Een paar weken geleden stuurde een vriendin me een essay toe van de Vlaamse filosoof Patricia De Martelaere. In houdt De Martelaere het even fundamentele als ongrijpbare begrip ‘thuis’ tegen het licht, met even slimme als grappige observaties als gevolg.

Een van de dingen die ze opmerkt, is dat thuis niet alleen een plaats is, maar ook ‘een geheel van handelingen’. Die handelingen zijn veelal routinematig van aard, vragen weinig tot geen aandacht: zonder zoeken de lichtschakelaar vinden, zonder nadenken de koffieprut weggooien, zonder kijken de deur ontgrendelen. ‘Wonen’, aldus De Martelaere, ‘is geen kunst maar een sleur.’ 

Een manier om die sleur te doorbreken, is door te verhuizen: ‘Verhuizen is vervreemden, ontwortelen,’ schrijft De ze. En: ‘Verhuizen vraagt aandacht, gaat gepaard met ontreddering en verwarring, maar ook met verrukking en geestdrift.’ 

De vriendin die me het essay stuurde is sinds kort ook mijn buurvrouw, want ik ben net verhuisd. Dat gebeurde vlak voor de intelligente lockdown begon: we verruilden ons oude thuis voor een nieuw, en precies op dat moment werd ‘thuis’ een sleutelwoord – ik heb althans nog nooit zo vaak ‘blijf thuis’ gehoord als de afgelopen zeven weken.

Ik voelde me vervreemd en verward (maar niet heel geestdriftig) en besloot uit te zoeken waar we het eigenlijk over hebben, wanneer we het over ‘thuis’ hebben. Het resultaat (met overigens prachtig beeld van fotograaf Jana Sophia Nolle):

Tipje van de sluier: thuis is niet alleen een plek om beu te worden, het is ook een plek om te verlaten. Wanneer dat laatste lastiger wordt, krijgt ‘thuis’ een andere betekenis. (Het verscheen trouwens voor wie wil.)

Thuiswerkende podiumkunstenaars

Als er één groep is voor wie ‘thuiswerken’ wel erg lastig is, dan zijn het de podiumkunstenaars. Misschien zou je zelfs kunnen stellen dat ‘quarantaine’ het tegenovergestelde is van podiumkunst, zoals Marjolijn van Heemstra zegt in de nieuwe podcastreeks die ze samen met Jacco Prantl maakt voor De Correspondent:

In deze reeks interviewt Marjolijn podiumkunstenaars over het werk dat ze nu eigenlijk zouden opvoeren – werk dat verloren gaat wanneer het niet gedeeld kan worden met publiek. Alle afleveringen zijn zeer de moeite waard, maar het meest geraakt werd ik door het interview met Anne Gehring, een theatermaker die vertelt over de voorstelling Down Underground.

De voorstelling gaat over het syndroom van Down, en over hoe mensen met dit syndroom een steeds kleinere groep zullen vormen nu er al in een vroeg stadium van de zwangerschap, en tamelijk moeiteloos, op kan worden getest. Gehring heeft zelf een zoontje met Down en vertelt daar openhartig over. De monoloog die ze laat horen, over het moment dat ze erachter kwam dat de baby die ze zojuist ter wereld had gebracht een afwijking had, gaat door merg en been.

Gezocht: grootouders

Met mijn collega van The Correspondent had ik het eerder deze week over grootouders. In Nederland en andere landen zijn grootouders de afgelopen decennia een steeds grotere rol gaan spelen in de levens van hun kleinkinderen.

Omdat het kan: grootouders leven langer, en dankzij het gedaalde geboortetal hoeven ze hun aandacht en tijd ook nog eens over minder kleinkinderen te verdelen. Maar ook, vaak, omdat het nodig is: veel grootouders vervullen een cruciale oppasfunctie, waardoor ouders buiten de deur kunnen werken. Niet gek dus, dat er binnen allerlei wetenschappelijke disciplines onderzoek wordt gedaan naar de invloed van grootouders op hun kinderen en kleinkinderen, en andersom. De bevindingen zijn soms logisch, soms verrassend, en bijna altijd (vind ik) interessant.

Nu veel grootouders hun kleinkinderen niet kunnen zien, vroegen wij ons af: wat doet zo’n plotselinge scheiding met beide partijen? Er wordt ongetwijfeld heel wat afgebeld en gevideochat, maar dat is op z’n best een mager substituut.

Hoe gaan grootouders en kleinkinderen om met het gemis, en met onzekerheid over toekomstige ontwikkelingen? En wat doen gezinnen nu oppasopa’s en -oma’s wegvallen? Wat, kortom, betekent covid-19 voor grootouders en kleinkinderen?

Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen hiermee; wil je die delen, reageer dan vooral (of mail me, dat mag ook). 

Tot de volgende,

Lynn.