Mark Rutte stond als een Vrijheidsbeeld langs de Hudson. De premier legde uit dat hij op de ingelaste klimaattop van VN-secretaris-generaal António Guterres in New York het poldermodel had aangeprezen: het duurt even, maar dan heb je draagvlak en kun je snelheid maken. Een recept voor de wereld. 

Soms vergeet je hoe uniek we zijn op klimaatgebied. Vooral als minister van sportzaken én medische zorg Bruno Bruins verzekert dat hij er alles aan doet om te zorgen dat de hervatting van het Formule 1-racen op het circuit van Zandvoort tijdig de benodigde vergunningen krijgt. ‘Heel Nederland kijkt ernaar uit en het zou fantastisch zijn als we “vroem” horen op 3 mei volgend jaar’, aldus de VVD-minister in het tv-programma WNL op Zondag.

Alsof Greta Thunberg nooit een oproep heeft gedaan. Alsof niemand de straat is opgegaan voor het klimaat. Alsof Nederland niet een Klimaatwet en een Klimaatakkoord heeft.

Nu al slijtage in de akkoorden van Rutte III

Het kabinet-Rutte III ging trots de zomervakantie in. Met het Klimaatakkoord en het even moeizaam bereikte Pensioenakkoord was toch maar bewezen dat het Nederlandse overlegmodel springlevend is als je het nodig hebt. Daadkracht zonder ruzie.

Beide akkoorden zijn nu, een maand of wat verder, al aan slijtage onderhevig. Het Zuid-Europese blok binnen de Europese Centrale Bank (ECB) heeft de rente tot onder nul gebracht en een nieuwe periode van gratis geld ingeluid – verlagingen van miljoenen pensioenen liggen als een bom onder het Nederlandse oudedagsakkoord.

Of het nog niet erg genoeg is, zegt Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, dat de fondsen de pensioenen beter direct kunnen verlagen. Hij is het openlijk oneens met het besluit van het ECB-bestuur, waarvan hij lid is. Maar de pijn uitsmeren maakt de onzekerheid groter en Zeg maar dag met je polderakkoord.

Rond het Klimaatakkoord is het vooral stil geworden. Frans Timmermans wordt de klimaatbaas van de EU, met Diederik Samsom als zijn sherpa, die het hooggebergte van de EU-bureaucratie nog moet ontdekken. Die benoeming is belangrijk, vooral als Timmermans kans ziet de Europese landen mee te krijgen die nu nog niets moeten hebben van de klimaattransitie.

In Den Haag lijkt iedereen zó opgelucht dat er een klimaatakkoord tot stand kwam dat de puf eruit is

In Nederland lijkt het of iedereen in Den Haag zo opgelucht is dat er een klimaatakkoord tot stand kwam dat de puf er even uit is. Op Prinsjesdag ging het er niet echt over, al kwam het woord ‘klimaat’ zes keer voor in de Troonrede. In de begrotingen en de toelichting daarop werden nijver maatregelen opgesomd om te komen tot ‘Nederland circulair in 2050’: ‘In 2025 moet 75 procent van de nieuwe matrassen gemakkelijk uit elkaar zijn te halen.’ Dat soort werk. 

Verlaging van de energiebelasting duwt ons richting elektriciteit, terwijl gas duurder wordt. De overdrachtsbelasting op bedrijfsgebouwen gaat omhoog om de vergroening mee te betalen. De afdeling advisering van de constateert dat het kabinet aan dat soort knoppen draait zonder ook maar te schetsen welke effecten men daarvan verwacht op de uitstoot van broeikasgassen. 

Het kabinet kan het Urgenda-vonnis niet meer negeren

Bij de Algemene Beschouwingen werd door sommigen over het klimaat gesproken, door Marianne Thieme (Partij voor de Dieren) met de meeste urgentie. Premier Rutte beantwoordde ook haar hoffelijk, met moeiteloze beleidsempathie. De Kamer nam zelfs een motie van Thieme aan waarin de regering werd opgeroepen ‘een uiterste inspanning te leveren om het reductiedoel voor de broeikasgassen in 2020 te halen’. Met andere woorden: het uitvoeren

In feite vroeg Thieme of het kabinet wilde doen waar het juridisch toch al toe verplicht was, zelfs vóór de rechter de regering daar in hoger beroep toe verplichtte.

Bij de Hoge Raad wordt hard gewerkt aan een definitieve uitspraak in de zaak, die kort vóór Kerstmis wordt verwacht. De advocaat-generaal bij de Hoge Raad de lagere vonnissen in stand te laten, en Urgenda dus opnieuw gelijk te geven. In zeker 80 procent van de gevallen volgt de Raad de adviezen van de procureur- of advocaat-generaal. 

Het was dus een betrekkelijk goedkoop gebaar dat Rutte het oordeel over deze motie aan de Kamer overliet, zoals dat heet. Geen mening. De Nederlandse regering moet sowieso haar uiterste best doen om aan haar verplichtingen voldoen.

Wat dat betreft had de premier de motie ook kunnen omarmen: dat had niets extra gekost. Dat Rutte dit naliet, duidt erop dat hij weet dat die lagere uitstoot niet gehaald zal worden, zelfs niet met een wellicht voor de regering ongunstig arrest van de Hoge Raad aan zijn broek.

