Red de bagagedrager
Het is een van de beroemdste scènes uit de Nederlandse filmgeschiedenis: Monique van de Ven achter op de fiets bij Rutger Hauer in Turks Fruit. Het verliefde stel zwalkt midden over straat en heeft lak aan iedereen. Liefde en anarchie te fiets.
‘Zo oer-Hollands als Edammer kaas, tulpenbollen, molens en de Melkmeid van Johannes Vermeer. Romantiek gekoppeld aan onschuldig vertier. Symbool van Nederlandse ongedwongenheid.’
Aldus de Volkskrant, jaren geleden, over die scène.
Zou hij nu nog geloofwaardig zijn? Steeds minder fietsen hebben een bagagedrager. Rutger Hauer rijdt hier op een klassieke herenfiets, een zwarte Batavus. Een fiets zoals die door de schepper bedoeld is. Zo’n fiets wilde ik laatst ook kopen, maar het lukte me niet. Nieuwe stadsfietsen, zoals die van Union, hebben meestal geen achterdrager. Alleen soms zo’n rekje voorop.
‘Komt door de nostalgie’, zei m’n fietsenmaker, ‘mensen willen zo’n oude transportfiets’. Juist door die retrotrend dreigt er dus een oer-Hollandse traditie te verdwijnen. Bij iemand achter op de fiets springen is een Nederlandse vaardigheid vergelijkbaar met schaatsen.
Juist door die retrotrend dreigt er een oer-Hollandse traditie te verdwijnen
Dat speelt zeker een rol. Maar hippe merken als Veloretti of VanMoof bieden ook bagagedragerloze rijwielen. Let er maar eens op, de bagagedragerloze fiets rukt echt op.
Dat brengt me bij de belangrijkste reden dat de bagagedrager verdwijnt: kostenbesparing.
Zie alle leenfietsen die het straatbeeld zijn gaan domineren. Die liefdeloze, eigenaarloze wegsmijtfietsen die als stervende paarden op een slagveld ’s nachts verspreid door de stad liggen. Ook allemaal bagagedragerloos. Waarom? Omdat fietsen sneller stuk gaan als mensen achterop springen. Velgen kunnen dan knakken als blik.
Het is helemaal niet de bedoeling dat je een deelfiets daadwerkelijk met iemand deelt. Dus hebben ze die mogelijkheid onklaar gemaakt.
Of neem die succesvolle Swapfiets met blauwe banden. Heel populair onder studenten. Het bedrijf heeft bewust de achterdrager weggelaten. ‘Want anders nemen die studenten natuurlijk allemaal mensen achterop – leuk, maar dan gaat binnen de kortste keren het achterwiel kapot’, aldus oprichter Steven Uitentuis tegen NRC.
Het is helemaal niet de bedoeling dat je een deelfiets daadwerkelijk met iemand deelt
De bagagedragers die nog wel worden verkocht, zijn vaak te slap om iemand te dragen. Dat is omdat staal heeft plaatsgemaakt voor aluminium, lees ik op de website van de Fietsersbond. Materialen worden steeds lichter en dunner. Wéér dat verlangen naar efficiëntie.
Op verkeersborden hebben fietsen ook al geen bagagedrager. Een pictogram moet nu eenmaal zo simpel mogelijk zijn. Alles wat weg kan, moet weg.
Maar het gewone leven is geen pictogram. In het gewone leven wil je soms inefficiënt zijn, wil je iemand achterop nemen. Ook als dat niet mag. Ook als je door de hoeven zakt.
‘Maar een bagagedrager is ook niet bedoeld om op te zitten’, zei mijn fietsenmaker, ‘het heet niet voor niets bagagedrager’. Hooguit die oude, oerdegelijke postbodefietsen van de PTT waren bestand tegen een mensengewicht achterop. De moderne dragers kunnen meestal maximaal 25 kilo aan. Fabrikanten raden fietsliften dus af. Te gevaarlijk.
Maar juist in dat clandestiene schuilt de charme.
Ik heb een plekje, vrij, op mijn Gazelle
We kunnen fietsen, flesje wijn bestellen
Of dansen, ik weet niet, lijkt mij gezellig, maar beter zeg ik niks
En spring maar achterop, dan krijg je van mij een lift
Aldus Yousef Gnaoui, artiestennaam Sef, in Bagagedrager van Gers Pardoel (2011). Sef zingt over een Gazelle die hij net voor een donnie, een tientje, van een junk heeft gekocht. De junkenfiets was de leenfiets van vroeger. Is natuurlijk heling, mag niet – punt is dat je nooit wat meemaakt als je enkel doet wat mag. De clip is trouwens gesponsord door Gazelle.
Alle keren dat ik achterop zat of zelf een lift gaf zijn in mijn hoofd verbonden met jeugd, overmoed, liefde, vriendschap, gevaar, sterrenhemels – met de meest memorabele momenten van het leven kortom.
Het is te simpel om te denken dat ik die ook wel beleefd zou hebben met twee Swapfietsen. Dan mis je de essentie.
De essentie van het achterop springen is het vastklampen. Makkelijk is het geenszins. De fiets moet rijden, niet te snel, anders spring je ernaast, niet te traag, anders val je samen om. Maar op een rijdende fiets springen, zonder duidelijke handgrepen, vergt een behendig samenspel. Of een onhandig liefdesspel, net hoe je het ziet. Maar je bent genoodzaakt je vast te klampen aan andermans lijf. Armen om een buik slaan. De warmte te delen in de nacht.
Doe allemaal maar weg hoor! Strippen dat ding tot het kale diamantframe.
Wat er dan verdwijnt
Dan verdwijnen verhalen zoals deze: In de winter van 1992 speelde de nog onbekende Amerikaanse band Pearl Jam in Nederland. Na afloop van het concert stond zanger Eddie Vedder buiten wolkjes te blazen. Een Nederlandse student gaf hem een lift naar zijn hotel. Zij fietst, hij achterop.
Fast forward, 27 jaar later. Pearl Jam speelt weer in Nederland. Hij vraagt het publiek of de vrouw die hem een lift gaf toevallig aanwezig is. ‘Ik herinner me dat haar haar telkens tegen mijn gezicht aanzwiepte’, zei Vedder die avond, aldus Het Parool.
De vrouw was er die avond niet, maar ze werd later, na een oproep, wel met Vedder herenigd.
Kort nadat ik dit bericht las, liet ik een bagagedrager monteren achter op mijn fiets. Kostte me 25 euro. En aan de voorkant had ik al een rekje. Zinnig was het niet, maar het moest, dit was een daad van verzet.
De bagagedragerloze fiets is een egocentrische fiets, een efficiënte A-naar B-mobiel. Een lift geven is bij voorbaat uitgesloten.
Red de bagagedrager voor het te laat is. Onze beschaving staat op het spel.
Meer lezen?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
