Het begon allemaal vrij simpel. Naïef, zou ik met de kennis van nu zeggen. Ik had een vraag.

Hoeveel geld geeft Europa in Afrika uit om migratie in te dammen?

Sinds ‘de vluchtelingencrisis’, zoals we de zomer van 2015 zijn gaan noemen, heeft Europa in rap tempo een groter, sneller, harder en duurder migratiebeleid uitgerold. Een groot deel van dat beleid speelt zich af in Afrika. Miljarden worden hier besteed, om te zorgen dat Afrikaanse ‘potentiële migranten’ geen échte migranten worden. 

Nu wilde ik dus weten: hoeveel geld wordt nu precies waaraan besteed? Oftewel: wat houdt het Europees migratiebeleid eigenlijk in?

Het antwoord bleek onmogelijk te achterhalen.

Een idiote zoektocht in een bord spaghetti

Een half jaar geleden verzamelde ik een paar goede collega’s om mee samen te werken: de Italiaanse journalist Giacomo Zandonini, en de Nigeriaanse verslaggever Ajibola Amzat. We besloten al snel te focussen op één land, Nigeria: het dichtst bevolkte Afrikaanse land én het land van herkomst van de grootste groep Afrikaanse asielzoekers in de EU.

Vol goede moed gingen we vijf maanden geleden van start om in kaart te brengen wat de EU en Europese landen allemaal aan migratieprojecten in Nigeria financieren.

Maar al snel begonnen we het over ‘spaghetti’ te hebben, als we over de geldstromen spraken. Giacomo was daar als Italiaan natuurlijk niet zo blij mee, maar vooruit, zei hij, de vergelijking was raak: het overzicht krijgen in deze financiering is als een stroomschema maken van een flinke bak pasta. Kijk maar eens naar een vroege schets die we maakten.

En dus brachten we maanden door in online databases, in gesprekken met ambassades in Nigeria, met directies in Brussel, en deden we een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur in verschillende Europese landen, in Nigeria en bij de Europese Commissie. We spraken onderzoekers en ambtenaren die allang wisten waar wij achter kwamen: zij noemden de Europese migratiefinanciering ‘minimaal transparant’, ‘onduidelijk’ en ‘chaotisch’. 

Langzaam brachten we de spaghetti in kaart.

Af en toe zagen we het niet helemaal meer zitten. Dan hadden we dit soort gesprekken.

Maar bovenal zagen we hoe problematisch het is dat er geen duidelijk overzicht te vinden is van Europese migratiebudgetten. En hoe dat het Europese migratiebeleid pijnlijk typeert. 

Dankzij geweldig geanimeerde graphics die Leon de Korte, Heleen Emanuel en Afonso Gonsalves van onze dataredactie maakten, krijg je een inkijkje in Europa’s migratiebeleid in Afrika’s grootste economie.

Onze data kun je zelf downloaden

Niemand heeft dus een overzicht van alle migratieprojecten die Europa in Nigeria financiert. Dat komt óók omdat het moeilijk is te definiëren wat nu precies een migratieproject ís. Vaak gaat het om projecten die voorheen gewoon ‘ontwikkelingshulp’ heetten, en nu een nieuw sausje krijgen om ‘potentiële migranten’ te helpen.

Zo goed en zo kwaad als het ging stelden we toch een overzicht op van 129 ‘ongoing’ migratieprojecten in Nigeria – we kozen ervoor zo veel mogelijk uit te gaan van wat Europese landen zélf als migratieprojecten aanmerken.

En hoewel we niet kunnen weten of dit overzicht volledig is, kan het ons wel degelijk wat interessante dingen leren over waar Europees migratiegeld aan besteed wordt (en waaraan niet).

(Hier beschikbaar.)

Je kunt het hele overzicht Laat het ons dan vooral weten als je mogelijkheden ziet om deze data te gebruiken – wij zijn benieuwd naar ieders input en uitkomsten. 

Ook te lezen in het Engels

Dit project was niet alleen inhoudelijk ingewikkeld, maar ook achter de schermen een behoorlijke kluif. We probeerden in twee talen te schrijven (Giacomo en Ajibola spreken geen Nederlands), iets te visualiseren wat helemaal niet gevisualiseerd kon worden, en een database op te stellen die uitblinkt in onvolledigheid.

Én dan publiceerden we ook nog eens in twee talen tegelijk Ik wil maar even zeggen: wat een team!

Tot slot...

... is het verhaal, in het Nederlands, ook Live vanuit Lagos (dus wie weet hoor je wat getoeter op de achtergrond), opgenomen in een prachtig provisorische kussen-studio.

Later deze week publiceren we het volgende verhaal in onze serie. Tot dan!