Na de Afrikaan met hongerbuik, nu de Afrikaan met mobieltje

Mijn onderzoek naar de opkomst van de ict-sector in Afrika begint in Kenia, een van de voorlopers op het continent als het om mobiele technologie gaat. Ik sprak Jasper Grosskurth, een Duitser, die in Nairobi een marktonderzoeksbedrijf runt en mentor is voor beginnende tech-bedrijfjes. Hij schreef bovendien het boek Futures of Technology in Africa.

Grosskurth is vooral gefrustreerd door een eenzijdig beeld van de "mobiele revolutie" in Afrika. ‘Veel partijen zijn gebaat bij een positief beeld,’ zegt hij. ‘ngo’s laten graag plaatjes zien van "Afrikanen met mobieltjes", liefst een Maasai, Dogon of Zulu. Het lijkt bijna alsof het mobieltje gewoon is toegevoegd aan onze stereotypen van Afrika.’

Zo geeft Grosskurth een nieuwe kijk op ons beeld van Afrika. Het mobieltje in het rijtje van hongerbuikjes, vliegjes rond de ogen en lemen hutjes. Een kort tochtje langs een paar ngo-websites levert inderdaad een hoop lachende Afrikanen met mobieltjes op. Elke zichzelf respecterende hulporganisatie heeft tegenwoordig m-learning-programma’s: hulp via het mobieltje.

Ik hoor de Afrikaanse versie van de NSA - massa-surveillance van al die mobiele data, door vaak corrupte overheden. 

Volgens Grosskurth laten die stereotypen geen ruimte voor een andere kijk op de zaak. Bijvoorbeeld: de negatieve kanten van Afrika mobiel. Grosskurth: ‘Ik kan nu met Facebook en enkele andere toepassingen een redelijk betrouwbare kaart maken van homoseksuelen in Oeganda, van oppositieleden in Rwanda, enzovoorts. Ik kan etnische zuivering op een heel andere manier voorbereiden.’ Ik hoor de Afrikaanse versie van de NSA - massa-surveillance van al die mobiele data, door vaak corrupte overheden. Toekomstmuziek, maar toch.

‘En’, gaat Grosskurth  verder, ‘aan de onderkant van de samenleving moet je nu in een mobieltje investeren om überhaupt kans te maken op daglonerswerk - want via dat mobieltje word je betaald. Of je uiteindelijk genoeg werk vindt om dat mobieltje ooit terug te verdienen, staat helemaal niet vast.’

Ik hoop een breed beeld te gaan schetsen van technologische innovatie in Kenia, en Afrika in het algemeen. En daar horen deze negatieve kanten zeker ook bij.