De porder. De dienstbode. De schillenboer. Heb jij ze nog meegemaakt? Ik niet. Van sommige banen wist ik niet eens dat ze ooit bestonden.

Ik zag ze deze week in van Andere Tijden over vergeten beroepen. Een prachtige aaneenschakeling van archiefbeelden met voice-overs van mensen die zich de beroepen nog herinneren.

Veel van zulke banen hebben het verloren van de automatisering. De porder hoeft geen mensen meer te wekken nu iedereen een wekker heeft. De dienstbode is vervangen door de wasmachine, de stofzuiger en andere apparaten die het huishouden gemakkelijker hebben gemaakt. En de schillen? Die gaan in de groene bak, die we eens in de zoveel tijd aan de straat zetten.

De beelden deden me denken aan de roman Dijk van H.M. van den Brink, waar ik een paar jaar terug over schreef. Hij schrijft over ijkmeesters, de mensen die de weegschalen van middenstanders moesten controleren. Met opgepoetste gewichten stelden ze vast of de meter het juiste gewicht aanwees.

Een prachtig boek, dat de langzame dood van een beroepsgroep optekent en laat zien wat ervoor in de plaats komt.

Welke beroepen gaan verdwijnen?

De aflevering van Andere Tijden en Dijk werpen de vraag op: welke beroepen zullen er de komende decennia gaan verdwijnen? Als we de hype mogen geloven, kunnen we verwachten dat kunstmatige intelligentie (AI) veel menselijk werk zal gaan vervangen.

Ik keek vorige week bijvoorbeeld mee met de – een wedstrijd waarin teams de kennis van een tomatenteler in een algoritme proberen te vangen. Wie weet kan een kas uiteindelijk autonoom opereren.

En zo zijn er meer banen die misschien wel gaan verdwijnen. Het is ‘vrij overduidelijk dat we moeten stoppen met het opleiden van radiologen’, stelde de gerenommeerde AI-onderzoeker Geoffrey Hinton in 2016. Want algoritmes zouden afwijkingen volgens hem straks beter gaan herkennen dan mensen.

Vooropgesteld: zo’n vaart zal het niet gaan lopen. Ja, er zijn indrukwekkende doorbraken, maar veel van de grote beloftes blijken later toch tegen te vallen.

Neem Watson, dat won met het spelletje Jeopardy!. IBM stelde in 2016 dat dit AI-systeem voor een ‘revolutie in de gezondheidszorg’ zou gaan zorgen. Intussen hebben verschillende onderzoekscentra de samenwerking ermee opgezegd, omdat de aanbevelingen van het systeem niet alleen fout waren, maar ook gevaarlijk.

En zo zijn er meer voorbeelden van tegenvallende resultaten. Als je weer een enorme belofte hoort, denk dan terug aan de woorden van Nobelprijswinnaar Herb Simon: ‘Machines zullen, binnen twintig jaar, elk werk kunnen doen dat een mens kan doen.’

Wanneer hij dat zei? 1965.

En welke komen erbij?

Toch, het is ook naïef om te denken dat er niets zal veranderen. Het is wel degelijk aan te nemen dat er banen gaan verdwijnen door kunstmatige intelligentie. Maar ook dat er nieuwe banen bij komen.

Meer AI-systemen betekent bijvoorbeeld meer programmeurs. Maar denk ook aan de ‘schoonmakers’, de mensen die datasets opschonen die vervolgens worden gebruikt om AI-systemen mee te trainen. Mechanical Turk, is een platform waarop veel van dit soort werk plaatsvindt.

De documentaire geeft een goed inkijkje in dat type werk. Je ziet een aantal ‘content moderators’ aan het werk, mensen die berichten op sociale media doorkammen om te kijken of er dingen tussen staan die verwijderd moeten worden. Eindeloos klikken ze. Delete. Delete. Ignore. Delete.

Geen baan om jaloers op te zijn. Je krijgt te maken met geweld, kinderporno, noem maar op. En het is bijna niet te doen – of te duur voor de winstgedreven bedrijven – om alles met de hand door te pluizen. Daarom proberen bedrijven als Facebook AI-algoritmes te bouwen om dit te automatiseren.

Dikke kans dat die algoritmes van de data van de content moderators leren. Welke zaken wijzen ze af? En wat zien ze door de vingers? Zo wordt deze nieuwe baan uiteindelijk misschien weer vervangen. Maar als ik terugdenk aan de woorden van Herb Simon, zal dat nog wel even zal duren.

Wat denk jij?

Ik ben benieuwd wat jij denkt: Welke banen zullen er gaan verdwijnen binnen nu en – zeg – 2050? Welke komen erbij?

Nog eentje om op te kauwen: Is het erg dat die banen verdwijnen? Ik weet niet of iemand er nog wakker van ligt dat de porder niet meer bestaat. Misschien – als we eenmaal een overgangsfase door zijn – denken we ooit meewarig terug aan de tijd dat een mens nog naar röntgenfoto’s zat te turen.

Ik hoor graag wat je denkt! Reageer hieronder in de bijdragen of stuur me een mailtje Goed om te weten: ik lees alle berichten, maar kan niet op alles reageren.

Tot slot...

... zoeken we bij De Correspondent nieuwe Nederlandstalige correspondenten! Ben of ken jij iemand met een goede pen en een onverzadigbare nieuwsgierigheid? In van onze hoofdredactie lees je waar we naar op zoek zijn en hoe je kunt solliciteren.

Met dank aan collega Bart Gloudemans, die de aflevering van Andere Tijden tipte. Voor het stukje over de tegenvallende beloftes van AI heb ik gebruikgemaakt van een nieuw boek van Gary Marcus en Ernest Davis.