Dit is géén rechts-populistische fantasie: er is een nieuwe Eurocommissaris voor het Beschermen van Onze Manier van Leven

De Eurocommissaris voor Migratie heet sinds deze week de ‘Commissaris voor het Beschermen van Onze Europese Manier van Leven’.

Dat is echt zo. Het klinkt misschien als de dystopie van een fascistisch of boreaal Europa, maar het is wat afgelopen week gebeurde in Brussel.

De nieuwe president van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, heeft een aantal van haar commissarissen een nieuwe titel gegeven – om het allemaal wat minder formeel en wat concreter te maken. Zo is de Deense Margrethe Vestager nu de baas van ‘Europa klaar voor het Digitale Tijdperk’. En de Letse Valdis Dombrovskis staat aan het roer van ‘Een Economie die Werkt voor Mensen’. (In tegenstelling tot een economie die werkt voor planten of huisdieren, veronderstel ik.) 

En zo weten we nu ook veel beter wat de voormalige Eurocommissaris voor Migratie, Binnenlandse Zaken en Burgerschap precies doet. Die commissaris is er om Onze Europese Manier van Leven te beschermen.  

WAT?!

WAT?! 

Dat was eigenlijk het enige wat ik de eerste dagen kon denken. 

WAT?! 

Of zoals mijn oma zou zeggen: da mènde nie. 

Maar toen de verontwaardiging wat ging liggen (en ik mezelf troostte met het lezen van het commentaar dat Von der Leyen over zich heen kreeg: ‘verontrustend’, ‘verwerpelijk’, ‘totaal misplaatst’, ‘walgelijk’, ‘fascistisch’, om maar wat te noemen) bleef er één gedachte over: wat is dit dom van rechts.

Centrumlinks gaf de voorzet...

Kijk, dat Europees centrumlinks nu vol over Von der Leyen heen valt, is vreemd. Want de Europese sociaaldemocraten hebben de deur naar deze functietitel zelf geopend. Sleutel, kiertje, nee, zelfs wagenwijd opengezet. 

In een poging geen stemmen meer te verliezen aan de populistische anti-immigratiepartijen die het door heel Europa zo goed doen, heeft centrumlinks toegegeven dat migratie een probleem is. 

Alleen de Groenen in Europa benadrukken nog weleens dat migratie ook voordelen heeft, dat migranten ook rechten hebben, dat minder niet per se beter is.^* Maar centrumlinks is volledig meegegaan in het verhaal van rechts, dat stelt dat migratie onze veiligheid én cultuur in het geding brengt. 

Centrumpartijen zoals die van de Franse president Emmanuel Macron praten over een ‘Europa dat Europeanen beschermt’.^* In Denemarken wonnen de sociaaldemocraten de verkiezingen met voorstellen voor een jaarlijks quotum op ‘niet-Westerse’ immigratie. Ons eigen Nederlandse regeerakkoord^* – mede van centrumpartijen D66 en ChristenUnie – stelt dat Nederland zich moet inzetten voor ‘de bestrijding van de grondoorzaken van armoede, migratie, terreur en klimaatverandering’. 

Migratie, met andere woorden, is een van de Grote Problemen van onze tijd. Daarover is haast iedereen in politiek Europa het eens. Het enige waar links nog om kan strijden – ergens in een uithoekje van het slagveld, op een stukje grond waar niemand echt om geeft – is de vraag: hoe moeten we het Probleem Migratie dan aanpakken?

Niet zo gek dus dat Von der Leyen, zélf nota bene uit de centrumpartij van Angela Merkel, juist deze titel koos voor haar Eurocommissaris. Voor wie houdt van voetbalmetaforen (een belangrijk onderdeel van Onze Manier van Leven zou ik zeggen): centrumlinks gaf zelf de voorzet.  

... rechts kopte 'm in eigen doel

Nu zijn rechts-populisten in Europa elkaar waarschijnlijk volop aan het highfiven. De titel is natuurlijk een overwinning voor de anti-immigratiepartijen.

Maar volgens mij is het instellen van zo’n Eurocommissaris voor het Beschermen van Onze Europese Manier van Leven vooral heel dom van rechtse politieke partijen. Want wat voor effect zou zo’n titel hebben op migratie?

Ik woon nu anderhalf jaar in Nigeria en ik kan je vertellen: zo’n titel bevestigt exact het beeld waarvoor Afrikaanse migranten bereid zijn hun leven te riskeren. 

Het beeld dat bij de Europese Manier van Leven alles bedekt is met een laagje bladgoud, dat euro’s er als rijpe mango’s van de bomen vallen, dat eten, onderwijs en gezondheidszorg er gratis zijn, en dat iedereen in Hummers en Ferrari’s rijdt. Waarom zou je anders iemand aanstellen om die manier van leven te beschermen?

Ik denk dat weinig Europeanen het eens zijn over wat ‘Onze Manier van Leven’ is. (Siësta’s? Altijd op tijd komen? Een glas wijn bij de lunch? Midzomernacht, Koningsdag, 14 juli? De paus?) Maar migranten die dromen van Europa hebben wel dégelijk een beeld van die manier van leven. Het is een zorgeloos bestaan, een wereld waarin iedereen genoeg geld heeft, waar infrastructuur werkt, de overheid betrouwbaar is en je zeeën van vrije tijd hebt.

Europa besteedt in Afrika miljoenen aan bewustwordingscampagnes over migratie om het beeld dat Europa de hemel is te bestrijden. Om te zorgen dat migranten niet komen, omdat ze weten dat hun in Europa een hard leven in de illegaliteit wacht. 

Hoe dom is het dan om juist heel hard te roepen hoe geweldig Onze Manier van Leven is? 

Wie bedreigt hier nu Onze Manier van Leven? 

De kans dat de functietitel die Von der Leyen bedacht mag blijven, is overigens – denk ik – niet zo groot. Het Europees Parlement moet het nieuwe kabinet nog goedkeuren, en de sociaaldemocraten waarschuwden op donderdag^* dat ze daarvoor zullen gaan liggen als Von der Leyen niet met een andere naam voor haar migratie-commissaris komt. 

Maar voorlopig houdt Von der Leyen voet bij stuk. Volgens haar reflecteert de titel de waarden uit het EU-verdrag en bedreigen ‘vijanden van Europa’ deze waarden van ‘tolerantie’ en ‘non-discriminatie’.^*  

Als er iets niet tolerant is, dan is het immigranten ‘vijanden van Europa’ noemen. En als er iets discriminerend is, is het alle migranten als een bedreiging voor Europa zien.

Dus wie ondermijnt hier nu precies onze waarden? Wie bedreigt hier Onze zo geliefde Europese Manier van Leven?