigd. Het gebouw staat symbool voor de Nederlandse afhankelijkheidsrelatie met de Verenigde Staten. Deel 3 van een serie audioreportages over de Nederlandse geheime diensten. Luister hier de reportage terug Hoe doe je dat: een serieus debat voeren over inlichtingendiensten? De parlementaire controle op de Nederlandse inlichtingendiensten is ondermaats. Kamerleden weten te weinig van het onderwerp af en stellen te weinig echt kritische vragen. ‘Meer dan politiek voor de bühne is het niet.’ Lees hier: ‘Hoe doe je dat: een serieus debat voeren over de inlichtingendiensten?’