Het is nu al meer dan een jaar geleden dat mijn man en ik onze spullen in dozen stopten, onze kat bij een vriendin onderbrachten en naar Nigeria verhuisden.

Het is een jaar geweest waarin migranten dagenlang ronddobberden op reddingsschepen die nergens mochten aanmeren, Europese toppen klapten op de herverdeling van asielzoekers, en wereldwijd leiders aan de macht kwamen met anti-immigratieretoriek. 

En een jaar waarin ik heb gemaakt die probeerden de andere kant van deze polemiek te laten zien. Verhalen over wat migratie betekent voor een vertrekland, een land van achterblijvers. 

Het lijkt me na ruim een jaar in Nigeria een mooi moment om de balans op te maken. Om de lessen die ik leerde over migratie, in het grootste vertrekland van Afrika, eens op een rij te zetten. 

Aan de hand van de verhalen van zes Nigerianen die ik ontmoette, Het zijn uitgangspunten die wat mij betreft meer en vaker in ons denken en onze discussies over migratie zouden moeten terugkomen. In deze nieuwsbrief vat ik de zes lessen – of misverstanden – heel kort voor jullie samen. 

1. Mensen migreren niet alleen vanwege de economie, migratie ís de economie

Het geld dat migranten terugsturen naar huis is een levenslijn voor de achterblijvers. Miljoenen mensen zijn afhankelijk van migratie voor hun levensonderhoud. Als Europa migratie en mensenhandel wil tegengaan, betekent dat dus ook: de lokale economie kapotmaken. En wat is dan het alternatief? 

2. Hoe meer mensen migreren, hoe meer mensen wíllen migreren

Elke succesvolle migrant zorgt ervoor dat er méér mensen uit zijn gemeenschap willen migreren. Én zorgt ervoor dat meer mensen uit die gemeenschap kúnnen migreren. Want elke neef, nicht of oom die migreert is een bron van kennis en hulp die de reis van de volgende migrant mogelijk maakt. Irreguliere migratie bestaat alleen bij gratie van sociale netwerken.

3. Mensen migreren niet door te weinig geld, maar door nét genoeg geld

Migreren kost geld. Als mensen méér gaan verdienen, migreren ze vaker en verder. De armsten van de armsten migreren niet, want die kunnen dat helemaal niet betalen. Het aanpakken van armoede zal dus niet tot minder migratie leiden.

4. Armoede drijft migratie niet, machteloosheid wel 

De reden dat mensen vertrekken uit Nigeria ligt veel dieper dan armoede of werkloosheid. Het gaat om de macht je eigen toekomst te kunnen veranderen. Om enige mate van invloed te hebben op de loop van je leven. 

5. Voorlichting over migratie heeft weinig zin

Als mensen zouden wéten hoe gevaarlijk de route door de Sahara is, zouden ze niet gaan, is de gedachte waarmee miljoenen euro’s in voorlichtingscampagnes over irreguliere migratie worden gestopt. Maar zolang er migranten zijn die geld naar huis sturen – dat in Nigeria veel meer waard is, en dus al snel een vermogen lijkt – zullen mensen hoop houden dat het hun wél zal lukken. Tegen beter weten in.

6. We weten het meeste níét over migratie

Onze data over migratie zijn incompleet, onduidelijk, en ontbreken vaak. Hoeveel mensen nog in Libië vastzitten? Dat zijn schattingen. Doden op de Middellandse Zee? Who knows. De Sahara? Nóg moeilijker te zeggen. Met zo weinig betrouwbare data wint de populist. Onzin kun je alleen bestrijden met feiten. En die hebben we nu juist niet. 

Beweging in plaats van stilstand

Na een jaar Nigeria denk ik over migratie als een uiting van de diepste menselijke drijfveer: ons leven te willen verbeteren. Voorlichting, harde grensbewaking of een beetje hulp in eigen land is daarom niet voldoende.

Het uitgangspunt in het denken en discussiëren over migratie zou wat mij betreft altijd moeten zijn: beweging, in plaats van stilstand. Beweging van het platteland naar de stad, van droge gebieden naar vruchtbare grond, van armoede naar rijkdom, en ja, dus ook van Afrika naar Europa. Elk beleid dat zich richt op stilstand van mensen, is gedoemd te falen.

Tot slot...

... nog een tip voor de instagrammers onder ons: De Correspondent is nu ook actief op Insta! We delen op ons account onze verhalen in beeld en maken samenvattingen van de belangrijkste inzichten. Gaat dat zien! En wil je meer zien van mijn (werkende) leven in Nigeria? Dan kun je mij ook volgen

Tot de volgende!