Debatteren in een sfeer van tevredenheid

De gang van zaken bij het Kamerdebat over de plannen van de regering voor 2020 was tekenend. Over klimaat werd gesproken als over een vergeten tante waar we weer eens langs moeten. De sfeer was meer een van tevredenheid. We zitten met z’n allen in een behaaglijk herfstzonnetje. En ja, er waaien allerlei gure winden verderop, het kan hier weleens wat killer worden. Maar nu doen we het met elkaar best goed. Laten we een fondsje inrichten voor nieuwe dingen die de groei straks bevorderen.

Vroeger was Klaver niet vies van een puntje scoren, maar daar doen we niet meer aan in onze overlegnatie

Zelfs GroenLinks-leider Jesse Klaver leek niet erg bezig met het klimaat. Hij profileerde zich met een oproep om in Den Haag es wat meer op hoofdlijnen met elkaar te discussiëren en minder moties in te dienen. Vroeger was hij niet vies van een puntje scoren, maar daar doen we niet meer aan in het nazomerse parlement van een succesvolle kleine overlegnatie.

Intussen maakt de wereld de klimaatrekening op bij de VN in New York. Komt het met de jongste cijfers. Allemaal grote momenten waarop wordt vastgesteld dat het in dit tempo niet gaat lukken de aarde bewoonbaar te houden. Alarmfase in zicht.

Uit de jongste van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat meer Nederlanders willen dat het klimaat hoger op de agenda van de politiek komt te staan. Op plaats twee, na de zorg, waarover ze nog net iets bezorgder zijn. Het klinkt in Den Haag niet alsof men die steun durft om te zetten in daden. Bang voor

Jarenlang ontduiken stikstofregels eist zijn tol

Nederland wil wel een voorlopersmantel aantrekken, maar wordt in eigen land geconfronteerd met de rekening van het jarenlang ontduiken van de Europese stikstofregels. De commissie-Remkes zal op verzoek van het kabinet nagaan hoe om te gaan met van de hoogste bestuursrechter, de Raad van State. 

Die stelde eind mei vast dat de die de politiek had verzonnen om meer stikstof dan wettelijk toegestaan uit te kunnen stoten in de buurt van kwetsbare natuur ongeldig is. Dit (PAS) mag niet meer als basis voor voor allerlei activiteiten worden gebruikt.

Als gevolg van deze uitspraak liggen 18.000 bouw- en wegenaanlegprojecten stil, kan vliegveld Lelystad nog minder makkelijk opengaan, kunnen boeren hun stallen niet uitbreiden en dreigt volgens Bouwend Nederland een rij aannemers over de kop te gaan.

Het  berichtte dat Remkes c.s. zouden adviseren de maximumsnelheid terug te brengen tot 100 kilometer per uur. Ook zou de veestapel drastisch verkleind moeten worden. De commissie-Remkes kwam vervolgens met een . 

Den Haag reageert liever op voldongen feiten. Moet van Europa. Of moet van de rechter. Desnoods van een commissie

Den Haag sorteert er nog niet merkbaar op voor dat er acuut wat moet gebeuren. Men reageert liever op voldongen feiten. Moet van Europa. Of moet van de rechter. Desnoods van een commissie, maar dan is er veel ruimte om selectief te winkelen.

Premier Rutte hield na Prinsjesdag nog even de toon vast waarmee het Klimaatakkoord werd gepresenteerd. Hij herhaalde dat niemand vliegschaamte hoeft te krijgen of z’n auto halsoverkop hoeft weg te doen. Iedereen wordt geleidelijk en tegen redelijke kosten van het gas en de benzineauto afgeholpen. Voor het bedrijfsleven had hij de geruststellende tekst dat er ‘geen echte CO2-heffing komt, maar slechts een aanmoediging schoner te gaan produceren’.

Duitsland bereikte dezer dagen ook een klimaatakkoord. Dat lijkt ambitieuzer dan het Nederlandse waar bondskanselier Angela Merkel zich door liet De Duitsers willen in 2030 55 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Nederland mikt op 49 procent vermindering. 

Duitsland doet wat Nederland niet aandurfde

Waar Nederland het niet heeft aangedurfd een CO2-heffing aan iedereen op te leggen, voorzien de Duitse plannen juist in een CO2-beprijzing voor onder meer bouw en verkeer, sectoren die niet onder het Europese CO2-handelssysteem vallen. Voor burgers en bedrijven die bijvoorbeeld meer voor hun benzine gaan betalen is compensatie voorzien. De trein wordt goedkoper. Duitsland trekt 50 miljard uit om de transitie te smeren.

De Duitse regering krijgt forse kritiek van allerlei belangengroeperingen. Het wordt interessant te zien of ze zonder een even uitvoerige bepoldering van de publieke opinie verder komt dan het van de Nederlandse collega’s. Duitse politici spraken uitdrukkelijk hun dank uit voor de maatschappelijke druk.

Het blijft afwachten of het gezond verstand in Nederland politiek en bedrijfsleven de moed geven alle schone plannen nu in te voeren, door te voeren en uit te voeren.

Of hebben we daarvoor een paar rampen dicht bij huis nodig?

In mijn Politiek Dagboek probeer ik achtergrond te geven bij het nieuws over politiek en democratie. Het zijn persoonlijke notities bij actuele ontwikkelingen. Volgende week kan de invalshoek weer anders zijn.