Noemen ze je ‘best wel raar’? Dat is een zegen

Wie heel moeilijk meekomt op school heeft het moeilijk, dat snapt iedereen. Maar wie juist veel sneller is dan zijn of haar medeleerlingen en ook de juf of meester, die heeft het zeker net zo moeilijk – er dreigt niet alleen extreme verveling, maar ook sociale isolatie.

Medeleerlingen vinden het niet zo leuk dat jij alles meteen snapt, en niet iedere juf of meester is het onderwijs in gegaan om te worden gecorrigeerd door iemand van zes. Yukio Cheung maakte het allemaal mee, in de Bijlmer. Hij had een lange weg te gaan, maar hield de moed erin en vond uiteindelijk zijn pad.

Mijn aangeboren neiging om vierentwintig uur per dag de wereld te analyseren, verbinden en verklaren, kan ik tegenwoordig een zegen noemen. Maar dat is niet altijd zo geweest.

In mijn vroege jeugd werd het nog schattig gevonden. Door mijn Chinese vader en creoolse moeder had ik diepe kuiltjes in mijn wangen, spleetogen en een aandoenlijke bos krullen, waardoor de meeste deuren als vanzelf voor mij opengingen. Op straat en op school maakte ik vrienden en vijanden met mijn ‘zegen’ alles te kunnen uitleggen en verklaren.

Het kreeg een wending toen mijn vriendje Maikel in groep 4 plots riep: ‘Zeg, meneer Bijdehand, leg uit waarom je altijd de beste van de klas bent? Je weet altijd alles. Je bent best wel raar!’

De bijnaam sloeg aan en al snel leerde ik leven met de geuzennaam ‘meneer Bijdehand’. Onbegrip voor mijn manier van zijn kon ik jarenlang niet plaatsen. Omdat ik niemand kende zoals ik was mijn frustratie lastig om te delen. Ik kon ontzettend gefrustreerd raken wanneer niemand mij begreep.

Ook het thuisfront bood weinig soelaas. Nu stuit ik daar nog steeds op onbegrip. Vorig jaar nog was ik in gesprek met familie via WhatsApp. Mijn voorstel om een alternatief voor WhatsApp te gebruiken vanwege gebrek aan privacy viel niet bij iedereen in goede aarde. Mijn zuster reageerde: ‘Yukio, dat kun je wel zeggen, maar je bent vaak zo belerend. Misschien moet je leraar worden, in plaats van ons de les te lezen.’ Ik bedoelde het goed, maar mijn mentale capaciteit wordt vaak gezien als betweterigheid.

Het leven en zijn gebeurtenissen zijn voor mij heel logisch. Waar sommigen zich afvragen waarom ze toch zo’n pech hebben, zie ik verklaarbare patronen. Waar sommigen zich verwonderen over toevalligheden, zie ik heldere verbanden. Waarom begrijp ik de wereld, maar begrijpt de wereld mij niet?

Deze vraag leidde tot een lange zoektocht naar antwoorden. Mijn reis voerde langs filosofische artikelen, religieuze geschriften, wetenschappelijke publicaties, films en zelfs esoterische theorieën. Tot ik in 2014 een artikel las en het antwoord zich aan mij openbaarde. Een neurodivers brein (ik noem het liever ‘mijn aangeboren talent’) krijgt betekenis voor ‘normale’ breinen wanneer een ‘abnormaal’ perspectief nodig is om een vraagstuk op te lossen.

Zo kan iemand met een ADHD-label van grote waarde zijn in een omgeving waar out of the box-denken vereist is. Of iemand met hypergevoelige zintuigen kan bijdragen aan het optimaliseren van een video- of audioproductie. Mijn neurodiversiteit uit zich in een hoog EQ en IQ en bovengemiddeld actieve zintuigen, oftewel hoogsensitiviteit. Wanneer ik in gesprek met iemand ben in een café, kan ik ook de gesprekken om me heen ontvangen – en de achtergrondmuziek, het gerommel van de barman, enzovoort.

Ik was euforisch: eindelijk een verklaring! Om dit verlichtende antwoord vorm te geven besloot ik anderen te helpen bij hun persoonlijke groei. Van mijn twaalf ambachten en dertien ongelukken leerde ik als een soort superheld mijn mentale krachten te bundelen in een allesomvattende rol.

De manier waarop ik mensen kan helpen om zichzelf te ontstijgen is nu scherper dan ooit. In de eerste minuten van mijn eerste sessie als coach voelde ik een soort herontdekt bewustzijn in elke vezel van mijn lijf. Ik wist het zeker: hier ben ik voor geboren!

Als gecultiveerde (dier)soort zijn we er nog lang niet, maar ik zie dat de professionals op het gebied van neurologie en psychologie neurodiversiteit steeds minder vaak typeren als mentale stoornis, en vaker als onderdeel van een verzameling waardevolle neurale kwaliteiten.

Het wordt tijd dat we onze modellen voor onderwijs, opvoeding en maatschappij herzien. We moeten een andere dialoog voeren over verschillen in menselijke kenmerken. Zodat we inzien dat hoogintelligentie, savant of ADHD geen afwijkingen zijn, maar opzet van Moeder Natuur.

In de toekomst kijken behoort helaas niet tot mijn vaardigheden, maar in mijn vak zie ik potentie voor mensen zoals ik.

Deze column verscheen ook, maar dan in iets langere vorm, in de bundel HOOP.

Meer lezen over 'HOOP'?