Brekend nieuws: politiek luistert naar rechter en probeert probleem op te lossen

Ik kwam bij de kiosk, zag De Telegraaf en begreep opeens hoe populisme werkt.

Veni, vidi, what the fuck.

Aan duidelijkheid lieten de voorpagina’s van de krant van wakker Nederland afgelopen week in ieder geval niets te wensen over. 

‘VVD SLAAT LINKSAF’, klonk de capslock-veroordeling op dinsdag, met daaronder: ‘Imago “vroempartij” aan diggelen met verlaging maximumsnelheid.’

‘Duitse hoon om 100’, luidde het schepje erbovenop de dag erna, afkomstig uit het enige land ter wereld zonder maximumsnelheid op de snelweg. 

Om in het weekend te besluiten met: ‘VVD met de rug naar samenleving’, afgemaakt met de onvermijdelijke peiling: minus twee zetels – oftewel de foutmarge. De Telegraaf: ‘Peiling: positie Rutte verzwakt’.^*

Weggefrommeld onderaan het bericht: 39 procent was negatief over het besluit, 40 procent positief. 

Onhoudbaar, die man.

Leg dat maar eens uit: coalities die een oplossing zoeken

Ondertussen zag ik een heel andere werkelijkheid. In een notendop: de regering wordt door de rechter met de neus op de ongemakkelijke wetenschappelijke feiten gedrukt (het stikstofprobleem), ziet zich gedwongen tot onmiddellijk handelen door een nijpend gevolg (de bouw ligt stil) en, warempel, de grootste coalitiepartner overstijgt uit landsbelang haar partijbelang en komt met een stap richting een oplossing.

Nederland. Waar partijen in staat blijken landsbelang boven imago te stellen

Leg dat maar eens uit in de Verenigde Staten, waar de president gemiddeld veertien leugens per dag^* verkondigt en de grootste partij sektarisch achter haar leider blijft staan. Of in Groot-Brittannië, waar een feitenvrije lastercampagne tegen Europa tot een allesverlammende politieke patstelling heeft geleid. Of in Rusland, waar het Poetin-belang al bijna twee decennia boven het landsbelang staat.

Nee, dan Nederland. Waar de wetenschap nog zeggingskracht heeft en de rechter de regering aan haar beleid houdt. Waar campagnes tot coalities leiden en stokpaardjes tot compromissen worden gesmeed. Waar partijen in staat blijken landsbelang boven imago te stellen en de premier eens naar problemen in plaats van naar peilingen kijkt.

De Telegraaf: ‘Symboolpolitiek!’^*

Symbooljournalistiek: politiek als spel zonder land

Terwijl: wat De Telegraaf hier bedrijft, is natuurlijk vooral symbooljournalistiek. Journalistiek die van politiek een spelletje maakt – met winnaars en verliezers, maar zonder land dat bestuurd moet worden. Politiek waarin feiten alleen maar in de weg staan van partijprogramma’s, ieder compromis een ‘draai’ heet en elk besluit dat niet strookt met de verkiezingscampagne ‘verraad van de achterban’. 

En daarin staat de chocoladeletterkrant niet alleen. ‘Zware dag voor vroemvroempartij’, echode de Volkskrant haar rechtse ‘tegenhanger’ op de voorpagina. De Wereld Draait Door sprak van een ‘platte nederlaag’, in een item getiteld ‘VVD in het nauw?’. Ere wie ere toekomt: NRC gaf tenminste nog blijk van het besef dat regeren meer is dan partijpolitiek door de woorden ‘Coalitie vindt een uitweg’ in de kop te gebruiken. 

Dat klinkt in ieder geval nog als een oplossing.

Paardenracenieuws: de bron van cynisme en populisme

Waarmee we bij het grote probleem van dit soort politieke paardenraceverslaggeving zijn aanbeland: er ligt geen notie van ‘algemeen belang’ aan ten grondslag en ze heeft zodoende geen idee welke uitkomst het ‘spelletje’ dat politiek heet dan wél zou moeten hebben.

Het maakt van ieder besluit een automatisch in-de-steek-laten van een of andere achterban

Wat overblijft, is partijen afrekenen op hoe ze het spelletje spelen – met populariteit bij de achterban als enige morele maatstaf.

Nee, de VVD is mijn partij niet – genoeg liberale hypocrisie en frauderende partijleden om kritisch op te zijn. En natuurlijk, het stikstofprobleem is jarenlang door Den Haag genegeerd en ook zeker nog niet naar de geschiedenisboeken verwezen. Maar het langetermijngevolg van winnaars-verliezersjournalistiek is een steeds diepergeworteld cynisme over de politiek als geheel. 

Want het maakt van politiek niets meer dan de behartiging van eigenbelang – en van ieder besluit een automatisch in-de-steek-laten van een of andere achterban. Kiest men voor de bouwer, dan verraadt men de automobilist (‘VVD bindt in!’); kiest men voor de automobilist, dan is de boer de klos (‘CDA verloochent kiezer!’) – tot in oneindigheid.

Of zoals het paper News Frames, Political Cynicism, and Media Cynicism^*  het goed samenvat: wanneer politieke verslaggeving draait om strategie en partijbelang, ‘wordt politiek niet langer gezien als een verlangen om maatschappelijke problemen op te lossen, nationale doelstellingen bij te sturen of een betere toekomst te creëren voor volgende generaties, maar als een kwestie van winnen. En winnen betekent: je eigen belang behartigen en agenda realiseren.’

En precies dat cynische beeld van politiek is waar populisme op drijft. Want de populist zegt: coalities zijn kartels, compromissen zijn verraad en feiten zijn niets meer dan ideologisch gekleurde uitdrukkingen van het politieke eigenbelang. In die wereld bestaan problemen zelfs helemaal niet als het de achterban niet goed uitkomt.

Geef mij dan maar een politiek die ze tenminste probeert op te lossen.   

Lees verder: